Rachela Szalit-Marcus
 Das bin ich selbst - autoportret | |
| Data i miejsce urodzenia |
1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1942 |
| Zawód, zajęcie |
malarka, graficzka, ilustratorka książek |
Rachela Szalit-Marcus; także: Rachel, Rahel; (ur. 3 lipca 1892 lub 1894 w Kownie[1] lub Chjentach, lub w Telszach[2][3], w guberni kowieńskiej, zm. w 1942 r. w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau) – polsko-niemiecka malarka i ilustratorka[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dorastała w żydowskiej rodzinie robotniczej w Łodzi, będącej wówczas pod zaborem rosyjskim. Gdy miała 16 lat, rodzice, traktując poważnie talent malarski córki, wysłali ją na studia do Monachium. W 1911 rozpoczęła studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych[5]. Poznała tam innych łódzkich malarzy: Henryka Epsteina i Marcelego Słodkiego. W 1916 przeniosła się do Berlina, gdzie dołączyła do ekspresjonistycznego kolektywu Grupa Listopadowa (niem. Novembergruppe). Wystawiała też swoje prace z artystami skupionymi wokół tzw. Berlińskiej Secesji (niem. Berliner Secession).
W Berlinie poznała także swojego przyszłego męża - żydowskiego aktora, Juliusa Szalita[6]. Niedługo po ślubie, mąż artystki popełnił samobójstwo (28 sierpnia 1919 roku)[7].
Pod wpływem narastającej opresji ze strony nazistów wobec osób żydowskiego pochodzenia, w 1933 roku malarka uciekła do Francji. Działała tam w kręgu artystów skupionych wokół École de Paris[3]. Po zajęciu Francji przez Niemcy została aresztowana i wysłana transportem więziennym do niemieckiego obozu zagłady w Auschwitz-Birkenau, gdzie zmarła w 1942 r.[5]
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
W trakcie deportacji jej pracownia została zniszczona, akwarele i obrazy olejne zaginęły. Do tego momentu artystka malowała martwe natury, portrety, kompozycje kwiatowe[8]. Charakterystycznie deformowała rysowane postaci.
Najbardziej znane są jej litograficzne i akwafortowe prace, którymi ilustrowała książki różnych autorów.
Ilustracje, m.in. w[edytuj | edytuj kod]
- Opowieści rabina Nachmana - Martin Buber;
- Fischke Krumm, 1922 - Mendele Mojcher Sforim; 16 litografii
- Melodie hebrajskie,1923 - Chaim Nachman Bialik i Heinrich Heine; 12 litografii
- Krokodyl..., 1923 - Fiodor Dostojewski; 12 litografii
- Sonata Kreutzerowska - Lew Tołstoj
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marcus-Szalit Rachela, [w:] Polski Słownik Judaistyczny, Żydowski Instytut Historyczny [dostęp 2019-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-06].
- ↑ Muzeum Uniwersyteckie (UMK), Życie Sztetla w sztuce Żydów Polskich w XX wieku. [online], www.muzeum.umk.pl [dostęp 2019-03-02].
- ↑ a b Barbara. Brus-Malinowska, Malarstwo i rzeźba Żydów Polskich w XIX i XX wieku, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 2000, ISBN 83-01-13178-0, OCLC 46362786 [dostęp 2019-03-02].
- ↑ Judah Pilch, Jewish Life in Our Times, Behrman House, 1944.
- ↑ a b Rafał. Żebrowski, Polski słownik judaistyczny : dzieje--kultura--religia--ludzie, Warszawa: Wydawn. Prószyński i S-ka, 2003, ISBN 83-7255-126-X, OCLC 52727955 [dostęp 2019-03-02].
- ↑ Mary S. Costanza, The living witness : art in the concentration camps and ghettos, New York: Free Press, 1982, ISBN 0-02-906660-3, OCLC 8195509 [dostęp 2019-03-02].
- ↑ Szalit-Marcus, Rachel [online], www.jewishvirtuallibrary.org [dostęp 2019-03-02].
- ↑ Jewish Museum (London, England), Child's play : Jewish children's books & games from the past, London: The Jewish Museum, 1997, ISBN 1-871447-05-4, OCLC 38434595 [dostęp 2019-03-02].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Książka z ilustracjami Racheli Szalit–Marcus w bibliotece Polona