Primula palinuri

*Primula palinuri*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	pierwiosnkowate
Rodzaj	pierwiosnek
Gatunek	Primula palinuri
	Nazwa systematyczna
	Primula palinuri Petagna; Inst. Bot. 2: 332 1787
Synonimy
	Aretia palinuri (Petagna) Link; Auricula palinuri (Petagna) Spach; Auricula-ursi palinuri (Petagna) Soják;
	Aretia palinuri (Petagna) Link; Auricula palinuri (Petagna) Spach; Auricula-ursi palinuri (Petagna) Soják;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Primula palinuri Petagna – gatunek rośliny z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae Vent.). Występuje endemicznie we Włoszech – na wapiennym wybrzeżu Morza Tyrreńskiego w regionach Kampania i Basilicata oraz w Kalabrii. Gatunek jest symbolem Parku Narodowego Cilento, Vallo di Diano i Alburni^[5].

Morfologia

Liście: Liście odziomkowe zebrane są w różyczkę. Są mięsiste, lepkie, skórzaste, ale nie sztywne. Przylegają do podłoża. Liść na brzegu jest ząbkowany^[5].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostany. Rozwijają się na głąbiku dorastającym do 15–20 cm wysokości. Działki kielicha gładkie, o kształcie cylindrycznym, mają białą barwę i pokryte są kredowym nalotem. Płatki są złotożółte^[5].
Gatunki podobne: Roślina jest podobna do pierwiosnka łyszczaka (P. auricula L.)^[5].

Biologia i ekologia

Rośnie na wapiennym podłożu, na półkach lub w szczelinach skalnych. Występuje na wysokości do 200 m n.p.m. Preferuje stoki z ekspozycją na północ i północny zachód. Często rośnie w towarzystwie takich gatunków jak: Dianthus rupicola, Iberis semperflorens, Centaurea cineraria, Daucus carota subsp. drepanensis, Limbarda crithmoides czy kowniatek morski (Crithmum maritimum)^[5].

Zasięg występowania tego gatunku wynosi 9198 km², natomiast obszar wykorzystania obejmuje 60 km². Istnieje sześć głównych subpopulacji^[a]^[6], które są mocno podzielone. Subpopulacje te znajdują się w Capo Palinuro (10 skupisk), Punta degli Infreschi (9 skupisk), Punta Caina (8 skupisk), Grotta della Madonna (2 skupiska), Isola di Dino/Scogliera Fiuzzi (16 skupisk) oraz Capo Scalea (2 skupiska). Liczebność całej populacji szacowana jest na około 18 500 dojrzałych osobników (+/-20%)^[4].

Ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych został zaliczony do kategorii EN – gatunków zagrożonych wyginięciem. W regionach Kampania i Kalabria odnotowano spadek populacji o 50%, natomiast w Basilicacie liczebność populacji zmniejszyła się o 2%. Najpoważniejszymi zagrożenia dla tego gatunku są rozwój turystyki, presja ze strony gatunków inwazyjnych, kolekcjonowanie okazów i pożary wywołane przez człowieka^[4].

Gatunek P. palinuri jest wymieniony w załączniku II dyrektywy siedliskowej oraz w załączniku I konwencji berneńskiej. Subpopulacje w Capo Palinuro, Punta degli Infreschi i Punta Caina znajdują się na terenie Parku Narodowego Cilento, Vallo di Diano i Alburni. Ponadto roślina jest uprawiana w ogrodach botanicznych w Pietra Corva, Hanbury, Jenie, Padwie, Parmie, Bolonii, Neapolu, Portici, Cosenza^[4].

Uwagi

↑ Pojęcie subpopulacji (podpopulacji) jest wprowadzane w przypadkach ocen zagrożenia populacji silnie rozczłonkowanych, co wzmaga wymieranie taksonu. W przypadkach, gdy subpopulacje są małe i w znacznym stopniu izolowane, rekolonizacja opuszczonych stanowisk jest mało prawdopodobna (zob. metapopulacja oraz J. Mitka, Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b Primula palinuri Petagna. The Plant List. [dostęp 2015-07-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.C. Gangale C.C., D.D. Uzunov D.D., G.G. Cesca G.G., Primula palinuri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2015-07-17] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Il logo. Ente Parco Nazionale del Cilento, Vallo di Diano e Alburni. [dostęp 2015-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lipca 2015)]. (wł.).
↑ Józef Mitka: Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk. [w:] Roczniki Bieszczadzkie nr 18 [on-line]. 2010. s. 24–44. [dostęp 2013-12-23]. (pol.).

[6] Pojęcie subpopulacji (podpopulacji) jest wprowadzane w przypadkach ocen zagrożenia populacji silnie rozczłonkowanych, co wzmaga wymieranie taksonu. W przypadkach, gdy subpopulacje są małe i w znacznym stopniu izolowane, rekolonizacja opuszczonych stanowisk jest mało prawdopodobna (zob. metapopulacja oraz J. Mitka, Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[tpl-3] Primula palinuri Petagna. The Plant List. [dostęp 2015-07-17]. (ang.).

[iucn-4] C.C. Gangale C.C., D.D. Uzunov D.D., G.G. Cesca G.G., Primula palinuri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2015-07-17] (ang.).

[cilentoediano-5] Il logo. Ente Parco Nazionale del Cilento, Vallo di Diano e Alburni. [dostęp 2015-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lipca 2015)]. (wł.).

[JMitka-7] Józef Mitka: Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk. [w:] Roczniki Bieszczadzkie nr 18 [on-line]. 2010. s. 24–44. [dostęp 2013-12-23]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]