Petrosuł
48°10′50″N 24°25′05″E/48,180556 24,418056 Petros (po lewej) i jego boczny wierzchołek Petrosuł | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1848 m n.p.m. |
| Wybitność |
13 m |
Położenie na mapie Czarnohory  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich  | |
| 48°10′50″N 24°25′05″E/48,180556 24,418056
| |
Petrosuł (ukr. Петросул, niekiedy pol. Pietrosul) – mało wybitny szczyt w paśmie Czarnohory zlokalizowany w rejonie rachowskim ukraińskiego obwodu zakarpackiego.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Petrosuł wznosi się na wysokość 1848 m n.p.m.[1][2][3] (według innych, starszych pomiarów 1855 m n.p.m.)[4][5][6][7]. Znajduje się w bocznym ramieniu odchodzącym ku północy ze znacznie wyższego szczytu Petros (2020 m n.p.m.)[1][3][4][5]. Dwa szczyty oddalone o niespełna kilometr[1][3][4] oddziela bardzo płytka przełączka – wybitność Petrosuła to zaledwie 13 m, a izolacja – 350 m[2].
Zbudowany jest z piaskowców. Ma asymetryczną budowę: południowo-zachodnie zbocza są łagodne, północno-wschodnie – urwiste, opadają 50-metrowym obrywem[5]. Na zachód od szczytu, w odległości ok. 260 i 320 m znajdują się dwa małe jeziorka. Większe, o długości ok. 20 m opisywane jest pod nazwą Borsza[4]. W otoczeniu Petrosuła przeważa roślinność alpejska, na południowo-zachodnich łagodnych zboczach występują zbiorowiska torfowiskowo-różanecznikowe i trawno-jagodowe[5]. Tereny na wschód od szczytu określane są mianem połoniny Hołowczeskiej, na zachód – połoniny Stupy, a na północny zachód – połoniny Peczeniżeskiej[1].
Ze szczytu Petrosuła roztacza się stosunkowo szeroki widok na zachód, północ i wschód (stronę południową w całości przesłania Petros). Na zachodzie dostrzec można pasmo Świdowca (Apecka, Bliźnica, Stih, Tatulska). Dalej, na północy znajdują się Gorgany (Bratkowska Duża, Mołoda, Sywula). Na wschodzie widoczne są Beskidy Pokuckie (Wersałem, Grahit, Rotyło), a na południowym wschodzie główne pasmo Czarnohory (Howerla, Breskuł, Brebeneskuł, Hutyn Tomnatyk, Pop Iwan). Na ostatnim planie widoczna jest Hnatasia w Górach Czywczyńskich[2].
Ochrona przyrody i turystyka[edytuj | edytuj kod]
Południowo-zachodnie zbocza Petrosuła znajdują się na terenie Karpackiego Rezerwatu Biosfery[1][4].
Przez Petrosuł przebiega niebieski szlak turystyczny prowadzący z Jasiny na szczyt Petrosa. Odległość z Jasiny 13,7 km, odległość od Petrosa 1 km[1][4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Etymologicznie nazwa Petrosuł (Pietrosul, Petrosul) jest tożsama z nazwą Petros (Pietros) i oznacza tyle co „skalisty, kamienisty”. Wywodzi się od greckiego określenia πέτρος, petros, „skała, głaz”. Do języka ukraińskiego i dalej polskiego dostała się za pośreodnictwem gwar wołoskich, którym zawdzięcza męski rodzajnik określony -ul[8][9]. W latach 30. XX wieku urzędowe mapy polskie posługiwały się nazwą Pietrosul (analogicznie do nazwy Pietros stosowanej dla sąsiedniego szczytu), choć oba szczyty znajdowały się wóczas na terytorium Czechosłowacji[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Wasyl Hutyriak (red.), Чорногора / Chornohora, mapa turystyczna w skali 1:50 000, Kałusz: Steżky ta mapy, 2022, ISBN 978-617-7695-07-2 (ukr. • ang.).
- ↑ a b c Petrosul [online], peakvisor.com [dostęp 2023-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-14] (ang.).
- ↑ a b c Mapa [online], OpenTopoMap [dostęp 2023-08-02] (ang. • niem.).
- ↑ a b c d e f Petrosul (1855 m) [online], mapy.cz [dostęp 2023-08-02] (pol.).
- ↑ a b c d Ołeksandr Marynycz (red.), Heohraficzna encykłopedija Ukrajiny, t. 3, on-line, Kijów: „Ukrajinśka Radianśka Encykłopedija” im. M. P. Bażana, 1993, s. 27 (ukr.).
- ↑ Гора Петросул (1855м, відріг Петроса, хр.Чорногора) [online], drymba.net [dostęp 2023-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-13] (ukr.).
- ↑ a b Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Żabie (pas 56, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1933 (pol.).
- ↑ Wasyl Łuczyk, Nota Bene! Етимологічний словник топонімів України, hasło „Петрос”, Kijów: Wydawnyczyj centr „Akademija”, 2014, s. 375, ISBN 978-966-580-454-3 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-05] (ukr.).
- ↑ Wojciech Krukar, Nazewnictwo terenowe Czarnohory (Karpaty Ukraińskie), [w:] Mateusz Troll (red.), Czarnohora. Przyroda i człowiek [PDF], Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, s. 161, ISBN 978-83-88424-17-5 (pol.).
