Dymitr Wiśniowiecki Bajda: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) ilustracja |
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
}} |
}} |
||
'''Dymitr Wiśniowiecki''' ([[język ukraiński|ukr.]] Дмитро Іванович Вишневе́цький (Dmytro Iwanowycz Wisznewietski)) herbu [[Korybut (herb szlachecki)|Korybut]] (ur. przed [[1535]], zm. [[1563]]) – przez kozaków zwany Bajdą. [[Kozacy|kozacki]] [[ataman]]. [[Kniaź]], po [[Fiodor Sanguszko|Fiodorze Sanguszce]] [[starosta]] [[bracław]]ski i [[Winnica (miasto)|winnicki]], a od [[1550]] roku także [[Czerkasy|czerkaski]] i [[Kaniów (Ukraina)|kaniowski]]<ref>Władysław A. Serczyk ''Na dalekiej Ukrainie - dzieje kozaczyzny do 1648 roku''</ref>, sławny awanturnik, książę-kozak. |
'''Dymitr Wiśniowiecki''' ([[język ukraiński|ukr.]] Дмитро Іванович Вишневе́цький (Dmytro Iwanowycz Wisznewietski)) herbu [[Korybut (herb szlachecki)|Korybut]] (ur. przed [[1535]], zm. [[1563]]) – przez kozaków zwany Bajdą. [[Kozacy|kozacki]] [[ataman]]. [[Kniaź]], po [[Fiodor Sanguszko|Fiodorze Sanguszce]] [[starosta]] [[bracław]]ski i [[Winnica (miasto)|winnicki]], a od [[1550]] roku także [[Czerkasy|czerkaski]] i [[Kaniów (Ukraina)|kaniowski]]<ref>Władysław A. Serczyk ''Na dalekiej Ukrainie - dzieje kozaczyzny do 1648 roku''</ref>, sławny awanturnik, książę-kozak. |
||
W 1552 roku w odwecie za zniszczenie [[Bracław]]ia przez chana Dewlet Gireja razem z wojskami [[Bernard Pretwicz|Bernarda Pretwicza]], Koreckiego i [[Mikołaj Sieniawski|Mikołaja Sieniawskiego]] złupił okolice [[Oczaków|Oczakowa]] nad Morzem Czarnym. |
|||
Przewodził wielu wyprawom łupieskim przeciw Tatarom krymskim i Turkom. W latach [[1554]]-[[1555]] ufortyfikował na własne potrzeby [[Mała Chortycia|Małą Chortycę]] dając początek [[Sicz Zaporoska|Siczy Zaporoskiej]]. |
Przewodził wielu wyprawom łupieskim przeciw Tatarom krymskim i Turkom. W latach [[1554]]-[[1555]] ufortyfikował na własne potrzeby [[Mała Chortycia|Małą Chortycę]] dając początek [[Sicz Zaporoska|Siczy Zaporoskiej]]. |
||
Wersja z 11:28, 24 sty 2011
.png)
| |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
przed 1535 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Iwan Wiśniowiecki(?), syn Michała, dworzanin królewski 1522[1] |
| Matka |
Magdalena Branković |
Dymitr Wiśniowiecki (ukr. Дмитро Іванович Вишневе́цький (Dmytro Iwanowycz Wisznewietski)) herbu Korybut (ur. przed 1535, zm. 1563) – przez kozaków zwany Bajdą. kozacki ataman. Kniaź, po Fiodorze Sanguszce starosta bracławski i winnicki, a od 1550 roku także czerkaski i kaniowski[2], sławny awanturnik, książę-kozak.
W 1552 roku w odwecie za zniszczenie Bracławia przez chana Dewlet Gireja razem z wojskami Bernarda Pretwicza, Koreckiego i Mikołaja Sieniawskiego złupił okolice Oczakowa nad Morzem Czarnym.
Przewodził wielu wyprawom łupieskim przeciw Tatarom krymskim i Turkom. W latach 1554-1555 ufortyfikował na własne potrzeby Małą Chortycę dając początek Siczy Zaporoskiej.
Poróżniwszy się z królem Zygmuntem II Augustem wstąpił na służbę do cara Iwana IV Groźnego i w jego imieniu łupił pogranicze tatarsko-tureckie. Szybko ukorzył się jednak przed królem i uzyskał przebaczenie w zamian za obietnicę zaprzestania napadów na ziemie tatarskie i tureckie. Mimo to w 1559 roku zorganizował bardzo udaną wyprawę na Krym i na czele 8 tys. kozaków odbił jasyr, wziął jeńców i zdobył bogate łupy.
W 1563 roku "Bajda" interweniował na Wołoszczyźnie. Zwabiony podstępem dostał się do niewoli i trafił w ręce sułtana Sulejmana.
Jak głosi legenda i kozackie dumy, sułtan podziwiając męstwo i sprawność żołnierską "Bajdy" miał mu zaproponować córkę za żonę, jednak pod warunkiem przejścia Dymitra na islam. Hardy kniaź miał odpowiedzieć sułtanowi: "twoja doczka choroszaja, twoja wiara proklataja" i nazwać islam "psią wiarą". Za taką zniewagę sułtan kazał powiesić "Bajdę" "za ziobro poślednie". Wisząc na haku zdołał jeszcze Dymitr wyrwać jednemu ze strażników łuk i przez trzy dni raził z niego Turków, a nawet zranił sułtana. Wtedy "Bajdę" dobito.
Najprawdopodobniej jednak "Bajda" został stracony i pochowany z honorami w Stambule jako odważny żołnierz, sprawny zagończyk i sławny wódz.
Ciekawostka
"Bajda" jest bohaterem jednaj z najbardziej znanych ukraińskich pieśni narodowych W Carehradi na rynoczku (Pisnia pro Bajdu), przedstawiającą go jako bohatera – obrońcę ziemi rodzinnej, który walczy z turecko-tatarskim uciskiem. Zapisano ponad 40 wariantów tej pieśni.
- ↑ Możliwe, że Dymitr był nieślubnym synem Piotra Rareşa, adoptowanym przez Iwana, zob. I. Czamańska, Wiśniowieccy. Monografia rodu, s. 67-69
- ↑ Władysław A. Serczyk Na dalekiej Ukrainie - dzieje kozaczyzny do 1648 roku
Bibliografia
- I. Czamańska, Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007, s. 67-83