Smólsk
52°36′09″N 18°58′17″E/52,602500 18,971389| wieś | |
 Pałacyk w Smólsku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
304[2] |
| Strefa numeracyjna |
54 |
| Kod pocztowy |
87-853[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CWL |
| SIMC |
0871953 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Włocławek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu włocławskiego  | |
| 52°36′09″N 18°58′17″E/52,602500 18,971389[1]
| |
Smólsk – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie włocławskim, w gminie Włocławek.
Wieś duchowna, własność kapituły włocławskiej, położona była w II połowie XVI wieku w powiecie brzeskokujawskim województwa brzeskokujawskiego[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 304 mieszkańców[2]. Jest siódmą co do wielkości miejscowością gminy Włocławek.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsza pisana wzmianka o osadzie pojawiła się w dokumencie z 1250 roku. Pierwszym znanym właścicielem Smólska był Borsza herbu Pomian wzmiankowany w dokumentach z lat 1399–1409. Ród Pomianów należał do najbliższego otoczenia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Przed rokiem 1745 majątek stał się własnością rodziny Sokołowskich herbu Pomian. Prawdopodobnie około 1824 roku zrealizowali oni planowaną budowę nowego pałacu, o czym zaświadcza inwentarz dóbr smólskich. W 1842 Smólsk od Jana Kantego Sokołowskiego nabył Prot Pius Mielęcki, żonaty z córką Jana Kantego, Wandą. W 1859 dokonał on podziału dóbr – Smólsk wraz z folwarkami i przyległościami otrzymał jego starszy syn Jan. Przed 1881 dobra weszły w posiadanie Michaliny z Sokołowskich Morzyckiej, siostry Wandy Mielęckiej. W 1914 przejął je jej wnuk, Jan Woyda.
W czasie bitwy toczonej pod Włocławkiem 12-13 listopada 1914 roku w pałacu wybuchł pożar, który uszkodził zewnętrzne mury budowli. Po odnowieniu otrzymały one nowe otynkowania, znacznie skromniejsze niż pierwotne. W 1917 posiadłość kupili Stefan Zygmunt i Joanna Olszowscy. Pod koniec II wojny światowej folwark i pałac zostały obrabowane i zniszczone najpierw przez uciekających Niemców, a potem żołnierzy radzieckich. W 1945 pałac został przejęty przez Skarb Państwa. Od 1956 roku mieściła się w nim szkoła podstawowa. W 1985 roku pałac został wpisany do ogólnopolskiego rejestru zabytków. Od 2004 roku znajduje się w prywatnych rękach. Od tego czasu rozpoczęły się prace związane z odrestaurowaniem zespołu pałacowo-parkowego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[5] na listę zabytków wpisany jest zespół pałacowy, 1 ćw. XIX w., k. XIX w., nr rej.: 165/A z 5.06.1985: pałac i park.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125517
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1182 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zenon Guldon, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń 1964, s. 55.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 118 [dostęp 2016-02-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Kunikowski: Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 1: Kujawy wschodnie. Cz. 2. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2001. ISBN 83-88115-35-9. (pol.).
- Marek Kujawa polskiezabytki.pl: Smólsk. www.polskiezabytki.pl/, 2011. [dostęp 2016-02-28].
- Siedziba gminy: Włocławek
