Peter Altenberg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Peter Altenberg
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 marca 1859
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

8 stycznia 1919
Wiedeń

Zawód, zajęcie

pisarz

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Peter Altenberg, właśc. Richard Engländer (ur. 9 marca 1859 w Wiedniu, zm. 8 stycznia 1919 tamże) – księgarz, austriacki pisarz[1] epoki modernizmu i barwna postać wiedeńskiej cyganerii. Pseudonim "Altenberg" przyjął ponoć od nazwy jednej z naddunajskich miejscowości.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w zamożnej rodzinie żydowskiej jako najstarszy syn wiedeńskich kupców[2]. Miał cztery siostry i dwóch braci[3]. Studiował w Wiedniu prawo i medycynę. Pracował jako księgarz[4]. W 1900 roku odszedł od wyznania judaistycznego, a w 1910 przyjął chrzest[5]. Po dwukrotnym przerwaniu studiów (prawo i medycyna)[2] i rozpoczęciu nauki na księgarza zdiagnozowano u niego "przewrażliwienie systemu nerwowego", a co za tym idzie niezdolność do wykonywania zawodu[5]. Przeciągające się depresje i kryzysy nerwowe gnębiły Altenberga[2], jednego z czołowych autorów literackiej grupy "Jung-Wien"[6], do śmierci[5]. Zdrowemu trybowi życia i wegetarianizmowi przeciwstawiała się konsumpcja znacznych ilości alkoholu i leków.

Do kręgu jego przyjaciół należeli m.in. pisarze Arthur Schnitzler i Egon Friedell[7], architekt Adolf Loos (jego ojciec chrzestny)[5], malarz Oskar Kokoschka. Karl Kraus, czołowy publicysta, satyryk i jedna z najbardziej opiniotwórczych postaci ówczesnego Wiednia konsekwentnie angażował się na rzecz twórczości Petera Altenberga.

Teksty Altenberga zarówno pod względem treści, jak i formy odpowiadają wrażliwości "nerwowego cygana" przełomu wieków XIX i XX. Do niektórych z nich napisał muzykę Alban Berg.

Wybrane utwory Petera Altenberga ukazały się w języku polskim w tłumaczeniu Aleksandry Callier w antologii Dzieje rozkoszy: 12 nowel wydanej w 1909. Jeden z wierszy Altenberga ukazał się w polskim przekładzie w Haliczaninie: kalendarzu powszechnym na Rok Pański 1917 wydanym we Lwowie przez Zakład Piller-Neumanna[8].

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

  • Wie ich es sehe, 1896 (wyd. pol. Jak ja to widzę, tł. Aurelia Reymontowa, przypis. Władysław Reymont, Warszawa: J. Fischer, 1904[9])
  • Ashantee, 1897
  • Was der Tag mir zuträgt, 1900
  • Prodromos, 1905
  • Märchen des Lebens, 1908;
  • Neues Altes, 1911
  • Vita ipsa, 1918

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Altenberg Peter, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-05-03].
  2. ↑ a b c e, Der Wiener Dichter Peter Altenberg – Stammgast, Schnorrer und Rebell [online], Deutschlandfunk Kultur [dostęp 2022-05-03] (niem.).
  3. ↑ Peter Altenberg Kaffeehausliterat [online], www-viennatouristguide-at.translate.goog [dostęp 2022-05-03].
  4. ↑ Altenberg Peter, [w:] Jan Chodera, Mieczysław Urbanowicz (red.), Mały Słownik Pisarzy Niemieckich, Austriackich i Szwajcarskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 16.
  5. ↑ a b c d Peter Altenberg [online], Österreichisches Kabarettarchiv [dostęp 2022-05-03] (niem.).
  6. ↑ Peter Altenberg [online], orawww-uibk-ac-at.translate.goog [dostęp 2022-05-03].
  7. ↑ Peter Altenberg – 4 Bücher – Perlentaucher [online], www.perlentaucher.de [dostęp 2022-05-03].
  8. ↑ Edyta Połczyńska, Cecylia Załubska, Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, t. 1. 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995, s. 19, 163, 164, ISBN 83-232-0694-5.
  9. ↑ Edyta Połczyńska, Cecylia Załubska, Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, t. 1. 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995, s. 19, ISBN 83-232-0694-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Peter Altenberg, Gesammelte Werke (red. W.J. Schweiger), 5tomów, 1987 (ukazało się 2)
  • H. C. Kosler (red.), Peter Altenberg, Leben und Werk in Texten und Bildern, 1981
  • A. Barker, Telegrammstil der Seele. Peter Altenberg – eine Biographie, 1998.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Peter_Altenberg&oldid=71897538”