Sasa (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sasa
Ilustracja
Sasa kurilensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Podrodzina

bambusowe

Rodzaj

sasa

Nazwa systematyczna
Sasa Makino et Shibata
Bot. Mag. (Tokyo) 15: 18. 20 Feb 1901[3]
Typ nomenklatoryczny

S. albomarginata (Miquel) Makino et Shibata[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Jesienne liście S. veitchii

Sasa[4][5], bambus sasa[5] (Sasa) – rodzaj roślin z podrodziny bambusowych z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Zalicza się do niego od ok. 40[6] do ponad 50 gatunków[7] (The Plant List uznaje 59 nazw gatunkowych za zweryfikowane)[8]. Rośliny te występują w naturze na wschodzie Azji – od Rosyjskiego Dalekiego Wschodu poprzez Wyspy Japońskie i Koreę po Chiny; przy czym najbardziej zróżnicowane są w Japonii[6]. Sasa kurylska Sasa kurilensis należy do najdalej na północ sięgających bambusów, rosnąc na Sachalinie i Wyspach Kurylskich[9].

Są to długo żyjące rośliny monokarpiczne, dlatego w uprawie poza rodzimym zasięgiem rozmnażane są wegetatywnie. Pierwszy pochodzący z Japonii przedstawiciel tego rodzaju, który zakwitł poza swą ojczyzną (sasa gałęzista Sasa ramosa), dokonał tego po 89 latach od introdukcji[6]. Bambusy te rosną w lasach i na terenach otwartych, nierzadko jako gatunki dominujące, czasem pokrywające rozległe powierzchnie na stokach gór i na nizinach[10], powszechne są też na przydrożach[11]. W Japonii rośliny te są wszechstronnie użytkowane, m.in. do wyplatania koszy[11], wyrobu kartonu[6], a ich młode pędy są spożywane po ugotowaniu[9][11]. Rośliny z tego rodzaju uprawiane są jako ozdobne w Europie i Ameryce Północnej[10], w tym m.in. ze względu na swoją mrozoodporność (w Polsce uprawianych jest 4–5 gatunków)[12][4].

Niektóre należące tu gatunki należą do bardzo ekspansywnych[6][5]. Rozprzestrzeniają się, rosnąc nawet w pojemnikach (kłącza wydostają się dołem przez otwory). Rozrastając się, tłumią rozwój innych gatunków, dlatego nie należy ich sadzić w miejscach, gdzie mogą wydostać się poza obszar zieleni urządzonej. Nie należy ich uprawiać przy skrajach lasów, ponieważ także do nich łatwo wnikają i ograniczają rozwój nawet drzew. Ze względu na trudność w mechanicznym zwalczaniu tych roślin konieczne jest stosowanie herbicydów[5].

Nazwa rodzajowa pochodzi z japońskiego określenia sa-sa i znaczy „mały bambus”[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwitnąca Sasa veitchii
Sasa palmata
Sasa kurilensis
Danie z pędami Sasa kurilensis
Pokrój
Bambusy małe i średnie[5], osiągające często do ok. 0,6 m wysokości[9], u większych gatunków do ok. 3 m, a u największych do ok. 6 m (po 10 latach wzrostu)[5]. Ukorzeniają się początkowo wolno, ale później tworzą długie, podziemne kłącza[5]. Pędy nadziemne często początkowo się pokładają i w dalszej części prosto wznoszą ku górze[5]. Pędy na międzywęźlach obłe i nagie, czasem omszone przy węzłach. Odgałęzienia pojedyncze, podobnej wielkości jak główna łodyga. Pochwy liściowe trwałe, często dłuższe od międzywęźli[7].
Liście
Stosunkowo duże jak na rozmiary pędów[7], lancetowate[5]. U niektórych gatunków i odmian z białymi paskami rozwijającym się w ciągu sezonu wegetacyjnego[5][11].
Kwiaty
Rozwijają się po wielu latach rozwoju roślin[6]. Kwiatostany w formie luźnych wiech i gron. Kłoski składające się z 4–8 kwiatów mają barwę purpurową lub fioletową po dojrzeniu. Oś kłoska dłuższa od najwyższego w nim kwiatu. Plewy dwie, mniej lub bardziej owłosione i o brzegu orzęsionym. Plewka dolna jajowata do podługowato-lancetowatej, niemal skórzasta, górna z podwójnych grzbietem. Łuszczki trzy. Pręcików jest sześć, długich, wystających z kłoska, z pylnikami żółtymi. Zalążnia jajowata z pojedynczą, krótką szyjką słupka zakończoną piórkowatym, trójdzielnym znamieniem[7].
Owoce
Ziarniaki, ciemnobrązowe po dojrzeniu[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Kamon z sasa

Rodzaj z plemienia Arundinarieae Ascherson & Graebner i podrodziny bambusowych Bambusoideae Luersson z rodziny wiechlinowatych Poaceae[2].

W obrębie rodzaju wyróżniane są cztery sekcje, z których najbardziej bazalna jest Macrochlamys, następną w kolejności grupę bazalną tworzy sekcja Monilicladae, a dwie najmłodsze i siostrzane grupy to sekcje Sasa i Crassinodi[13].

Wykaz gatunków[8]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-02] (ang.).
  3. ↑ a b Sasa. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-02].
  4. ↑ a b c d e f Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Trawy, turzyce, sity, kosmatki. Kraków: Officina Botanica, 2009, s. 65. ISBN 978-83-925110-4-5.
  5. ↑ a b c d e f g h i j Roger Grounds: Trawy ozdobne. Warszawa: Klub dla Ciebie, 2009, s. 75-76. ISBN 978-83-7404-891-0.
  6. ↑ a b c d e f David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 723, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e Zheng-ping Wang, Chris Stapleton: Sasa Makino & Shibata. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-02].
  8. ↑ a b Sasa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2019-12-02].
  9. ↑ a b c Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 59-60. ISBN 83-214-1305-6.
  10. ↑ a b D. Ohrnberger: The bamboos of the world. Elsevier, 1999, s. 83. ISBN 978-0-444-50020-5.
  11. ↑ a b c d Ella du Cane: The flowers and gardens of Japan. London, New York: Routledge Taylor & Francis Group, 2011, s. 229. ISBN 978-0-7103-0901-3.
  12. ↑ a b c d e f Szymon Hoser, Wojciech Hoser, Katarzyna Nawrocka. Próba uporządkowania polskiego nazewnictwa bambusów przydatnych do uprawy w rodzimych warunkach klimatycznych. „Wiadomości Botaniczne”. 61, 2017. DOI: 10.5586/wb.2017.001. 
  13. ↑ Mikio Kobayashi. Phylogeny, speciation, and distribution of the Japanese dwarf bamboos of genus Sasa and allies. „Plant Species Biology”. 30, 1, 2014. DOI: 10.1111/1442-1984.12058. 
  14. ↑ Zbigniew Haber: Trawy rabatowe dla naszych parków i ogrodów. Poznań: Pficyna Wydawnicza "Atena", 1989, s. 25-26. ISBN 83-00-02550-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sasa_(roślina)&oldid=70133990”