Program rozruchowy

Program rozruchowy (ang. boot loader) – działający na zasadzie bootstrapu (ang. „pull oneself up by one’s bootstraps” – dosłownie „wyciągnąć się za pomocą pętli z tyłu butów”) program uruchamiany jako pierwszy po zakończeniu wykonywania przez BIOS (lub UEFI) procedury POST, służący do załadowania systemu operacyjnego do pamięci operacyjnej komputera.

Bootstrap

Bootstrap to idea rozwiązania systemowego w informatyce obrazująca samorozruch komputera. Sama procedura rozruchowa nazywana jest w języku angielskim terminami boot lub booting.

Pierwotnie (np. EXEC) bootstrap polegał na manualnym wpisaniu (bit po bicie) z pulpitu technologicznego komputera komendy „ładuj i wykonaj z urządzenia”, na którym załadowany był OS, interpreter komend lub inny program.

Później proces ten został zaszyty sprzętowo jako koniec prawidłowo przeprowadzonego przebiegu BIOS-a i działał w kooperacji z interpreterem komend systemu nadrzędnego, takiego jak DOS, UNIX czy Windows. Proces ten został nazwany programem rozruchowym.

Rozruch w różnych architekturach komputerów

W komputerach PC nagłówek (segment startowy) programu rozruchowego może być umieszczony w pierwszym, 512-bajtowym fragmencie sektora startowego dysku twardego (ang. Master Boot Record). W systemach DOS/Windows jest tam zapisany program, który ładuje kolejny program rozruchowy z partycji oznaczonej jako aktywna. W systemach uniksowych pliki dodatkowe programu rozruchowego znajdują się zazwyczaj w katalogu lub partycji montowanej w katalogu /boot.

Rozruch z innych urządzeń

Program rozruchowy oraz cały system operacyjny może być pobierany także z innych urządzeń takich jak stacja dyskietek, napęd CDROM, dyski USB, a nawet spoza komputera, z serwera w sieci lokalnej (zob. PXE). Dawniej także z taśmy perforowanej albo pamięci bębnowej.

Boot Device Menu

Boot Device Menu (z ang. menu urządzeń rozruchowych) to menu służące do bootowania (uruchamiania) systemu z innego urządzenia niż domyślne bez potrzeby zmiany kolejności bootowania w ustawieniach BIOS-u.

Boot Device Menu wywołuje się klawiszami funkcyjnymi zaraz po uruchomieniu komputera, a przed startem systemu. W zależności od sprzętu najczęściej używa się: Esc lub F8 lub F9 lub F10 lub F11 lub F12. Boot Device Menu niekiedy mylnie nazywane jest w skrócie Boot Menu.

Lista klawiszy wywołujących Boot Device Menu

• Acer – Esc lub F12 lub F9
• Albatron – F8
• Asus – Esc lub F8
• Compaq – Esc lub F9
• Dell – F12
• DFI – Prt Scr
• ECS – F11
• Epox – Esc
• Gigabyte – F12
• HP – Esc lub F9
• Intel – F10
• Lenovo – F12 lub Lenovo One Key Recovery (przycisk ten znajduje się obok przycisku zasilania lub obok gniazda zasilania)
• Microstar – F11
• MSI – F11
• Packard Bell – F8
• Sony Vaio – F11
• Toshiba – F12
• Samsung – Esc lub F12

Przykłady

• NT OS Loader (NTLDR) – program rozruchowy stosowany w Windows NT
• GRUB – projekt GNU
• GRUB2 – następca GRUB-a
• LILO – Linux Loader, towarzyszy rozwojowi tegoż systemu od jego narodzin
• SYSLINUX – stosowany do rozruchu m.in. z płyt CD/DVD oraz z bezpośrednio sieci komputerowej.

Zobacz też

• bootstrap (obuwie)