Romans Suta
| Data urodzenia |
28 kwietnia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 lipca 1944 |
| Narodowość |
łotewska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo, grafika, scenografia |
| Muzeum artysty |
Muzeum Romansa Suty i Aleksandry Beļcovej |
Romans Suta (ur. 28 kwietnia 1896 w okolicach Kiesiu, zm. 14 lipca 1944 w Tbilisi[1]) – łotewski malarz awangardowy, grafik i scenograf.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1913–1917 kształcił się w różnych szkołach artystycznych: najpierw w prywatnym studio Jūlijsa Madernieksa i szkole sztuk plastycznych w Rydze, a po wyjeździe w 1915 do Penzy, w tamtejszej szkole artystycznej. Podczas krótkiego pobytu w Petersburgu studiował francuski, rosyjski i sztukę nowoczesną. Większość wiedzy zdobył jednak dzięki lekturom, częstym podróżom i kontaktom z zagranicznymi artystami, w tym z Amédée Ozenfantem, Le Corbusierem, Louisem Marcoussisem i Juanem Grisem[2].
Po I wojnie światowej tworzył prace o dużej ekspresji i prostej formie, często przedstawiające Łotyszy naznaczonych przez wojnę[2]. W 1919, wraz z Ģedertsem Eliassem, Jēkabsem Kazaksem, Niklāvsem Strunkem, Valdemārsem Tone i Konrādsem Ubānsem założył Grupę Ekspresjonistów, która wydała ważny dla sztuki łotewskiej zbiór linorytów Ekspresionisti (1919) przedstawiający trudy i cierpienia Łotyszy, które przyniosła wojna. W tym samym roku część Ekspresjonistów wraz z Sutą angażowała się w rozwój młodego państwa łotewskiego, które w 1918 ogłosiło niepodległość, tworząc projekty krajowych odznaczeń i orderów wojskowych. Opisując prace łotewskich artystów swojej generacji, Suta posługiwał się określeniem „nowa szkoła malarstwa” i podkreślał oryginalność lokalnej sztuki współczesnej. W 1920, Ekspresjoniści zmienili nazwę na Grupę Artystów Ryskich (1920–1938) i zorganizowali wystawę w Muzeum Sztuki w Rydze, która była znaczącym krokiem do akceptacji modernizmu na Łotwie. W odpowiedzi na nowoczesne prace przedstawione na wystawie, środowiska konserwatywne prowadzone przez dwóch profesorów akademickich utworzyły własny pokaz oraz wykład potępiający awangardę i Grupę Artystów Ryskich[3][4].
W latach 20. Suta pracował pod coraz większym wpływem francuskich kubistów i nurtu konstruktywizmu[2]. W 1922 poślubił malarkę Aleksandrę Beļcovą, która również należała do Ryskiej Grupy Artystycznej; para wspólnie wyjechała w podróż do Paryża, Berlina i Drezna. Rok później w Paryżu urodziła się im córka Tatiana[5]. W 1924 Suta założył warsztat malowania porcelany Baltars[6], w którym współpracował z żoną, grafikiem Sigismundsem Vidbergsem, a czasem także z malarzami Erastsem Šveicsem i Lūciją Kuršinską. Porcelana była ręcznie malowana, a projekty zawierały elementy kubizmu, konstruktywizmu i art déco. W 1925 Baltars zyskał dwa złote (dla Vidbergsa i technika Dmitra Abrosimova) i jeden brązowy (dla Suty za kompozycję) medal podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu. Pomimo międzynarodowych wyróżnień i estymy, Baltars nie przynosił zysków; w rezultacie warsztat zamknięto w 1928. W 2016 Bank Łotwy wyemitował monetę okolicznościową wspominającą Baltars, z projektem talerza Suty z 1927[7]. W latach 30. Suta kontynuował projektowanie porcelany w warsztacie Kuzņecowa, w którym był głównym projektantem talerzy i malunków na zastawach[2]. W 1935 zdobył srebrny medal za projekt ceramicznego zestawu do herbaty na Wystawie Światowej w Brukseli, a w 1937 nagrodę główną Wystawy Światowej w Paryżu za talerze zaprojektowane dla fabryki Iļģuciems[2].
Poza malarstwem i projektowaniem ceramiki, Suta zajmował się także rysunkiem tuszem i grafiką. W jego pracach widać zainteresowanie scenami ze zwykłego życia. W 1929 został kierownikiem warsztatu rysunku na lokalnej uczelni[2]. Od połowy lat 20. projektował także scenografię teatralną w całej Łotwie[6]. Od 1939 tworzył scenografię dla produkcji filmowych w Rydze[1]. Latem 1941 przeniósł się do Tbilisi, gdzie zaczął pracować przy produkcjach filmowych. 4 września 1943 został aresztowany za bycie „wrogiem ludu” i „fałszowanie kuponów żywnościowych na chleb”, za co skazano go na rozstrzelanie 14 lipca 1944. Prawdziwym powodem zatrzymania Suty była przynależność do gruzińskiej organizacji antysowieckiej Tetri Giorgi[8].
W mieszkaniu, w którym Suta mieszkał od 1935 z Beļcovą, powstało muzeum poświęcone obu artystom. Mieści się ono w Rydze, w neoklasycystycznej kamienicy przy Elizabetes iela z 1911 roku. W 1987 córka odzyskała mieszkanie i urządziła w nim prywatne muzeum. W testamencie przekazała zbiory i mieszkanie Łotewskiemu Narodowemu Muzeum Sztuki, które otwarło na nowo muzeum, już jako swoją filię, w październiku 2008 roku[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Romans Suta [online], www.gallery.lv [dostęp 2019-11-16] (ang.).
- ↑ a b c d e f Art of Romans Suta - Museum of Romans Suta and Aleksandra Belcova [online], Google Arts & Culture [dostęp 2019-11-14] (ang.).
- ↑ The New Generation and New Art, [w:] Isabel Wünsche, The Routledge Companion to Expressionism in a Transnational Context, Routledge, 3 września 2018, ISBN 978-1-351-77799-5 [dostęp 2019-11-14] (ang.).
- ↑ Kazaks Jēkabs, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-11-17].
- ↑ Museum of Romans Suta and Aleksandra Belcova Rīga, Latvia [online], HiSoUR - Hi So You Are, 28 marca 2017 [dostęp 2019-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-16] (ang.).
- ↑ a b Marta Suste, THE UNKNOWN SUTA. AN INSIGHT INTO THE WORK OF ROMANS SUTA IN APPLIED ART (Nezinamais Suta. Ieskats Romana Sutas darbiba dekorativi lietiskas makslas joma), „Makslas Vesture un Teorija”, 13, 2010, abstrakt, ISSN 1691-0869 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
- ↑ “Baltars”. Porcelain - Silver and Gold Euro Coins - Latvia [online], www.baltcoin.lv [dostęp 2019-11-16] (ang.).
- ↑ Nikolai Javakhishvili, Romans Suta's Life. Tbilisi Period (1941–1944). From the history of the later period of the life of a Latvian artist., „Latvijas Zinātņu Akadēmijas Vēstis”, s. 79 [dostęp 2019-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-16] (ang.).
- ↑ History [online], www.lnmm.lv [dostęp 2019-11-14] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Galeria prac Suty na stronie Google Arts & Culture