Pentti Linkola
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
Kaarlo Pentti Linkola (ur. 7 grudnia 1932 w Helsinkach, zm. 5 kwietnia 2020 w Valkeakoski)[1][2] – fiński głęboki ekolog, pisarz, ornitolog, przyrodnik i rybak. Laureat nagrody im. Eino Leino w 1983 r.[1]
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Linkola urodził się 7 grudnia 1932 roku. Dorastał w Helsinkach, a latem mieszkał w Kariniemi w Tyrväntö na farmie swojego dziadka ze strony matki, Hugo Suolahti. Jego ojciec, Kaarlo Linkola, był botanikiem, fitogeografem i rektorem Uniwersytetu Helsińskiego, a jego dziadek Hugo pracował jako kanclerz tego samego uniwersytetu[3]. Przyrodni brat Linkoli, Anssi, zginął podczas wojny kontynuacyjnej ze Związkiem Radzieckim w 1941 r., w wieku 20 lat.[4] Pół roku po śmierci Anssiego, Kaarlo zmarł na raka prostaty[5]. Hugo zmarł w 1944 r. na atak serca. Linkola miał starszą siostrę, Airę, i młodszego brata, Marttiego[4].
Po ukończeniu Helsingin Suomalainen Yhteiskoulu w 1950, Linkola przez pół roku studiował biologię, a następnie został pracownikiem naukowym. Mieszkał w Signilskär na Wyspach Alandzkich i prowadził obserwacje ornitologiczne[3]. Choć był jednym z najbardziej znanych fińskich ornitologów, Linkola zrezygnował z kariery naukowej na rzecz surowego życia rybaka, ponieważ było to zgodne z jego poglądami[6]. Zaangażował się w ruch ekologiczny "Ruch Koijärvi", który rozpoczął działalność w 1979 r., jednak jego poglądy okazały się zbyt radykalne dla głównego nurtu zielonej polityki[7].
W 1995 Linkola założył Fińską Fundację Dziedzictwa Naturalnego (Luonnonperintösäätiö)[8], która koncentruje się na zachowaniu nielicznych starych lasów, które pozostały w południowej Finlandii, oraz na innych działaniach związanych z ochroną przyrody. Fundacja otrzymuje darowizny od osób prywatnych i firm, a następnie kupuje obszary leśne uznane za wystarczająco wyjątkowe, aby zasłużyć na ochronę[3]. Do 2017 roku fundacja zakupiła 62 obszary chronione o łącznej powierzchni 145 hektarów[5]. W 101. rocznicę uzyskania niepodległości przez Finlandię Linkola został ogłoszony zwycięzcą plebiscytu przeprowadzonego przez krajowego nadawcę Yle, mającego ustalić, kto zrobił najwięcej dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Finlandii[9].
Linkola był żonaty w latach 1961–1975, miał dwoje dzieci[2]. Zmarł we śnie w swoim domu w Sääksmäki 5 kwietnia 2020 r.[1][10]
Poglądy[edytuj | edytuj kod]
Poglądy Linkoli określano niekiedy jako „ekofaszystowskie”[11]. Uważał demokrację za błąd i skłaniał się ku dyktaturze[12], sądził, że tylko radykalne zmiany mogą zapobiec ekologicznej zapaści[6]. Twierdził, że populacje ludzkie na świecie, niezależnie od stopnia rozwoju, nie zasługują na przetrwanie kosztem biosfery jako całości[13]. W maju 1994 roku Linkola znalazł się na pierwszej stronie The Wall Street Journal Europe[14]. Powiedział, że jest za radykalnym zmniejszeniem światowej populacji i był cytowany za wypowiedź na temat przyszłej wojny światowej: „Gdyby istniał przycisk, który mógłbym nacisnąć, poświęciłbym się bez wahania, jeśli oznaczałoby to śmierć milionów ludzi”[15].
W swoich pismach Linkola opisuje w emocjonalnych szczegółach degradację środowiska, której był świadkiem. Toisinajattelijan päiväkirjasta z 1979 r. zadedykował niemieckim skrajnie lewicowym bojówkarzom: Andreasowi Baaderowi i Ulrike Meinhof, stwierdzając, że „to oni są drogowskazami, a nie Jezus z Nazaretu czy Albert Schweitzer”[6]. Popierał akty terroryzmu, takie jak zamachy bombowe na pociągi w Madrycie w 2004 r., ponieważ postrzegał je jako zamęt dla społeczeństwa, które jest odpowiedzialne za degradację Ziemi. Zapytany w 2007 roku, dlaczego sam nie został terrorystą, Linkola odpowiedział, że brakuje mu zdolności i odwagi[16].
Linkola z zadowoleniem obserwował wzrost popularności szwedzkiej aktywistki Grety Thunberg. W wywiadzie stwierdził: „Bardzo uważnie śledzę to, co się o niej mówi. W końcu to nawet świetna dziewczyna na swój trochę szalony sposób. Zobaczymy, jak długo będzie mogła jeszcze walczyć”[17].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
W książce "Environmental Change and Foreign Policy: Theory and Practice, Mika Merviö, profesor stosunków międzynarodowych na Kibi International University, stwierdził, że podczas gdy większość fińskich ekologów dystansuje się od Linkoli, ci, którzy troszczą się o środowisko, chętnie czytają jego pisma. Merviö powiedział, że Linkola reprezentuje "bardzo fińską i mroczną wersję 'niewygodnej prawdy'"[6].
Po śmierci Linkoli, urzędujący minister spraw zagranicznych Pekka Haavisto oraz minister środowiska i zmian klimatycznych Krista Mikkonen, oboje przynależący do Ligi Zielonych, złożyli kondolencje i pochwalili znaczące wysiłki Linkoli na rzecz ochrony przyrody. Haavisto powiedział, że Linkola wpłynął na pokolenia ekologów, i chociaż Linkola nie bronił praw człowieka, to nigdy nie było różnicy zdań na temat ochrony przyrody[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Pentti Linkola 1932-2020: Äärimmäinen luonnonsuojelija ei säästänyt itseään – ihmisten vihaajaksi luultu erakko oli loistava seuramies [online], www.iltalehti.fi [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ a b c Luonnonsuojelija Pentti Linkola on kuollut – Elämäkerturi: "Hänellä oli ymmärrystä ja herkkyyttä kuunnella toista ihmistä" [online], Yle Uutiset, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ a b c BLF [online], www.blf.fi [dostęp 2022-01-07].
- ↑ a b Kirja-arvio: Tyylikäs elämäkerta Pentti Linkolasta auttaa ymmärtämään kuohuttavaa ekoeksentrikkoa [online], Etelä-Suomen Sanomat, 17 sierpnia 2017 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ a b Matti Kuusela, Pentti Linkolan elämäkerta paljastaa kolmiodraaman – kalastaja, kirjailija ja ajattelija on myös naistenmies! [online], Aamulehti, 16 sierpnia 2017 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ a b c d Paul G. Harris, Environmental Change and Foreign Policy: Theory and Practice, Routledge, 3 czerwca 2009, ISBN 978-1-134-01481-1 [dostęp 2022-01-07] (ang.).
- ↑ Luonnonsuojelija ja toisinajattelija Pentti Linkola on kuollut – menehtyi 87-vuotiaana [online], Kainuun Sanomat [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ Pentti Linkola, Can Life Prevail?: A Revolutionary Approach to the Environmental Crisis, Arktos, 2011, ISBN 978-1-907166-63-1 [dostęp 2022-01-07] (ang.).
- ↑ Keitä ne on, ne luonnon sankarit? Kiitoksia saivat niin aktiivitoimijat kuin omat isätkin. Yksi oli ylitse muiden... [online], yle.fi [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ Pentti Linkolan entinen kumppani Anneli Jussila kertoo viimeisistä hetkistä: "Hän kuoli rauhallisesti kotonaan" [online], mtvuutiset.fi, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ Evangelos D. Protopapadakis, Environmental Ethics and Linkola’s Ecofascism: An Ethics Beyond Humanism, DOI: 10.3868/s030-003-014-0048-3.
- ↑ Pentti Linkola: Ecofascism and Deep Ecology [online], www.penttilinkola.com [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Pentti Linkola: "Humanflood" [online], www.penttilinkola.com [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Richard John Neuhaus, The best of The Public square : selections from Richard John Neuhaus' celebrated column in First things, New York, N.Y. : Institute on Religion and Public Life, 1997, ISBN 978-0-9659507-0-1 [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Prince Philip's Malthusians Launch New Age Killer Cults [online], www.churchofeuthanasia.org [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Näistä asioista Pentti Linkola muistetaan [online], Ilta-Sanomat, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).
- ↑ IS, Pentti Linkola räväytti kovaa tekstiä vielä viimeisessä IS-haastattelussaankin – ja ylisti Greta Thunbergia [online], Ilta-Sanomat, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2022-01-07] (fiń.).