Poczta Główna w Krakowie
nr rej. A-875 z 18 lutego 1991[1] | |
Widok od strony ul. Siennej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres | |
Styl architektoniczny |
neorenesans północny, modernizm, postmodernizm |
Architekt |
F. Setz, J. Sare, F. Tadanier (1930–1931), Z. Jasak, J. Różański (1993–1996) |
Rozpoczęcie budowy |
1887 |
Ukończenie budowy |
1889 |
Ważniejsze przebudowy |
1930–1931, 1993–1996 |
Właściciel |
Poczta Polska |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie Krakowa | |
50°03′34,75″N 19°56′34,00″E/50,059653 19,942778 |
Poczta Główna – dawny budynek poczty w Krakowie znajdujący się na rogu ulicy Wielopole 2 i ulicy Westerplatte 20, na Wesołej.
Gmach został zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Friedricha Setza. Po adaptacji projektu przez Józefa Sarego, został wzniesiony w latach 1887–1889 przez Karola Knausa i Tadeusza Stryjeńskiego. Powstał jako monumentalny dwupiętrowy budynek w stylu neorenesansu północnego, a jego ryzalit wieżowy zwieńczono okazałą kopułą.
Od 1899 roku jest główną siedzibą poczty w Krakowie. W 1909 roku zainstalowano w nim pierwszą na terenie dzisiejszej Polski automatyczną centralę telefoniczną o pojemności 3600 numerów. Był to system Almona Strowgera, ulepszony przez inż. Dietla z Austrii i inż. Czyżykowskiego z Polski.
Ze względu na rosnące potrzeby powierzchniowe urzędu, w latach 1930–1931 budynek gruntownie przebudowano według modernistycznego projektu Fryderyka Tadaniera. Zlikwidowano kopułę, dobudowano dwie kondygnacje oraz budynek paczkarni na zapleczu, a fasadę ozdobiono kryształkowymi elementami. Zmodernizowano także wnętrza i wyposażenie. W 1933 roku uruchomiono międzymiastową centralę telefoniczną.
Kolejna przebudowa miała miejsce podczas okupacji niemieckiej, wtedy m.in. zastąpiono istniejący budynek paczkarni obszernym pawilonem. Polski Urząd Pocztowy wznowił działalność 22 stycznia 1945.
W okresie powojennym budynek poczty wielokrotnie modernizowano i remontowano. 18 lutego 1991 r. budynek wpisano do rejestru zabytków. Nieprzerwanie od 1991 roku jest on siedzibą Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej. Gruntowna przebudowa miała miejsce w latach 1993–1996, wówczas ryzalit narożny ponownie zwieńczono kopułą, tym razem postmodernistyczną, zaprojektowaną przez Z. Jasaka i J. Różańskiego, stanowiącą akcent dopełniający bryłę budynku. Wtedy też zainstalowano urządzenie synchronizujące zegar, działające w systemie DCF77.
W 2019 roku Orange sprzedało budynek czeskiej firmie Zeitgeist Asset Management. Po tzw. „rewitalizacji” ma w nim powstać hotel[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2023-11-09] .
- ↑ zabytkowy-budynek-poczty-glownej-w-krakowie-przechodzi-rewitalizacje-powstanie-w-nim-hotel [online], investmap, 23 grudnia 2022 [dostęp 2023-11-12] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Poczta Główna. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 769. ISBN 83-01-13325-2.