Płomiennik czerwonogłowy
| Spermophaga ruficapilla[1] | |||
| (Shelley, 1888) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
płomiennik czerwonogłowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Płomiennik czerwonogłowy[3] (Spermophaga ruficapilla) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w środkowej i zachodniej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał George Ernest Shelley w 1888 na łamach Proceedings of the Zoological Society of London. Holotyp, samica, pochodził z lokalizacji o nazwie Bellima w Demokratycznej Republice Konga; został odłowiony 15 czerwca 1883. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Spermospiza ruficapilla[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza płomiennika czerwonogłowego w rodzaju Spermophaga[5]. Możliwe, że S. ruficapilla tworzy nadgatunek z płomiennikiem czarnogłowym (S. haematina); niektórzy autorzy uznają te dwa taksony za jeden gatunek[6]. IOC wyróżnia dwa podgatunki: Spermophaga ruficapilla ruficapilla i Spermophaga ruficapilla cana[5]. Drugi podgatunek opisany został przez Herberta Friedmanna na łamach Proceedings of the New England Zoölogical Club w 1927. Holotyp został odłowiony 26 listopada 1926 w Amani w paśmie Usambara (Tanzania)[7].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
- płomiennik czerwonogłowy[3] (S. r. ruficapilla) (Shelley, 1888) – południowo-wschodnia Republika Środkowoafrykańska, północno-wschodnia, wschodnia i południowa Demokratyczna Republika Konga, skrajnie południowy Sudan Południowy, Uganda, zachodnia i centralna Kenia, Rwanda, Burundi, zachodnia Tanzania i północna Angola[6]
- płomiennik górski[3] (S. r. cana) (Friedmann, 1927) – góry Usambara (północno-wschodnia Tanzania)[6]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 15 cm; masa ciała 21,3–26 g (dla podgatunku nominatywnego)[6]. Wymiary szczegółowe dla nieokreślonej liczby ptaków nieznanego podgatunku: długość skrzydła 66–76 mm u samca, 68–75 mm u samicy; długość ogona samca 53,5–59 mm, samicy 48,5–57,5 mm; długość dzioba: 16–19,5 mm[8].
U samca cała głowa aż po kark i tył szyi, boki szyi aż po brodę, gardło, pierś i boki ciała (w górnej części) są jaskrawe i szkarłatne, niekiedy połyskujące. Pokrywy nadogonowe są ciemnoczerwone, ciemniejsze od głowy i piersi. Reszta ciała ma barwę czarną. Samica upierzeniem przypomina samca, wyróżnia się mniejszą intensywnością i domieszką pomarańczu w czerwonych piórach na głowie i spodzie ciała. Dziób płomiennika czerwonogłowego jest duży, wysoki u nasady, niemal trójkątny (jednak górna krawędź dzioba jest wygięta). Ma barwę metalicznoniebieską lub srebrzyścieniebieską z czerwoną lub czerwonoróżową końcówką i krawędziami. Nogi i stopy ciemnobrązowe lub oliwkowobrązowe[8].
Ptaki podgatunku S. r. cana przypominają osobniki podgatunku nominatywnego, jednak są znacznie jaśniejsze, a obszary u reprezentantów S. r. ruficapilla czarne u przedstawicieli S. r. cana są łupkowoszare[7]. Ponadto ich dzioby mają barwę fioletową z czerwonymi końcówkami i krawędziami[8]. Wymiary dla dwóch osobników, odpowiednio samca i samicy: długość skrzydła 66,5 i 66 mm, długość ogona: 58 i 55 mm, długość dzioba: 15,5 i 14 mm[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia płomienników czerwonogłowych są obrzeża lasów i przecinki, zwykle na terenie lasów wtórnych, oraz zarośla (do 2400 m n.p.m.), również na obszarach podmokłych (ale nie na bagnach). Astryldy te są skryte i płochliwe. Często widywane są w parach lub niewielkich grupach, przeważnie liczących do 5 osobników. Podczas lotu poruszają się w linii prostej, powolnie. Żerują nisko w podszycie lub na ziemi, żywią się nasionami traw z domieszką owadów, w tym termitów[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy w Angoli trwa od lutego do maja, w Demokratycznej Republice Konga w paśmie Itombwe od października do marca[6]. Gniazdo ma kształt kopulasty, zbudowane jest z mchów i liści, a wyściełane delikatnymi trawami; niekiedy przykrywają je wiszące liście paproci. W zniesieniu znajdują się 3 albo 4 jaja o białej skorupce[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje płomiennika czerwonogłowego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spermophaga ruficapilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Spermophaga ruficapilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-02].
- ↑ G. E. Shelley: On a Collection of Birds made by Emin Pasha in Equatorial Africa. Proceedings of The Zoological Society of London, 1888. [dostęp 2016-08-30].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-02]. (ang.).
- ↑ a b c d e Payne, R.: Red-headed Bluebill (Spermophaga ruficapilla). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (31 sierpnia 2016)].
- ↑ a b c Herbert Friedmann. Birds from Tanganyika. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 10, s. 7, 1927.
- ↑ a b c d Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 346. ISBN 978-1-4081-3530-3.
- ↑ Cyril Winthrop Mackworth-Praed, Claude Henry Baxter Grant: Birds of the southern third of Africa. Longmans, 1963, s. 625.
- ↑ Red-headed Bluebill Spermophaga ruficapilla. BirdLife International. [dostęp 2016-08-30].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).