Sezon na Helu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sezon na Helu
Autor

Andrzej Sosnowski

Typ utworu

poezja

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Lublin

Język

polski

Data wydania

1994

Wydawca

Stowarzyszenie Literackie „Kresy”

poprzednia
Życie na Korei 		następna
Oceany
Barwne zdjęcie lotnicze, przedstawiające wąską mierzeję w centrum kadru, zakończoną grubiej i sierpowato w górnej części zdjęcia, a przylegającą do szerokiego lądu w prawym dolnym rogu
Mierzeja Helska z lotu ptaka (2007)

Sezon na Helu – drugi[1] (lub trzeci[2][a]) tom poezji Andrzeja Sosnowskiego, wydany w 1994 roku[4][5].

Książka ukazała się nakładem Stowarzyszenia Literackiego „Kresy” w Lublinie w jako szósty tom Biblioteki „Kresów” w Serii Poetyckiej. Zbiór liczy 25 utworów. Okładka pierwszego wydania zawierała jedynie nazwisko autora, tytuł i nazwę wydawcy na czarnym tle[6].

Geneza i możliwe znaczenia tytułu[edytuj | edytuj kod]

Poeta był pierwszy raz na Mierzei Helskiej już w dzieciństwie[7]. Od lat 90. XX wieku również bywał wielokrotnie w Helu[7]. W wierszu o tym samym tytule co omawiany tom autor wyeksponował dosłowne znaczenie frazy tytułowej, oznaczającej sezon turystyczny na Helu[8].

Tytuł może być odbierany jako aluzja do A Season in Hell, angielskiego przekładu tytułu dzieła Arthura Rimbauda Sezon w piekle(inne języki)[9][2][8]. Sam autor jednak odżegnywał się od opierania się na utworach Rimbauda[10].

Leszek Szaruga skojarzył tytuł również z Sezonem, tomem poetyckim Rafała Wojaczka[1].

Zdaniem Henryka Berezy, tytuł tomu „wskazuje na nietrwałą czasowość”[11].

Okoliczności powstania i wydania[edytuj | edytuj kod]

Część wierszy zamieszczonych w tomie poeta napisał podczas pobytu w Kanadzie, gdzie przebywał w latach 1989–1992[12]. Autor pojechał zbierać materiały do swojej pracy doktorskiej na temat twórczości Ezry Pounda na University of Western Ontario w London[13]. Podczas pobytu w Kanadzie powstawała także książka Nouvelles impressions d'Amérique, wydana w tym samym roku, co Sezon na Helu[12].

Reszta utworów z tomu powstała po powrocie do Polski[14].

Autor nawiązał współpracę ze swoim późniejszym wydawcą, „Kresami”, dzięki Andrzejowi Niewiadomskiemu, który zainteresował się twórczością Andrzeja Sosnowskiego[15]. Poeta publikował w „Kresach” i finalnie to stowarzyszenie „Kresy” wydało Sezon na Helu[15].

Charakter tomu[edytuj | edytuj kod]

Barwny obraz olejny przedstawiający dwie postaci na tle roślinności, postać z lewej to ustawiona bokiem, zwrócona w prawą stronę młoda kobieta otoczona owocami i warzywami, trzymająca w lewej ręce owoc; postać z prawej to znajdujący się niżej od niej starzec z brodą trzymający w rękach garść ciemnych winogron i spoglądający na kobietę
Pomona i Wertumnus, obraz Juana Van Der Hamena z 1626 roku

Według Joanny Orskiej jednym z głównych tematów tomu, jak zresztą całej twórczości Andrzeja Sosnowskiego stanowi czas, chwila[16]. Zdaniem Bogdana Zalewskiego „właściwym bohaterem wiersza „Sezon na Helu” staje się czas”[17].

Poetyka Sezonu na Helu została określona przez Leszka Szarugę jako barokowa, pełna „odległych skojarzeń” oraz „niemal surrealistycznego przepływu obrazów”[1]. Według Wita Pietrzaka można również rzadko dostrzec analogię do poetyki romantyzmu[18]. Z kolei Bogdan Zalewski określił „Sezon na Helu” jako utwór postmodernistyczny[19].

Wiersz Pomona i Wertumnus został napisany w formie pantum[5]. Dwa utwory, Koniec wieku i Po sezonie są pozbawione wersyfikacji, pozostałe teksty mają budowę wersową[6].

Aluzje i odniesienia w tekstach[edytuj | edytuj kod]

Fotografia czarno-biała, młody mężczyzna w ciemnej marynarce, jasnej koszuli z muszką i jasnych spodniach siedzi bokiem do fotografa i patrzy się w obiektyw, ma starannie zaczesane ciemne włosy i krótkie wąsy; pod portretem notka i podpis portretowanego
Pisarz Raymond Roussel w 1895 roku, do którego odwołuje się wiersz R.R. (1877–1933)

W tekście Sezonu na Helu znajdują się liczne gry słowne, cytaty, kryptocytaty, czy parafrazy[1].

Wiersz R.R. (1877-1933) odnosi się do życiorysu Raymonda Roussela[20][9]. Sosnowski przetłumaczył później jego Dokumenty mające służyć za kanwę na język polski[13]. Utwór Lautréamont Mix nawiązuje tytułem do postaci Lautréamonta[1][10]. Zdaniem autora, który przytoczył opinię Janusza Kotary, wiersz Fragment ma charakter częściowo autobiograficzny, jest to „być może wyznanie i autopsychoanaliza”[10]. Również inne utwory z tomu Sezon na Helu noszą według poety ślady autobiograficzności[10].

Odbiór w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W polskiej prasie literackiej w latach 1994–1996 ukazało się co najmniej pięć recenzji tomu Sezon na Helu, autorami byli polscy poeci: Maciej Cisło, Jacek Gutorow, Leszek Szaruga i krytyk literacki Jan Wolski[21]. Poeta Leszek Szaruga uznał Sezon na Helu za potwierdzenie talentu Andrzeja Sosnowskiego[1]. Z kolei krytyk Jan Wolski określił tenże tom „przypadkowym – mimo wszystko – zbiorem wierszy różnych”[22].

Nawiązaniem do tytułu tomu jest tytuł wiersza Wesele na Helu Agnieszki Mirahiny[23].

Wydania polskie i przekłady na język angielski[edytuj | edytuj kod]

Po pierwszym wydaniu w 1994 roku, tom został przedrukowany w zbiorze poezji Andrzeja Sosnowskiego Dożynki (1987-2003), wydanym w 2006 roku nakładem Biura Literackiego[24].

Następny przedruk całości tekstu znalazł się w poszerzonym zbiorze Pozytywki i marienbadki (1987-2007), wydanym w 2009 roku również w Biurze Literackim[25].

Wybrane z tomu wiersze znalazły się w dwujęzycznym[26] zbiorze polskiej poezji przetłumaczonej na język angielski pt. Carnivorous Boy. Carnivorous Bird. Poetry from Poland, która ukazała się w wyborze Marcina Barana[27]. Książka została wydana w USA przez Zephyr Press z siedzibą w Brookline w 2004 roku[27].

W 2011 roku ukazał się wybór poezji Andrzeja Sosnowskiego w przekładzie na język angielski autorstwa Benjamina Paloffa pt. Lodgings (pol. Stancje) w wydawnictwie Open Letter amerykańskiego University of Rochester[28][29].

Do 2011 roku przetłumaczono i opublikowano łącznie co najmniej 12 wierszy z tomu Sezon na Helu[30].

Książka w formie e-booka ukazała się 16 grudnia 2015 roku w Biurze Literackim[31].

14 kwietnia 2007 roku ukazała się w Biurze Literackim płyta kompaktowa Trackless, wspólny projekt Andrzeja Sosnowskiego, który czyta na niej swoje teksty oraz specjalnie do tego celu powołanej grupy Chain Smokers, autorów oprawy muzycznej[32]. Na płycie znalazły się dwa wiersze z Sezonu na Helu pt. Anoksja i Życiorys[33].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Trzeci – licząc bibliofilski Dom bez kantów, którego współautorami byli Kuba Kozioł i Tadeusz Pióro[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Szaruga 1994 ↓.
  2. ↑ a b Pietrzak 2011 ↓.
  3. ↑ Mikurda ↓.
  4. ↑ BN ↓.
  5. ↑ a b Bujno 2012 ↓.
  6. ↑ a b Sosnowski 1994 ↓.
  7. ↑ a b Sendecki 2013 ↓.
  8. ↑ a b Justyna Tabaszewska, Awangardowe i ariergardowe tradycje w nowej polskiej poezji na przykładzie twórczości Andrzeja Sosnowskiego, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, 62 (2), 2019, s. 156, DOI: 10.26485/ZRL/2019/62.2/9, ISSN 2451-0335 [dostęp 2023-01-06] (pol.).
  9. ↑ a b Fiedorczuk 2003 ↓.
  10. ↑ a b c d Szczur 1998 ↓.
  11. ↑ Bereza 1996 ↓.
  12. ↑ a b Sosnowski 2004 ↓.
  13. ↑ a b Batora ↓.
  14. ↑ Sosnowski 2014 ↓.
  15. ↑ a b Bałagajewski 2013 ↓.
  16. ↑ Orska ↓.
  17. ↑ Zalewski 2000 ↓, s. 67.
  18. ↑ Pietrzak 2013 ↓.
  19. ↑ Zalewski 2000 ↓, s. 62.
  20. ↑ Świeściak 2007 ↓.
  21. ↑ PBL ↓.
  22. ↑ Wolski 1994 ↓.
  23. ↑ Kozioł 2015 ↓.
  24. ↑ BL ↓.
  25. ↑ BL2 ↓.
  26. ↑ Zephyr ↓.
  27. ↑ a b Okulska 2011 ↓, s. 36.
  28. ↑ Open Letter ↓.
  29. ↑ Belli 2011 ↓.
  30. ↑ Okulska 2011 ↓, s. 37.
  31. ↑ BL3 ↓.
  32. ↑ BL4 ↓.
  33. ↑ BL5 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sezon_na_Helu&oldid=72368099”