Marcin Zborowski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z en:Marcin Zborowski. |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy, drobne redakcyjne |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
| dzieci = szesnaścioro |
| dzieci = szesnaścioro |
||
}} |
}} |
||
'''Marcin Zborowski''' herbu [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|Jastrzębiec]] (ur. [[1492]]<ref>Teresa Romańska-Faściszewska, ''Oleśnica''. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106</ref>, zm. [[1565]]) – [[podczaszy]] królewski, [[starosta niegrodowy|starosta]] [[Małogoszcz|małogoski]] [[1537]], [[kasztelan]] [[Kalisz|kaliski]] od [[1543]], [[wojewodowie kaliscy|wojewoda kaliski]] [[1550]]–[[1558]], [[Wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] [[1557]]–[[1561]], [[kasztelan]] [[Kraków|krakowski]] od [[1562]]; brat [[Piotr Zborowski|Piotra Zborowskiego]], [[kasztelan]]a |
'''Marcin Zborowski''' herbu [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|Jastrzębiec]] (ur. [[1492]]<ref>Teresa Romańska-Faściszewska, ''Oleśnica''. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106</ref>, zm. [[1565]]) – [[podczaszy]] królewski, [[starosta niegrodowy|starosta]] [[Małogoszcz|małogoski]] [[1537]], [[kasztelan]] [[Kalisz|kaliski]] od [[1543]], [[wojewodowie kaliscy|wojewoda kaliski]] [[1550]]–[[1558]], [[Wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] [[1557]]–[[1561]], [[kasztelan]] [[Kraków|krakowski]] od [[1562]]; brat [[Piotr Zborowski|Piotra Zborowskiego]], [[kasztelan]]a. Był [[kalwinizm|kalwinistą]]. |
||
[[Kasztelani i starostowie małogoscy|małogoskiego]]. |
[[Kasztelani i starostowie małogoscy|małogoskiego]]. |
||
Wziął udział w [[Wojna litewsko-moskiewska 1512-1522|wojnie litewsko-moskiewskiej]], gdzie odznaczył się w [[bitwa pod Orszą (1514)|bitwie pod Orszą]]. W [[1537]] był jednym z przywódców "[[wojna kokosza|wojny kokoszej]]". W 1540 roku podejrzewany był o organizację rzekomego [[Bernard Pretwicz|zamachu stanu]]. Wszedł w konflikt w starostwie śniatyńskim ze starostą i kasztelanem krakowskim Andrzejem Tęczyńskim. Był zamieszany w plany ożenku bogatej Halszki Ostrogskiej z jednym ze swoich synów, na co nie wyraził zgody król August, a następnie Zborowski doprowadził w 1554 roku do śmierci jej męża [[Dymitr Sanguszko|Dymitra Sanguszki]]. Kariera polityczna Marcina Zborowskiego rozpoczęła się od jego działalności w obozie egzekucji praw i dóbr, co oznaczało pozostawanie w opozycji wobec króla Zygmunta I Starego. Zwycięstwo tego stronnictwa sprawiło, że po latach zmiennego szczęścia Zborowski otrzymał w 1563 roku najwyższą godność świecką Korony, czyli kasztelanię krakowską. |
|||
| ⚫ | |||
Bartosz Paprocki napisał o nim: ''"Ten to Marcin Zborowski był za mojej pamięci bardzo możny w skarby i w majętności, był pan skromny, nie przesadzał się na szaty, ani na żadne niepotrzebne zbytki [...] u królów był w wielkiej łasce, przez wiarę, pilność i stateczność w posługach swych"(...) Wielkie szczęście jego i męstwo znaczne bardzo go zalecało królom, gdy przed nimi nie tylko nieprzyjacioły ich czasu potrzeby bijał, ale też czasu krotochwile zwierz wielki, wieprze, żubry, niedźwiedzie, pojedynkiem łowił. (...) Prawem się z żadnym sąsiadem nie obchodził, każdą krzywdę drogo zapłacił, a też prokuratory na rybnych stolech kijem bijał, o czem mi powiedał Kumelski, sławny prokurator''<ref>B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 145–146</ref>. |
|||
| ⚫ | |||
* [[Marcin Zborowski (syn Marcina Zborowskiego 1492-1565)|Marcin Zborowski]] – kasztelana krakowskiego, |
* [[Marcin Zborowski (syn Marcina Zborowskiego 1492-1565)|Marcin Zborowski]] – kasztelana krakowskiego, |
||
* Piotr Zborowski – wojewoda krakowski (pochowany w [[Oleśnica (województwo świętokrzyskie)|Oleśnicy]]<ref name=autonazwa1>Zbigniew Ossoliński, ''Pamiętniki''. Warszawa 1983</ref>), |
* Piotr Zborowski – wojewoda krakowski (pochowany w [[Oleśnica (województwo świętokrzyskie)|Oleśnicy]]<ref name=autonazwa1>Zbigniew Ossoliński, ''Pamiętniki''. Warszawa 1983</ref>), |
||
| Linia 26: | Linia 30: | ||
* [[Samuel Zborowski]] – magnat, najbardziej znany z rodu Zborowskich (pochowany w [[Oleśnica (województwo świętokrzyskie)|Oleśnicy]]<ref name=autonazwa1 />). |
* [[Samuel Zborowski]] – magnat, najbardziej znany z rodu Zborowskich (pochowany w [[Oleśnica (województwo świętokrzyskie)|Oleśnicy]]<ref name=autonazwa1 />). |
||
Był właścicielem m.in. [[Solec-Zdrój|Solca-Zdroju]] i [[Zamek w Korzkwi|zamku]] w [[Korzkiew|Korzkwi]]. Przebudował zamek Jastrzębiec w okolicach Szydłowa. Założył miasteczko [[Jastrząb]]. |
|||
== Ocena == |
|||
Był właścicielem m.in. [[Solec-Zdrój|Solca-Zdroju]] i [[Zamek w Korzkwi|zamku]] w [[Korzkiew|Korzkwi]]. Wziął udział w [[Wojna litewsko-moskiewska 1512-1522|wojnie litewsko-moskiewskiej]], gdzie odznaczył się w [[bitwa pod Orszą (1514)|bitwie pod Orszą]]. W [[1537]] był jednym z przywódców "[[wojna kokosza|wojny kokoszej]]". W [[1554]] zabił w [[Jaroměř|Jaromierzu]] [[Dymitr Sanguszko|Dymitra Sanguszkę]]. Był [[kalwinizm|kalwinistą]]. |
|||
[[Władysław Konopczyński]] określił go jako ''warchoła-karmazyna''<ref> W. Konopczyński, |
|||
Dzieje Polski nowożytnej, t. 1, Warszawa 1986, s. 100 i 137</ref>, a [[Jerzy Besala]] uznał, że był to ''właściwie morderca''<ref> J. Besala, Stefan Batory, Warszawa 1992, s. 85.</ref>. |
|||
W 1540 roku podejrzewany był o organizację rzekomego [[Bernard Pretwicz|zamachu stanu]]. |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 15:23, 9 paź 2013
| |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1495 |
| Data śmierci | |
| Ojciec |
Andrzej, kasztelan żarnowski |
| Matka |
Elżbieta z Szydłowieckich h. Odrowąż |
| Dzieci |
szesnaścioro |
Marcin Zborowski herbu Jastrzębiec (ur. 1492[1], zm. 1565) – podczaszy królewski, starosta małogoski 1537, kasztelan kaliski od 1543, wojewoda kaliski 1550–1558, wojewoda poznański 1557–1561, kasztelan krakowski od 1562; brat Piotra Zborowskiego, kasztelana. Był kalwinistą. małogoskiego.
Wziął udział w wojnie litewsko-moskiewskiej, gdzie odznaczył się w bitwie pod Orszą. W 1537 był jednym z przywódców "wojny kokoszej". W 1540 roku podejrzewany był o organizację rzekomego zamachu stanu. Wszedł w konflikt w starostwie śniatyńskim ze starostą i kasztelanem krakowskim Andrzejem Tęczyńskim. Był zamieszany w plany ożenku bogatej Halszki Ostrogskiej z jednym ze swoich synów, na co nie wyraził zgody król August, a następnie Zborowski doprowadził w 1554 roku do śmierci jej męża Dymitra Sanguszki. Kariera polityczna Marcina Zborowskiego rozpoczęła się od jego działalności w obozie egzekucji praw i dóbr, co oznaczało pozostawanie w opozycji wobec króla Zygmunta I Starego. Zwycięstwo tego stronnictwa sprawiło, że po latach zmiennego szczęścia Zborowski otrzymał w 1563 roku najwyższą godność świecką Korony, czyli kasztelanię krakowską.
Bartosz Paprocki napisał o nim: "Ten to Marcin Zborowski był za mojej pamięci bardzo możny w skarby i w majętności, był pan skromny, nie przesadzał się na szaty, ani na żadne niepotrzebne zbytki [...] u królów był w wielkiej łasce, przez wiarę, pilność i stateczność w posługach swych"(...) Wielkie szczęście jego i męstwo znaczne bardzo go zalecało królom, gdy przed nimi nie tylko nieprzyjacioły ich czasu potrzeby bijał, ale też czasu krotochwile zwierz wielki, wieprze, żubry, niedźwiedzie, pojedynkiem łowił. (...) Prawem się z żadnym sąsiadem nie obchodził, każdą krzywdę drogo zapłacił, a też prokuratory na rybnych stolech kijem bijał, o czem mi powiedał Kumelski, sławny prokurator[2].
Marcin Zborowski był ojcem siedmiu synów, z których sześciu przeszło do historii (w kolejności wiekowej):
- Marcin Zborowski – kasztelana krakowskiego,
- Piotr Zborowski – wojewoda krakowski (pochowany w Oleśnicy[3]),
- Jan Zborowski – kasztelan gnieźnieński,
- Andrzej Zborowski – marszałek nadworny króla Henryka Walezego,
- Krzysztof Zborowski – podczaszy koronny,
- Samuel Zborowski – magnat, najbardziej znany z rodu Zborowskich (pochowany w Oleśnicy[3]).
Był właścicielem m.in. Solca-Zdroju i zamku w Korzkwi. Przebudował zamek Jastrzębiec w okolicach Szydłowa. Założył miasteczko Jastrząb.
Ocena
Władysław Konopczyński określił go jako warchoła-karmazyna[4], a Jerzy Besala uznał, że był to właściwie morderca[5].
- ↑ Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106
- ↑ B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 145–146
- ↑ a b Zbigniew Ossoliński, Pamiętniki. Warszawa 1983
- ↑ W. Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, t. 1, Warszawa 1986, s. 100 i 137
- ↑ J. Besala, Stefan Batory, Warszawa 1992, s. 85.
Bibliografia
- Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9