I bitwa nad Marną

I bitwa nad Marną

I wojna światowa
{{{opis grafiki}}}
Czas	{{{czas}}}
Miejsce	okolice Paryża, w pobliżu rzeki Marny
Terytorium	Francja
Przyczyna	niemiecka potrzeba wyeliminowania z wojny Francji
Wynik	zwycięstwo Ententy
Strony konfliktu
Francja Wielka Brytania Cesarstwo Niemieckie
Dowódcy
Joseph Joffre John French Helmuth von Moltke (młodszy) Karl von Bülow Alexander von Kluck Albrecht Wirtemberski
Siły
1 937 000 żołnierzy 81 dywizji 1 176 000 żołnierzy 62 dywizji
Straty
ok. 455 000 żołnierzy ok. 372 000 żołnierzy
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Wojna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | czas = | współrzędne = | opis grafiki = Nieznane pola: 1, "data" oraz "opis".

I bitwa nad Marną (cud nad Marną) (5–9 września 1914) – kilkudniowa bitwa I wojny światowej pomiędzy wojskami francusko-brytyjskimi a niemieckimi, która powstrzymała dalszy marsz Niemców na zachód. Plan "wojny błyskawicznej" Alfreda von Schlieffena nie powiódł się, tym samym nie udało się Niemcom wyeliminować z wojny Francji.

Tło bitwy

Po nieudanych dla Ententy walkach przygranicznych, klęski prób (koniec sierpnia) powstrzymania natarcia prawego skrzydła niemieckich armii w widłach rzek Somma i Oise, wojska francusko-angielskie wycofały się za rzekę Marnę na wschód od Paryża, w rejon w którym koncentrowała się nowa 6 Armia gen. J. Maunoury. W czasie walk z wycofującym się przeciwnikiem, 1 i 2 Armia niemiecka 30-31 sierpnia zmuszone były do zmiany kierunku natarcia i znalazły się nie na zachód od Paryża, a na wschód od Paryża.

4 września francuski naczelny dowódca gen. Joseph Joffre wydał rozkaz uderzenia na prawe skrzydło wojsk niemieckich siłami armii brytyjskiej oraz 5 i 6 Armii francuskiej. Niemieckie naczelne dowództwo (szef Sztabu Helmuth von Moltke) dyrektywą z 4 września postawił zadanie utworzenia frontu obrony silami 1 i 2 Armii w celu odparcia uderzenia z zachodu (od Paryża) i dalej prowadzenia operacji zaczepnej na południe i południowy wschód siłami 3, 4 i 5 Armii. Jednakże 3 września 1 armia niemiecka przekroczyła Marnę i weszła w ugrupowanie 2 Armii, zmuszając ją do przegrupowania na wschód, w wyniku czego pomiędzy rzekami Marną a Oise, przy ujściu rzeki Ourcq utworzyła się luka, w której pozostał tylko jeden korpus kawalerii. Na początku września stosunek sił na froncie od Paryża do Verdun zmienił się na korzyść wojsk Ententy (56 dywizji piechoty i 10 dywizji kawalerii, 1082 tys. żołnierzy, 2816 lekkich i 184 ciężkie działa), przeciwko niemieckim (44 dywizji piechoty i 7 dywizji kawalerii, 900 tys. żołnierzy, 2928 lekkich i 436 ciężkich dział). Na zachodnim odcinku przewaga była dwukrotna, ponieważ Francuzi wzmocnili swoje lewe skrzydło, a Niemcy 26 sierpnia wycofali dwa korpusy z 2 i 3 Armii w celu przerzutu ich do Prus Wschodnich.

Przebieg bitwy

5 września nad rzeką Ourcq rozpoczęły się walki na odcinku 6 Armii francuskiej, a 6 września wojska francusko-angielskie przeszły do kontrnatarcia na całym froncie do Verdun. Dowódca 1 Armii niemieckiej gen. Alexander von Kluck zmuszony był 6-8 września przerzucić wszystkie swoje siły znad rzeki Marny nad rzekę Ourcq w celu zatrzymania wojsk francuskich. W rezultacie pomiędzy 1 a 2 Armiami niemieckimi powstała luka o szerokości 35–40 km, w którą weszła 5 Armia francuska i Armia brytyjska. Niemieckie dowództwo utraciło możliwość dowodzenia wojskami. Niepomyślna sytuacja na froncie 2 Armii niemieckiej groziła jej okrążeniem i zmuszała jej dowódcę, gen. Karla von Bülowa, do podjęcia w dniu 9 września decyzji o wycofaniu jej prawego skrzydła. To doprowadziło, nie patrząc na powodzenie osiągnięte 9 września przez 1, 3 i 4 Armie, do wycofania 1 Armii, a potem pozostałych armii niemieckich, co 10 września zostało zatwierdzone przez niemieckie naczelne dowództwo. Do 12 września wojska niemieckie wycofały się ok. 65 km za rzekę Aisne na linię na wschód od miasta Reims.

13 września francuski nalot bombowy zniszczył pociąg z amunicją i uniemożliwił dalsze natarcie. Kiedy pozycje niemieckie były pozbawione zaopatrzenia rozpoczęto szturm od strony francuskiej. Po kilku godzinach walk niemiecka 2 Armia, której zadaniem było osłaniać odwrót innych armii poddała się.

15 września, zgodnie z dyrektywą gen. J. Joffre, natarcie zostało zatrzymane. Klęska wojsk niemieckich nad rzeką Marną doprowadziła do klęski niemieckiego strategicznego planu wojny, liczącego na błyskawiczne rozgromienie przeciwnika na froncie zachodnim.

Następstwa

Po dwóch miesiącach zaciekłej walki front ustalił się wzdłuż podwójnej linii okopów, rozciągającej się w poprzek Francji, od Szwajcarii do kanału La Manche. Uznana za 17 przełomową bitwę w historii świata.

II bitwa nad Marną odbyła się w lipcu 1918.

Bibliografia

• Janusz Pajewski: PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA 1914-1918. Warszawa: PWN SA, 2005, s. 198-208. ISBN 83-01-14162-X.
• Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija t. 15., str. 396, wyd. 1974 rok