Sosna karaibska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sosna karaibska
Ilustracja
P.c. var. bahamensis, Bahamy
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna karaibska

Nazwa systematyczna
Pinus caribaea Morelet
Rev. Hort. Cote d'Or 1: 107. 1851
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna karaibska (Pinus caribaea Morelet) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna karaibska występuje w Ameryce Środkowej. Odmiana typowa P.c. var. caribaea pochodzi z zachodniej Kuby (Pinar del Río, Isla de la Juventud), odmiana P.c. var. bahamensis z Karaibów (Bahamy, wyspy Turks i Caicos), zaś odmiana P.c. var. hondurensis z Meksyku (południe Quintana Roo), północnej Gwatemali, Belize, Hondurasu, Salwadoru i Nikaragui[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Korona drzewa nieregularna, zajmuje ok. 25–33% wysokości pnia.
Pień
Osiąga wysokość 20–35 m i 50–100 cm średnicy. Kora łuskowata, pękająca na nieregularne czworokątne płaty.
Liście
Igły zebrane po 3 na krótkopędzie (rzadziej po 2 lub 4). Osiągają 15–26 cm długości i 1,4–1,8 mm szerokości. Delikatnie skręcone, sztywne, jasnozielone do ciemnozielonych.
Szyszki
Szyszki męskie różowe lub żółte, wyrastają w grupach u podstawy młodych pędów. Szyszki nasienne wyrastają zazwyczaj parami lub w okółkach. Osiągają 5–12 cm długości i 4–6 cm szerokości. Nasiona szarobrązowe do czarnych, o długości 5–7 mm, opatrzone skrzydełkiem długości 10–20 mm.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Siewki wykształcają 5–8 liścieni, o długości 20-35 mm. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata.

Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[6]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Australes
        • gatunek P. caribaea

Wyróżnia się trzy odmiany[7]:

  • Pinus caribaea var. caribaea (syn. P. recurvata Rowlee, P. cubensis Grisebach var. anomala Rowlee)
  • Pinus caribaea var. bahamensis (Griseb.) W.H. Barrett et Golfari (syn. P. bahamensis Grisebach)
  • Pinus caribaea var. hondurensis (Sénécl.) W.H. Barrett et Golfari (syn. P. hondurensis Sénéclauze, P. hondurensis Loock non Sénéclauze)

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w latach 1994–2001 przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LR/lc (lower risk/least concern) w skali całego świata, uznając za gatunek najmniejszej troski, nie spełniający kryteriów gatunków zagrożonych[4]. Klasyfikacja ta została utrzymana w kolejnych latach jako LC (least concern)[8].

Odmiana typowa var. caribaea w 1998 r. uznana została za narażoną na wyginięcie i przyznano jej kategorię zagrożenia VU (vulnerable)[9], jednak po kolejnej ocenie nadano jej kategorię gatunku zagrożonego EN (endangered)[10]. Zagrożeniem dla tej odmiany była m.in. nadmierna wycinka drzew, przy czym wypalanie i wycinanie dużych obszarów lasów sosnowych na Kubie spowodowało zmianę siedlisk w sawannę. Okresowe pożary utrudniają odnowienie tej sosny, z korzyścią dla sosny tropikalnej (P. tropicalis), przez co liczebność populacji odmiany maleje. Ocena IUCN bywa jednak kwestionowana, m.in. wskazuje się, iż na Kubie zasięg odmiany zmniejszał się głównie do lat 60. XX w., a od około 1959 r. zalesianych było tam do 40 tys. hektarów gruntów rocznie. Przy tym, w prowincji Pinar del Rio sadzono głównie odmianę typową sosny karaibskiej, która tym samym wróciła na rodzime tereny[5].

Odmiana var. bahamensis została uznana w 2013 r. za narażoną na wyginięcie i przyznano jej kategorię zagrożenia VU[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ a b A. Farjon, Pinus caribaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-28] (ang.).
  5. ↑ a b Christopher J. Earle: Pinus caribaea. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2013-08-07]. (ang.).
  6. ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-28]. (ang.).
  7. ↑ A. Farjon, B.T. Styles: Pinus (Pinaceae). Nowy Jork: The New York Botanical Garden, 1997, seria: Flora Neotropica Monograph 75. ISBN 0-89327-411-9.
  8. ↑ A. Farjon, Pinus caribaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-06] (ang.).
  9. ↑ A. Farjon, Pinus caribaea var. caribaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-28] (ang.).
  10. ↑ A. Farjon, Pinus caribaea var. caribaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-06] (ang.).
  11. ↑ M. Sanchez, M.A. Hamilton, A. Farjon, Pinus caribaea var. bahamensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-17] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sosna_karaibska&oldid=69413159”