SM Tb I
 SM Tb I | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
9 kwietnia 1909 |
| Wodowanie |
12 sierpnia 1909 |
 K.u.K. Kriegsmarine
| |
| Nazwa |
SM Tb I → SM Tb 1 |
| Wejście do służby |
31 grudnia 1909 |
| Wycofanie ze służby |
1 listopada 1918 |
| Los okrętu | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 116 ton |
| Długość | |
| Szerokość |
4,4 metra |
| Zanurzenie |
1,45 metra |
| Napęd | |
| 1 maszyna parowa potrójnego rozprężania, 2 kotły, moc 2500 KM, 1 śruba | |
| Prędkość |
28 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa kal. 47 mm (2 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 × 450 mm (2 x I) |
| Załoga |
20 |
SM Tb I, później SM Tb 1 – austro-węgierski torpedowiec z początku XX wieku, jedna z sześciu jednostek typu Tb I. Okręt został zwodowany 12 sierpnia 1909 roku w stoczni STT w Trieście, po czym wszedł do służby w Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine 31 grudnia 1909 roku. W 1910 roku oznaczenie numeryczne jednostki zmieniono z cyfry rzymskiej na arabską (Tb 1). Okręt wziął czynny udział w I wojnie światowej, a w wyniku podziału floty po upadku Austro-Węgier został w 1920 roku przyznany Włochom i następnie złomowany.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Prace nad projektem nowoczesnych przybrzeżnych torpedowców rozpoczęły się w Austro-Węgrzech w 1905 roku[1]. Komitet Techniczny Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine przedstawił trzy różne projekty jednostek o wyporności 110 ton, różniące się głównie układem napędowym (maszyny parowe lub turbiny)[2][3]. Nie mając wystarczających doświadczeń z eksploatacją napędu turbinowego, w 1907 roku Komitet Techniczny zaprezentował ostateczny projekt napędzany maszynami parowymi z kotłami opalanymi ropą naftową[2][3]. W celach porównawczych wysłano zapytania ofertowe do zagranicznych stoczni Germania, Schichau i Yarrow, ale po analizie najlepszy okazał się projekt rodzimy[2][3]. Początkowo w stoczni Stabilimento Tecnico Triestino (STT) w Trieście złożono zamówienie na osiem okrętów tego typu, ale liczbę tę zmniejszono wkrótce do sześciu, gdyż zdecydowano się wybudować w stoczni Danubius we Fiume kolejnych sześć jednostek lekko zmodyfikowanego typu Tb VII[2][3]. Torpedowce charakteryzowały się dwukominową sylwetką z wypukłym pokładem dziobowym („skorupa żółwia”), niewielką nadbudówką i pojedynczym masztem ustawionym w części rufowej[1]. Mimo niewielkiej wyporności okręty typu Tb I mogły operować przy stanie morza 5–6[2][3]. Jednostki te były pierwszymi okrętami we flocie austro-węgierskiej wyposażonymi w kotły opalane wyłącznie paliwem płynnym, przez co nazywane były „okrętami naftowymi”[1][4].
Okręt zbudowany został w stoczni STT w Trieście (pod numerem stoczniowym 393)[2][4]. Stępkę torpedowca położono 9 kwietnia 1909 roku, a zwodowany został 12 sierpnia 1909 roku[2][4].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]SM Tb I był przybrzeżnym torpedowcem o długości na wodnicy 44,2 metra (43,3 metra między pionami), szerokości 4,4 metra i zanurzeniu 1,45 metra[2][4][a]. Wyporność normalna wynosiła 116 ton[2][3]. Okręt napędzany był przez trzycylindrową pionową maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 2500 KM, do której parę dostarczały dwa opalane paliwem płynnym kotły wodnorurkowe typu Yarrow[2][3][b]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć maksymalną prędkość 28 węzłów[2][3][c].
Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm, po jednej w części dziobowej i rufowej[1][3]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa pojedyncze działa kalibru 47 mm SFK L/44[1][2]. Jednostka wyposażona była w reflektor, umieszczony na platformie przed pierwszym kominem[5].
Załoga okrętu składała się z 20 oficerów i marynarzy[1][4].
Służba
[edytuj | edytuj kod]SM Tb I został wcielony do służby w Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine 31 grudnia 1909 roku[4][6]. W 1910 roku oznaczenie torpedowca zmieniono z cyfry rzymskiej na arabską (SM Tb 1)[1][2]. Przed wybuchem I wojny światowej torpedowiec brał udział w manewrach i ćwiczeniach floty austro-węgierskiej[1]. W momencie wybuchu działań wojennych SM Tb 1 wraz z siostrzanym SM Tb 2 wchodziły w skład 11. Grupy Torpedowców Sił Obrony Lokalnej w Poli[1][7]. Jednostka pełniła głównie służbę patrolową wokół baz, eskortowała zespoły okrętów i używana była do trałowania[1][5]. W nocy z 23 na 24 maja 1915 roku SM Tb 1, SM Tb 2 i SM Tb 4 wzięły udział w bombardowaniu prowincji Ankona[8].
Z powodu rozpadu monarchii habsburskiej 1 listopada 1918 roku na jednostce opuszczono po raz ostatni banderę KuKK[9]. W wyniku przeprowadzonego w styczniu 1920 roku podziału floty austro-węgierskiej Tb 1 został przyznany Włochom[4][10] i następnie złomowany[1][2].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 340, Koszela 2019 ↓, s. 175 i Csonkaréti 2004 ↓, s. 311 podają, że szerokość wynosiła 4,3 metra, a zanurzenie 1,2 metra
- ↑ Greger 1976 ↓, s. 56 podaje, że nominalna moc siłowni wynosiła 2300 KM, a maksymalna 2600 KM.
- ↑ Greger 1976 ↓, s. 56 podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 26 węzłów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Koszela 2019 ↓, s. 175.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2024 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 340.
- ↑ a b c d e f g Greger 1976 ↓, s. 56.
- ↑ a b Samek 2012 ↓, s. 139.
- ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 310.
- ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 274.
- ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 68, 71.
- ↑ Rochowicz 2003 ↓, s. 43.
- ↑ Rochowicz 2003 ↓, s. 46–47.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: TB.I torpedo boats (1909-1910). Navypedia. [dostęp 2024-04-20]. (ang.).
- René Greger: Austro-Hungarian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1976. ISBN 0-7110-0623-7. (ang.).
- Witold Koszela: Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-199-2.
- Robert Rochowicz. Losy okrętów floty Austro-Węgier po 30 października 1918 roku. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5 (41), 2003. ISSN 1426-529X.
- Andrzej Samek: Flota, której już nie ma. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2012. ISBN 978-83-7242-678-9.
