Słońcówka sówkówka
| Villa hottentotta | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Imago, samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
słońcówka sówkówka | ||
| Synonimy | |||
| |||
Słońcówka sówkówka[1] (Villa hottentotta) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Exoprosopinae. Zamieszkuje Palearktykę od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię i Chiny. Larwy są parazytoidami gąsienic motyli z rodziny sówkowatych. Owady dorosłe żerują na nektarze.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linnesusza w dziesiątym wydaniu Systema Naturae pod nazwą Musca hottentotta. Jako miejsce typowe wskazano Europę[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Muchówka o ciele długości od 11 do 19 mm, ubarwionym czarno i porośniętym złotymi łuskami oraz złotymi, żółtymi i czarnymi włoskami[3]. Ubarwieniem i pokrojem ciała upodobniona jest do żądłówek[1]. Niemal kulista głowa[4] ma na twarzy oprócz łusek włoski barwy żółtej[3]. Łuski na potylicy są złociście żółte[5]. Tułów jest krótki, lekko wypukły na przedzie i wyraźnie spłaszczony z tyłu[4]. Tarczka ma szczecinki tarczkowe brzeżne ubarwione czarno. Przezmianki są żółte[3]. Na tegulach brak kontrastowego ubarwienia srebrnego, występują tam łuski ciemnobrązowe, czasem zmieszane z żółtobiałymi. Skrzydła są przezroczyste, tylko na przedniej krawędzi i u nasady delikatnie jasnobrązowawo lub żółtawo przyciemnione[1][5]. Odnóża tylnej pary mają na stronie grzbietowej łuski dorównujące długością szczecinkom tam umieszczonym[5]. Odwłok jest krótki i szeroki[4]. Na przednich krawędziach tergitów od drugiego wzwyż łuskowate włoski układają się w jasne lub żółte przepaski[4], u samicy wyraźniej odgraniczone niż u samców[1]. W przypadku tergitów od drugiego do czwartego przepaski te po bokach zajmują całą ich szerokość, prawie sięgając tylnych ich naroży. Na tergicie trzecim u samicy szerokość jasnej przepaski jest podobna jak na tergicie czwartym, ewentualnie niewiele mniejsza[3][5]. Po bokach tergitów piątego i szóstego obu płci występują kępy czarnych włosków. Wierzchołek odwłoka u samicy ma wieniec długich, zakrzywionych szczecinek[3].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Owad ten zasiedla ciepłe i otwarte stanowiska, jak murawy kserotermiczne, murawy psammofilne, kwieciste łąki i pobrzeża lasów[1]. Larwy są parazytoidami gąsienic motyli z rodziny sówkowatych, w tym rolnicy tasiemki[5]. Owady dorosłe żerują na nektarze[1].
Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Albanii, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6][7]. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko i Algierię. W Azji znany jest z Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Syberii, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Mongolii oraz Chin[7]. W Polsce jest owadem nieczęstym, ale najpospolitszym z rodzaju słońcówka[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Villa hottentotta – Słońcówka sówkówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-06-27].
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 590. (łac.).
- ↑ a b c d e Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
- ↑ a b c d e Frank M. Hull, Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI: 10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9.
- ↑ a b c d e Morten Falck. The Norwegian species of Villa Lioy, 1864 (Diptera, Bombyliidae). „Norwegian Journal of Entomology”. 56, s. 120–130, 2009.
- ↑ Villa hottentotta (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-06-27].
- ↑ a b N.L. Evenhuis, D.J. Greathead: World catalog of bee flies (Diptera: Bombyliidae). Revised September 2015. Bishop Museum, 2015. s. 290-532. [dostęp 2019-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].