Ryjówkowate
| Soricidae[1] | |
| G. Fischer, 1817[2] | |
 Przedstawiciel rodziny – rzęsorek mniejszy (Neomys anomalus) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
ryjówkowate |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Sorex Linnaeus, 1758 | |
| Synonimy | |
| Podrodziony | |
|
zobacz opis w tekście | |
Ryjówkowate[4], sorki (Soricidae)[5] – rodzina ssaków z rzędu owadożerów (Eulipotyphla). Należy do niej przeszło 300 gatunków, w tym ryjówka malutka, która jest najmniejszym ssakiem Polski oraz ryjówek etruski uważany za najmniejszego znanego ssaka na świecie. Ryjówkowate zamieszkują Azję, Europę, Afrykę, Amerykę Północną i Południową[6][7].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Zwierzęta małe, o szybkiej przemianie materii, ruchliwe, aktywne nocą lub przez całą dobę. Charakteryzują się wydłużoną czaszką i brakiem łuków jarzmowych. Owadożerne lub mięsożerne, w warunkach głodu mogą spożywać nasiona. Część ryjówkowatych prowadzi ziemno-wodny tryb życia. Ślina niektórych gatunków zawiera jad. Ryjówkowate nie zapadają w sen zimowy. Zmysły słuchu, węchu i dotyku doskonale rozwinięte, niektóre gatunki emitują ultradźwięki ułatwiające im wyszukiwanie zdobyczy (echolokacja). Przypuszczalnie ze względu na wydzielany zapach ryjówkowate są rzadko atakowane przez drapieżniki.
Klasyfikacja ryjówkowatych[edytuj | edytuj kod]
Przez długi czas ryjówkowate (Soricidae) dzielono na dwie podrodziny: Soricinae i Crocidurinae. Zwierzęta te przyciągały znacznie mniejszą uwagę systematyków niż np. gryzonie. Współczesna próba klasyfikacji uwzględnia najnowsze badania, również genetyczne. Na ich podstawie wyłoniono dwie rodziny wymarłą rodzinę Heterosoricidae i współczesną, ale zawierającą też wiele gatunków wymarłych, rodzinę Soricidae, z podrodzinami (za J.M. Wójcik i M. Wolsan, 1998).
Do rodziny ryjówkowatych zalicza się następujące występujące współcześnie podrodziny[6][4]:
- Soricinae G. Fischer, 1817 – ryjówki
- Crocidurinae Milne-Edwards, 1872 – zębiełki
- Myosoricinae Kretzoi, 1965 – myszoryjki
oraz podrodziny wymarłe[8]:
- Allosoricinae Fejfar, 1966
- Limnoecinae Repenning, 1967
- Oligosoricini Gureev, 1971
- Soricolestinae Lopatin, 2002
Opisano też wymarłe rodzaje nie klasyfikowane w żadnej z podrodzin[8]:
- Mysarachne Pomel, 1848
- Planisorex Hibbard, 1972
- Siwalikosorex Sahni & Khare, 1976
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie gatunki ryjówkowatych występujących w Polsce są objęte ochroną częściową[9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pisownia oryginalna.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Soricidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. x. (łac.)
- ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 87. (fr.)
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 63-75. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ Rainer Hutterer: two replacement names and a note on the autor of the schrew family Soricidae (mammalia)
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 22–78. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.)
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Soricidae. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-31].
- ↑ a b J.S. Zijlstra: Soricidae (ang.). Hesperomys project. [dostęp 2022-04-02].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt: Dz.U. z 2014 r. poz. 1348
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Soricidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 marca 2008]