Smardz parastożkowaty
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
smardz parastożkowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Morchella importuna M.Kuo, O’Donnell & T.J.Volk (2012) Mycologia 104(5): 1172 (2012) | |
Smardz parastożkowaty (Morchella importuna M.Kuo, O’Donnell & T.J.Volk) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Morchella, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Opisany w 2012, smardz parastożkowaty jest jednym z 14 nowych gatunków z Ameryki Północnej opisanych w ramach Morel Data Collection Project[2]. W publikacji z 2011 został opisany jako Mel-10[3], a w 2005 błędnie jako jeden gatunek wraz z Morchella angusticeps oraz gatunkiem później opisanym jako Morchella brunnea[4][5]. Łaciński epitet importuna, czyli „natrętny”, odnosi się do tego, jak gatunek wywołuje „konsternację i niepokój wśród ogrodników i właścicieli domów, których terytorium padło ofiarą inwazji”[4].
Publikacja Richarda et al. twierdzi, że Morchella importuna to późniejszy synonim starego europejskiego gatunku, takiego jak Morchella elata, Morchella vaporaria lub Morchella hortensis[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O kształcie stożkowatym, czasem jajecznym, u różnych okazów znacznie różni się rozmiarami. Wysokość 3–15 cm, średnica 2–9 cm. Powierzchnia żeberkowana, pomiędzy wysokimi i cienkimi pionowymi żebrami znajdują się alweole tworzące pionowe rzędy po 12-20 oddzielone niskimi listewkami. Żebrowania mają barwę od blado do ciemnoszarego, z wiekiem stają się ciemnoszarobrązowe do prawie czarnego, alweole od szarego do ciemnoszarego w okresie niedojrzałości, do szarobrązowego, szarawo-oliwkowego lub brązowawo-żółtego w okresie dojrzałości[4].
3–10 cm wysokości i 2–6 szerokości, wewnątrz pusty, bardzo kruchy. Powierzchnia gładka, naga, u dojrzałych okazów karbowana, początkowo biaława, potem żółtawa lub ochrowa. Często jest nieco grubszy w pobliżu podstawy. Jego biaława do blado brązowawej powierzchnia jest gładka lub drobno mączna z białawymi granulkami[4].
Miąższ jest białawy do wodnistobrązowego, o grubości 1–3 mm w wydrążonym kapeluszu; w trzonie tkanka ta jest czasami ułożona w komory lub warstwy. Sterylna wewnętrzna powierzchnia kapelusza jest biaława i owłosiona (pokryta krótkim, miękkim „włosiem”)[4]
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki cylindryczne, szkliste, gładkie, 18–24 × 10–13 µm.
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Morchella importuna to saprotrof, którego owocniki rosną w zrębkach drewna i kory, ogrodach, miejscach ognisk, donicach i miejscach zaburzeń antropogenicznych w miastach[7]. Kuo sugeruje, że gatunek ten ma tendencje ku mykoryzie, kiedy rośnie wśród drzew[8]. Ten smardz jest znany przede wszystkim z północnej Kalifornii i Wybrzeża Północno-Zachodniego, zanotowano go też w stanach Kolumbia Brytyjska (Kanada), Kalifornia, Waszyngton, Nevada, oraz Oregon[4] były też odosobnione przypadki w rejonie Midwest i wschodniej Ameryce Pólnocnej. Grzyb owocuje na wiosnę, od marca do maja[8]. Zidentyfikowany jako filogenetyczny gatunek „Mel-10”, Morchella importuna znaleziono go też w Turcji[9] i Chinach, ale nie wiadomo czy dyspersja do tak dalekich lokacji zdarzyła się naturalnie czy była to przypadkowa introdukcja poprzez ludzi[10]. Występuje też w Polsce. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[11].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Jak inne smardze, po ugotowaniu jest doskonałym grzybem jadalnym[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Kuo M, The Morchellaceae: True Morels and Verpas [online], listopad 2012 (ang.).
- ↑ Phylogeny and historical biogeography of true morels (''Morchella'') reveals an early Cretaceous origin and high continental endemism and provincialism in the Holarctic, „Fungal Genetics and Biology”, 3, 48, 2011, s. 252–265, DOI: 10.1016/j.fgb.2010.09.006, PMID: 20888422 (ang.).
- ↑ a b c d e f Taxonomic revision of true morels (''Morchella'') in Canada and the United States, „Mycologia”, 5, 104, 2012, s. 1159–1177, DOI: 10.3852/11-375, PMID: 22495449 (ang.).
- ↑ Kuo M., Morels, Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press, 2005, s. 179, ISBN 978-0-472-03036-1 (ang.).
- ↑ Richard F i inni, True morels (Morchella, Pezizales) of Europe and North America: evolutionary relationships inferred from multilocus data and a unified taxonomy, „Mycologia”, 2, 107, 2015, s. 359–382, DOI: 10.3852/14-166, PMID: 25550303 (ang.).
- ↑ Adam Mc Crae, How to Find Morel Mushrooms in the City: A Breakdown on Landscape Morels! [online], Mushroom Marauder, 2 kwietnia 2022 (ang.).
- ↑ a b Kuo M, ''Morchella importuna'' [online], MushroomExpert.com, październik 2012 (ang.).
- ↑ Taşkın H., Hansen K., O’Donnell K., Multilocus phylogenetics analysis of true morels (''Morchella'') reveals high levels of endemics in Turkey relative to other regions of Europe, „Mycologia”, 2, 104, 2012, s. 446–461, DOI: 10.3852/11-180, PMID: 22123659 (ang.).
- ↑ Du X-H. i inni, Multigene molecular phylogenetics reveals true morels (''Morchella'') are especially species-rich in China, „Fungal Genetics and Biology”, 6, 49, 2012, s. 455–469, DOI: 10.1016/j.fgb.2012.03.006, PMID: 22503770 (ang.).
- ↑ MMorchella importuna [online], grzyby.pl [dostęp 2024-04-11] (pol.).
- ↑ Arora D., Mushrooms Demystified: A Comprehensive Guide to the Fleshy Fungi, Berkeley, California: Ten Speed Press, 1986, 790–1, ISBN 978-0-89815-169-5 (ang.).