Piotr Montygerd

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Piotr Montygerdowicz)
Montygerd
Piotr Montygerd
Herb
Wadwicz
Rodzina

Montygerdowicze

Data urodzenia

XIV w.

Data śmierci

zm. po 1456

Ojciec

Montygerd

Matka

N.N.

Żona

  • N.N.
  • Anna Korybutowicz
    • Dzieci

    Jan

    Rodzeństwo

  • Jan
  • Aleksander

    • Piotr Montygerd[a] herbu Wadwicz[1], właściwie Montygerd[b][2] (ur. w XIV w., zm. po 1456) – bojar litewski, adoptowany podczas unii horodelskiej (1413), starosta podolski (1418), marszałek nadworny litewski (1422), namiestnik nowogrodzki (1430), starosta kopylski (1435), marszałek ziemski litewski (od 1436 do końca życia)[2].

    Nosił nazwisko patronimiczne Montygerdowicz[3].

    Życiorys[edytuj | edytuj kod]

    Montygerda po raz pierwszy spotykamy na akcie unii wieleńskiej z 1401 roku, na którym to wystąpił wraz z dwoma swoimi braćmi; Aleksandrem i Janem[2].

    W 1413 roku podczas unii horodelskiej doszło do przyjęcia przez polskie rodziny szlacheckie, bojarów litewskich wyznania katolickiego (tzw. adopcja herbowa). Jednym z ważniejszych dowodów tamtego wydarzenia jest istniejący do dziś dokument, do którego przyczepione są pieczęcie z wizerunkami herbów szlacheckich[3].

     Osobny artykuł: Unia horodelska.
    Dokument unii horodelskiej z 1413 roku z przyczepionymi pieczęciami

    Montygerd został wówczas adoptowany przez przedstawicieli Wadwiczów, nie pełnił wówczas żadnej godności. Dopiero w 1418 roku występuje na urzędzie starosty podolskiego. Parę lat potem, bo w roku 1422, Piotr Montygerd jest już marszałkiem nadwornym w. ks. lit. Witolda, ale więcej z tym tytułem się nie pojawia. W latach 1430–1432, piastuje urząd namiestnika (starosty) nowogrodzkiego[2].

    Odegrał w dziejach Wielkiego Księstwa Litewskiego znaczącą rolę, z początku był stronnikiem Świdrygiełły w roku 1431[2]. Tylko w tym roku doprowadził do przymierza z chanem Ul Machmetem i wzmocnił pozycję Świdrygiełły w sporze z Koroną Królestwa Polskiego o Podole, uczestniczył w układach skistymońskich z Zakonem Krzyżackim. Podpisał też akt rozejmu z Koroną Królestwa Polskiego w Łucku, a rok później akt przymierza z Zakonem Krzyżackim[4].

    W 1432 roku najwidoczniej porzuca Świdrygiełłę i przechodzi na stronę w. ks. lit. Zygmunta Kiejstutowicza, podpisując w 1432 roku unię grodzieńską i inne dokumenty tegoż księcia[2]. Dowodził nawet wojskiem w. ks. Zygmunta Kiejstutowicza w wojnie ze Świdrygiełłą[4]. Potem należy do szczerych zwolenników Kazimierza Jagiellończyka i jest jednym z najbardziej oddanych mu panów litewskich[2]. Za czasów panowania Kazimierza występował przeciw unifikacji z Koroną Królestwa Polskiego[4].

    Pieczęć Piotra wisi przy aktach unijnych z lat 1432 i 1434. Pierwsza z nich ma w otoku następujący napis w języku ruskim[2]:

    ПЄУ † ПАН[А]ПЄТРАШОВА МОНДКИУА

    Druga natomiast ma napis[2]:

    П[ЕЧАТЪ] ПЕТРАШОВА МОНДКІРДВИЧА

    Do roku 1435 znów występuje w dokumentach historycznych bez żadnych funkcji, kiedy to zostaje starostą kopylskim[2]. Od 1436 roku do końca życia pełni funkcję marszałka ziemskiego litewskiego, z którym to tytułem łączy niekiedy dawniejszy tytuł (od 1446 roku), namiestnika nowogrodzkiego[2].

    Ostatnie źródło, które o nim wspomina pochodzi z 1452 roku, po czym całkowicie znika z areny historycznej[2].

    Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

    Jego ojciec również miał na imię Montygerd. W 1396 roku był namiestnikiem połockim i przycisnął do swego listu, pisanego wówczas do mieszczan ryskich, pieczęć, która już w XX w. była silnie uszkodzona, wskazuje ona natomiast ślad godła herbowego, przypominającego gwiazdę. W otoku pieczęci znajdują się resztki napisu w języku ruskim[c][3].

    МОН...Д...

    Więcej o jego ojcu nie wiemy, poza tym, że w 1410 roku już nie żył i zostawił po sobie trzech synów, z których Jan Montygerdowicz[d] występuje (z braćmi) w akcie unii wileńskiej w 1401 roku, Aleksander[e] był w 1410 roku podczaszym Wielkiego Księcia Litewskiego, trzecim synem jest właśnie Pietrasz czyli Piotr – reprezentujący podczas unii horodelskiej ród ojca[2].

    Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną miał syna Jana, po którym miał wnuka Piotra Montygerdowicza. Drugą żoną była księżna łoska, Anna, córka księcia Fiodora Korybutowicza i Anastazji. Małżeństwo było bezdzietne. Po śmierci Piotra, Anna wyszła ponownie za mąż za ks. Janusza. Anna Januszowa zapisała Łosk wnukowi swego pierwszego męża – Piotrowi Janowiczowi[4].

    Według Kaspra Niesieckiego, Piotr był spokrewniony z Naruszem, protoplastą rodu Naruszewiczów[5], do których należał chociażby biskup Adam Naruszewicz (1733–1796).

    Dobra ziemskie[edytuj | edytuj kod]

    Nadania[edytuj | edytuj kod]

    Z licznych nadań jakie Piotr Montygerd otrzymał, najważniejsze jest miasto Iwie, które weszło w jego posiadanie od Kazimierza Jagiellończyka. Oryginał nadania istniał jeszcze w XX w.[f] i pochodził z 1444 roku[2].

    Zygmunt Kiejstutowicz przyznał mu Marcinkowce i Trubeck[2]. Za sprawą swojego drugiego małżeństwa był w posiadaniu Łosk[4].

    Gniazdo rodzinne[edytuj | edytuj kod]

    Gniazdo rodu Montygerdowiczów znajduje się nad rzeką Solczą, w okolicy Solecznik, gdzie rejzy Zakonu Krzyżackiego z końca XIV w. określają położenie osady Mantegirdindorf, a więc założonej przez Montygerda. W pobliżu położona była wieś Iwanendorf, która mogłaby swe miano zawdzięczać Janowi, czyli Hanuszowi, synowi Montygierda. Być może, że i wieś Hanuszyszki w dawnym województwie trockim pozostaje w związku Hanuszem, na co wskazywałaby i ta okoliczność, że tuż obok niej leżała wieś Duśmiany, będąca w rękach Montygerdowiczów jeszcze w XVI wieku[2].

    Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

    Uwagi[edytuj | edytuj kod]

    1. ↑ Jego imię było notowane w dawnych czasach w formie Pietrasz, dziś znane jako Piotr.
    2. ↑ W zależności od źródeł historycznych, występuje w następujących wersjach swojego imienia: Mondygerd, Mondiger.
    3. ↑ Trzecia litera w tekście Władysława Semkowicza przypomina jakoby Д lub А.
    4. ↑ Jego imię było notowane w dawnych czasach w formie Hanusz, dziś znane jako Jan.
    5. ↑ Jego imię było notowane w dawnych czasach w formie Olechno, dziś znane jako Aleksander.
    6. ↑ Wspomina o nim Władysław Semkowicz w swoim dziele z 1921 roku.

    Przypisy[edytuj | edytuj kod]

    1. ↑ Minakowski ↓.
    2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Semkowicz 1921 ↓, s. 56.
    3. ↑ a b c Semkowicz 1921 ↓, s. 55.
    4. ↑ a b c d e Rostworowski 1976 ↓, s. 674–5.
    5. ↑ Niesiecki 1841 ↓, s. 523– 524.

    Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

    Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

    Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Montygerd&oldid=72618878”