Przejdź do zawartości

Spółdzielczy Dom Handlowy „Central” w Łodzi

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Spółdzielczy Dom Handlowy „Central”
Ilustracja
budynek Central I przy skrzyżowaniu ulic Piotrkowskiej i al. Piłsudskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Piotrkowska 165/169
90-447 Łódź

Styl architektoniczny

brutalizm

Architekt

Maciej Gintowt
Ewa Krasińska
Maciej Krasiński

Wysokość całkowita

Central I: 48 m

Wysokość do dachu

Central I: 45 m

Kondygnacje

Central I: 13

Ukończenie budowy

Central I: 1972

Pierwszy właściciel

Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „SDH Central – budynek biurowy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „SDH Central – budynek biurowy”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „SDH Central – budynek biurowy”
Ziemia51°45′30″N 19°27′29″E/51,758333 19,458056
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Spółdzielczy Dom Handlowy „Central” (SDH „Central”) – brutalistyczny[1] dom towarowy i biurowiec znajdujący się w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 165/169[2], wzniesiony w latach 1959–1972 według projektu Macieja Gintowta, Ewy Krasińskiej i Macieja Krasińskiego[3] dla Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem”.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie w miejscu domu towarowego znajdowały się kamienice, a w podwórzu działała przędzalnia I. Neufelda[2].

SDH „Central”, trzypiętrowy budynek handlowy wraz z liczącym 45 metrów wysokości 13-piętrowym biurowcem, otwarto 29 sierpnia w 1972 roku jako jeden z oddziałów Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem”.

Pierwszym dyrektorem oddziału w latach 1972[4]–1988[5] był ekonomista – Lech Sosnowski. W okresie pełnienia przez niego funkcji dyrektora SDH „Central”, osiągał nawet ponad 3–krotnie większe obroty wobec planowanych[6] oraz 2–3 krotnie wyższe niż w innych domach handlowych[7]. Sukces ten wynikał m.in. ze ścisłej współpracy z przemysłem – przed uruchomieniem produkcji, w „Centralu” przedstawiano m.in. planowane do wyprodukowania wzory produktów. Klienci sklepu mogli głosować na najbardziej atrakcyjne. Te, które wzbudziły najmniejsze zainteresowanie, nie były produkowane i wystawiane do sprzedaży[6].

Ponadto „Central” prowadził bezdewizową, międzynarodową wymianę towarową[8]. Sprowadzano ze Związku Radzieckiego kolorowe telewizory i szampana, z NRD – dziecięce ubrania, proszki do prania[9], zegarki[10], z Węgier – kosmetyki, z Holandii – płytki ceramiczne[9], a oraz prowadzono wymianę handlową z przedsiębiorstwami z Czechosłowacji, RFN, Austrii i Bułgarii[7] „Central” posiadał w asortymencie produkty niedostępne lub trudno dostępne w sklepach Polsce[9]. W latach 70. i 80. XX w. SDH „Central” należał do najlepiej zaopatrzonych domów towarowych w Polsce[9], osiągając największy średni obrót w przeliczeniu na 1m² sklepu, a także w przeliczeniu na jednego zatrudnionego pracownika oraz najmniejszą liczbę pracowników administracji[8]. Sklep zatrudniał ponad tysiąc osób, w tym około 40 pracowników administracji[7] i odwiedzało go nawet 100 tys. klientów dziennie, dokonując około 40 tys. transakcji[11].

W latach 70. był to jeden z najnowocześniejszych budynków w Łodzi – ruchome schody, które same w sobie przyciągały tłumy, charakterystyczny neon ze stopniowo ubierającymi się mężczyzną i kobietą i artykuły sprowadzane z zagranicy sprawiły, że stał się wizytówką Łodzi. W latach świetności sklepu, autokary pełne klientów z całej Polski przyjeżdżały pod Central, który oferował deficytowe towary tekstylne, spożywcze i przemysłowe. W 1990 roku, na skutek decentralizacji i podziału PSS Społem przekształcił się w samodzielną spółkę SDH Central.

W 1991 roku, po przeciwnej stronie skrzyżowania, powstał sklep Central II. Obecnie SDH Central, to dwa domy handlowe o łącznej powierzchni 24 100 m².

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • przechodni puchar prezesa CZSS „Społem” (1973, 1974, 1975)[12].
Lokalizacja budynków
Central I
ul. Piotrkowska 165/169
90-447 Łódź
51°45′31″N 19°27′27″E/51,758611 19,457500
 Central II
al. Piłsudskiego 6
90-051 Łódź
51°45′36,3″N 19°27′35,0″E/51,760083 19,459722

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Anna Cymer, Architektura w Polsce 1945-1989, wyd. 1, Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019, s. 321.
  2. ↑ a b Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
  3. ↑ Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1993, s. 344. ISBN 83-223-2644-0.
  4. ↑ Laureaci Nagród m. Łodzi, „Dziennik Łódzki” (15), bc.wbp.lodz.pl, 18 stycznia 1984 [dostęp 2023-03-12].
  5. ↑ Z. Ch., Lech Sosnowski czyli kupiec w Senacie, „Dziennik Łódzki” (115), bc.wbp.lodz.pl, 17 maja 1989 [dostęp 2023-03-12].
  6. ↑ a b Życie partii, Prasa, 1976 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  7. ↑ a b c Z. Ch., Lech Sosnowski czyli kupiec w Senacie, „Dziennik Łódzki” (115), bc.wbp.lodz.pl, 17 maja 1989 [dostęp 2023-03-12].
  8. ↑ a b Laureaci Nagród m. Łodzi, „Dziennik Łódzki” (15), bc.wbp.lodz.pl, 18 stycznia 1984 [dostęp 2023-03-12].
  9. ↑ a b c d Redakcja, Urodziny łódzkich gigantów. Zobacz dawny Central i Uniwersal [ARCHIWALNE ZDJĘCIA] [online], Dziennik Łódzki, 29 lipca 2012 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  10. ↑ Redakcja, Łódź lat siedemdziesiątych. Wtedy powstał Central i pierwsza trasa W-Z [online], Łódź Nasze Miasto, 6 grudnia 2020 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
  11. ↑ Życie partii, Prasa, 1976 [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  12. ↑ Łodzianie 1977, „Odgłosy” (1), bc.wbp.lodz.pl, 1 stycznia 1978 [dostęp 2023-03-12].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spółdzielczy_Dom_Handlowy_„Central”_w_Łodzi&oldid=74486510”