Antylopik zwyczajny
| Raphicerus campestris[1] | |
| (Thunberg, 1811) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
antylopik zwyczajny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Antylopik zwyczajny[3], dawniej: stenbok[4] (Raphicerus campestris) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych[5], blisko spokrewniony z antylopikiem północnym (Raphicerus sharpei).
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Stenboki występują w dwóch oddzielnych populacjach. Zasięg występowania jednej z tych populacji obejmuje Afrykę Południową, a drugiej – Wschodnią (Kenia i Tanzania). Ich siedliskiem są suche tereny trawiaste (sawanna) oraz trawiasto-drzewiaste. Są spotykane na różnych wysokościach – od poziomu morza do 4750 m n.p.m.
| Długość ciała | 70–90 cm |
| Długość ogona | 1–10 cm |
| Wysokość w kłębie | 45–60 cm |
| Masa ciała | 8–14 kg |
| Ciąża | 210 dni |
| Liczba młodych w miocie | 1-2 |
| Długość życia | min. 7 lat |
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Niewielka antylopa o masie ciała nieprzekraczającej kilkunastu kilogramów. Ubarwienie zwykle rdzawopłowe lub szarobrunatne, w części brzusznej białe. Uszy bardzo duże. Rogi samców osiągają długość 13 cm, u samic rogi nie występują[4].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Stenboki są aktywne w ciągu dnia. W okresach szczególnie gorących żerują o świcie oraz przed wieczorem. Są spotykane pojedynczo lub w parach. Żywią się roślinnością, głównie trawami oraz pędami drzew i krzewów. Samce wykazują terytorializm. Podstawową formą obrony przed drapieżnikami jest przyjmowanie nieruchomej postawy. Jeśli napastnik zauważy ofiarę i zbliży się, stenbok rzuca się do ucieczki.
Stenboki żyją co najmniej 7 lat, a zdaniem Walthera (Huffman) 10–12 lat.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Samice stenboka osiągają dojrzałość płciową w 6-7, a samce w 9. miesiącu życia. Samica ma dwie pary sutków, ale w miocie rodzi zwykle jedno młode. Może rodzić do dwóch razy w roku. Masa urodzeniowa stenboka wynosi przeciętnie 0,9 kg. Przez około dwa tygodnie samica pozostawia potomstwo w ukryciu, zbliżając się do niego jedynie w porze karmienia. Później młode zaczyna żywić się trawą i może podążać za matką.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniane są cztery podgatunki[3][5]:
- R. campestris campestris Thunberg, 1811 – południowa Afryka
- R. campestris neumanni Matschie, 1894 – wschodnia Afryka
- R. campestris capricornis Thomas & Schwann, 1906
- R. campestris kelleni Jentink, 1900
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Stenboki stanowią pokarm wielu drapieżników. Dla człowieka stanowią obiekt polowań dla mięsa lub sportu.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek nie jest objęty konwencją waszyngtońską CITES. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niskiego ryzyka)[2].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Raphicerus campestris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 stycznia 2009]
- Huffman Brent: Raphicerus campestris Steenbok. www.ultimateungulate.com. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).
- Newell, T.: Raphicerus campestris. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Raphicerus campestris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Raphicerus campestris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Raphicerus campestris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-07-08]