50°27′09″N 21°03′51″E/50,452500 21,064167Oleśnica (województwo świętokrzyskie)
|
|||
|
|||
_KO%C5%9ACI%C3%93%C5%81_DSC05704.JPG) Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP |
|||
| Państwo |  Polska |
||
| Województwo | świętokrzyskie | ||
| Powiat | staszowski | ||
| Gmina | Oleśnica | ||
| Liczba ludności (2006) | 1800 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 41 | ||
| Kod pocztowy | 28-220 | ||
| Tablice rejestracyjne | TSZ | ||
| SIMC | 0257118 | ||
|
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
 Oleśnica
|
|||
|
Położenie na mapie Polski
Oleśnica
|
|||
| 50°27′09″N 21°03′51″E/50,452500 21,064167 |
|||
| Strona internetowa miejscowości | |||
Oleśnica – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Oleśnica[1].
W latach 1470-1869 miasto.
Spis treści
Historia[edytuj]
W czasach Kazimierza Wielkiego Oleśnica była siedzibą parafii obejmującej 49 km² powierzchni i zamieszkanej przez 240 wiernych. Początkowo osada była siedzibą rodu Oleśnickich. W późniejszym okresie była własnością Zborowskich i Lanckorońskich. Z Oleśnicy pochodził biskup, uczestnik bitwy pod Grunwaldem, późniejszy kardynał Zbigniew Oleśnicki.
W 1470 r. Oleśnicy nadano prawa miejskie. Była ona niewielkim ośrodkiem rzemieślniczym. W 1579 r. miasto zapłaciło czynsze od 2 łanów miejskich, 12 rzemieślników, 8 komorników oraz 2 garnców gorzałczanych.
W czasie reformacji miasto było ośrodkiem kalwinizmu. Zbór kalwiński założył tu w 1563 r. Marcin Zborowski[2]. W XVII w. Lanckorońscy starając się podźwignąć miejscowe rzemiosło zorganizowali cechy: kuśnierski, krawiecki oraz wspólny, który grupował rzemieślników z 10 różnych specjalności. W 1673 r. Oleśnica wraz z dworem liczyła zaledwie 184 mieszkańców.
Na początku XVIII w. w czasie III wojny północnej miasto zostało w znacznym stopniu zniszczone. Aby podnieść je z upadku właściciele wyjednali u króla Augusta II Mocnego przywilej na 12 jarmarków w roku. Liczba domów w Oleśnicy wzrosła do 130 w 1788 r. Jednakże rozbiory Polski i położenie w strefie przygranicznej, między zaborem rosyjskim i austriackim, spowodowało zastój gospodarczy i zahamowanie dalszego rozwoju. W 1827 r. Oleśnica miała 888 mieszkańców. Do tego czasu przybyło tu tylko 5 domów. W XIX wieku osada słynęła ze swoich mistrzów murarskich, cenionych i poszukiwanych w południowej części Królestwa Kongresowego. W 1869 r. Oleśnica utraciła prawa miejskie.
W 1960 r. wieś miała 1965 mieszkańców. Do 1975 r. miejscowość znajdowała się w powiecie buskim, województwa kieleckiego. Po reformie administracyjnej W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.
Teraźniejszość[edytuj]
W pobliżu Oleśnicy powstała nowoczesna i jedna z największych aktualnie w Polsce cegielnia koncernu Wienerberger AG. Zakład zatrudniający około 60 pracowników może produkować do 230 mln pustaków porotherm rocznie[3].
W Oleśnicy znajduje się zespół szkół w którego skład wchodzi szkoła podstawowa i gimnazjum.
Zabytki[edytuj]
- Neogotycki kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP z połowy XIX wieku wybudowany na fundamentach gotyckiej świątyni z XV wieku. Rozbudowany pod koniec XIX wieku.
- Figura z 1911 r.
- Krzyż z 1912 r.
Znane postacie związane z Oleśnicą[edytuj]
- Dobiesław z Oleśnicy – kasztelan wojnicki, lubelski, sandomierski, starosta krakowski, podczaszy krakowski, wojewoda sandomierski, uczestnik bitwy pod Grunwaldem i dowódca oblężenia Malborka, budowniczy nowego zamku w Rymanowie, fundator kościołów,
- Zbigniew Oleśnicki (1389–1455) – biskup krakowski w latach 1423–1455, od 1449 kardynał, uczestnik bitwy pod Grunwaldem,
- Andrzej Zborowski – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, marszałek nadworny króla Henryka Walezego,
- Jan Zborowski (?–1603) – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, kasztelan gnieźnieński,
- Krzysztof Zborowski – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, podczaszy koronny,
- Marcin Zborowski (1492–1565) – herbu Jastrzębiec podczaszy królewski, starosta małogoski, kasztelan kaliski, wojewoda kaliski, wojewoda poznański, kasztelan krakowski.
- Marcin Zborowski – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, kasztelan krakowski,
- Piotr Zborowski (zm. 1553) – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, wojewoda krakowski, pochowany w Oleśnicy
- Samuel Zborowski (?–1584) – syn Marcina Zborowskiego (1492–1565), herbu Jastrzębiec, hetman kozacki, rotmistrz królewski, kalwinista, słynny banita, pochowany w Oleśnicy
- Aleksander Zeliaś – profesor zwyczajny Akademii Ekonomicznej w Krakowie
- Edward Malec – Prof. dr hab. n. med. Edward Malec – (ur. 18 marca w Oleśnicy (pow. Busko Zdrój) 1954) – specjalista chirurgii dziecięcej, specjalista kardiochirurgii dziecięcej. Zajmuje się korekcją wrodzonych wad serca, członek Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych, Klubu Kardiochirurgów Polskich, European Society for Cardio-Vascular Surgery, Society for Thoracic Surgeons, jako jedyny kardiochirurg z Polski reprezentuje nasz kraj w American Association for Thoracic Surgery.
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-02-21].
- ↑ [Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: „Wiek szesnasty w Oleśnicko-Zborowskich losach”, s. 95-104.
- ↑ Marcin Sztandera, 230 mln cegieł rocznie w zakładzie koło Staszowa.
Bibliografia[edytuj]
- Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9.
- Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
- Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: „Wiek szesnasty w Oleśnicko-Zborowskich losach”, s. 95-104.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Oleśnica 2 (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa, 1886.
|
|||||||||||
|
||||||||||||||
|
||||||||
