Praskowia Żemczugowa
 Praskowia Żemczugowa w stroju teatralnym | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
śpiewaczka operowa i aktorka |
Praskowia Żemczugowa[1] (ros. Прасковья Жемчугова, Прасковья Ивановна Ковалёва) (ur. 20 lipca 1767[2] lub w 1768[3], zm. 23 lutego 1803 w Petersburgu[4]) – rosyjska śpiewaczka operowa (liryczno-dramatyczny sopran koloraturowy) i aktorka, chłopka pańszczyźniana hrabiego Nikołaja Szeremietiewa, później jego żona.
Urodziła się w rodzinie pańszczyźnianego wiejskiego kowala jako najstarsze z jego pięciorga dzieci[5]. Miejsce narodzin nie jest znane[6]. Gdy miała siedem lat została wybrana do nauki śpiewu i aktorstwa na potrzeby Teatru Szeremietiewów. Oprócz umiejętności zawodowych nauczono ją także gry na klawesynie i gitarze, języków obcych i savoir-vivre. Zadebiutowała w roku 1779 na deskach Teatru Szeremietiewów w pałacu Kuskowo[7]. Jak było w zwyczaju w tym teatrze, artyści otrzymywali od hrabiego przydomek artystyczny nawiązujący do nazw kamieni ozdobnych. Praskowia, dotąd zwana Kowalowa, otrzymała w ten sposób przydomek Żemczugowa (od żemczug - perła)[8]. Karierę śpiewaczki zakończyła w roku 1797[9], zdążyła jeszcze wystąpić w tym roku w operze w nowej siedzibie Teatru Szeremietiewów w pałacu Ostankino, na której był widzem m.in. Stanisław Poniatowski[10]. W 1798 hrabia Nikołaj Szeremietiew wyzwolił ją, a w 1801 potajemnie ożenił się z nią[11] w moskiewskiej cerkwi św. Symeona Słupnika[12]. W 1803 r. urodził im się syn Dmitrij[13][14], jednak Praskowia, która już wcześniej chorowała na gruźlicę, zmarła w wyniku gorączki połogowej[15][16]. Pochowano ją na cmentarzu Łazarza Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu[17].
W jej repertuarze było ok. 50 partii operowych, w tym oper komediowych.
Z losem Praskowi Żemczugowej wiązana jest popularna ludowa pieśń "Wieczor pozdno iz lesoczku..." (Вечор поздно из лесочку...), która występuje w licznych wariantach i opowiada o spotkaniu wiejskiej dziewczyny z jej właścicielem i późniejszym ich ślubie. Część autorów przypisuje autorstwo pieśni samej Praskowi[18].
Upamiętnienie
- Ku pamięci zmarłej żony i z jej inicjatywy Nikołaj Szeremietiew ufundował w Moskwie dom opieki wraz ze szpitalem[19]. Zakład ten był później dodatkowo bogato uposażony przez syna Praskowi - Dmitrija[20].
- W 1872 wydano biografię Praskowi autorstwa Piotra Bessonowa pt. Прасковья Ивановна графиня Шереметева: Ее нар. песня и родное ее Кусково. Moskwa[21].
- W muzeum pałacu Kuskowo w 2018 zorganizowano wystawę czasową poświęconą Praskowi Żemczugowej[22].
- W Moskwie znajdują się dwie ulice nazwane imieniem śpiewaczki: aleja Żemczugowoj (аллея Жемчуговой) w rejonie pałacu Kuskowo oraz Praskowina ulica (Прасковьина улица) koło pałacu Ostankino[23].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mucha B. 2016: Artyści pańszczyźniani w Rosji. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 26, strona 46.
- ↑ Markow 1964
- ↑ Słownik encyklopedyczny Brockhausa i Efrona [1]
- ↑ Bessonow Безсонов П., 1872: Прасковья Ивановна графиня Шереметева, её народная песня и родное её Кусково: Биографический очерк с портретом. Strony 83, 84
- ↑ Bessonow 1872, s. 43
- ↑ Bessonow 1872, s. 44
- ↑ Markow 1964
- ↑ Mucha B. 2016: Artyści pańszczyźniani w Rosji. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 26, strona 46.
- ↑ Markow 1964
- ↑ Strona muzeum w Ostankino [2]
- ↑ Markow 1964
- ↑ Hramy.ru [3]
- ↑ Markow 1964
- ↑ Biogram syna w Rosyjskim Słowniku Biograficznym [4]
- ↑ Markow 1964
- ↑ Strona muzeum w Ostankino [5]
- ↑ Bessonow 1872, s. 84
- ↑ Dowgij O.Ł. (Довгий О. Л.), 2017: Praskowia-Parasza (Прасковья–Параша). Русская речь, 108.
- ↑ Bessonow 1872, s. 86
- ↑ Biogram Dmitrija w Rosyjskim Słowniku Biograficznym [6]
- ↑ Katalog [7]
- ↑ Strona muzeum [8]
- ↑ Мой район [9]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Markow P.A. (Марков П.А.), 1964 (red.): Ковалёва Прасковья Ивановна (Жемчугова) hasło w: Encyklopedii teatru (Театральная энциклопедия), tom 3, s. 671. [10]