Finanse

Finanse - ogół procesów związanych z gromadzeniem, rozporządzaniem i wydawaniem pieniądza oraz jego surogatów. Gromadzenie może następować w postaci bezzwrotnej lub zwrotnej (pożyczka). Wydatkowanie pieniądza może dokonywać się w formie transferu lub w postaci realizacji swojego prawa do produktu czy usługi.

Funkcje finansów

• Stymulacyjna - hamowanie lub pobudzanie działalności gospodarczej
• Rozdzielcza:
  • ostateczna - gdy przy zakupie danego produktu (usługi) wypada on z rynku
  • transakcyjna - gdy jest przeprowadzany szereg transakcji
  • transferowa - gdy pieniądz przemieszcza się na rynku bez ruchu towarów i usług
• Fiskalna - gromadzenie funduszy przez podatki, obligacje, przedsiębiorstwa i banki
• Kontrolna

Podział finansów

Finanse dzieli się ze względu na kryterium przedmiotowe i podmiotowe. Pod względem przedmiotowym finanse dzielimy według strumieni (przepływy pieniężne, podejście dynamiczne) i stanów pieniądza (zasoby pieniądza, podejście statyczne). W drugim przypadku możemy wyróżnić następujące tzw. ogniwa finansów:

• finanse publiczne
• finanse gospodarstw domowych
• finanse banków
• finanse przedsiębiorstw
• finanse ubezpieczeń

Finanse publiczne

Finanse publiczne to finanse państwa i samorządu terytorialnego, obejmują one procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

• pobieranie i gromadzenie środków publicznych
• wydatkowanie środków publicznych
• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
• zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
• zarządzanie środkami publicznymi
• zarządzanie długiem publicznym.

Budżet państwa

Sercem finansów państwowych jest budżet państwa, rozumiany jako plan zatwierdzony ustawą o kształtowaniu dochodów i wydatków państwa w skali roku. Poza budżetem państwa istnieją tzw. parabudżety funduszy celowych, jak np. Fundusz Ochrony Środowiska lub Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Istnienie funduszy celowych łamie zasady budżetowe.

Budżet państwa jest sporządzany w trzech układach:

• dochody,
• wydatki,
• planowany deficyt.

Dochody

Dochody bezzwrotne to:

• cło
• podatek
• dywidenda
• opłata budżetowa.

Dochody zwrotne dzielimy na:

• krajowe:
  • kredyty banku centralnego
  • obligacje rządowe
  • bony skarbowe
• zagraniczne
  • dochody międzypaństwowe uzyskane od międzynarodowych korporacji finansowych
  • emisje papierów wartościowych na rynkach zagranicznych.

Finanse prywatne

Finanse prywatne obejmują wszystkie osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek w tym wszystkie przedsiębiorstwa prywatne, spółki itd. Finanse przedsiębiorstwa zajmują się problematyką rozpoczęcia działalności gospodarczej, sposobami pozyskania kapitału (np. kredyt), wyceną aktywów, ograniczeniem ryzyka działalności inwestycyjnych, dokonywaniem konsolidacji kapitału lub pozyskania kapitału obrotowego, sposobami oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa oraz szacowaniem jej wartości. Zarządzanie finansami pozwala na zdobycie przez przedsiębiorstwo niezbędnych środków pieniężnych na prowadzenie działalności gospodarczej, z kolei zarządzanie ryzykiem pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z np. konstruowaniem portfolio lub innymi inwestycjami.

Finanse gospodarstw domowych

Finanse te dotyczą pracy zarobkowej, jak również różnorakich transferów, w tym zasiłków, rent i emerytur. Decyzje finansowe gospodarstw domowych zawierają m.in. decyzje odnośnie do wydatków na edukację, zakup dóbr takich, jak: nieruchomości czy samochody, zakup ubezpieczenia (np. osobowego czy majątkowego), inwestowania (np. na giełdzie papierów wartościowych lub w funduszach emerytalnych).

Ekonomia finansowa

Ekonomia finansowa jest gałęzią ekonomii zajmującą się wzajemnymi relacjami pomiędzy zmiennymi finansowymi takimi jak ceny, stopy procentowe, udziały. Ekonomia finansowa koncentruje się na wpływie tych zmiennych na ogólną sytuację finansową danego podmiotu.

Ekonomia finansowa zajmuje się wyceną rzeczywistej wartości aktywów i tym samym odpowiada na pytania:

• Jak wysokie jest ryzyko związane z posiadaniem danych aktywów?
• Jakie przepływy pieniężne powstaną i w jaki sposób są one zależne od innych aktywów i wydarzeń?

Matematyka finansowa

Matematyka finansowa jest gałęzią matematyki stosowanej dotyczącej rynków finansowych. Matematyka finansowa zajmuje się danymi finansowymi stosując narzędzia matematyczne, głównie statystykę. Przykładowymi danymi mogą być zmiany wartości akcji czy obligacji. Inną poddziedziną matematyki finansowej jest matematyka ubezpieczeniowa.

Polityka finansowa

Polityka finansowa to świadoma działalność organów i instytucji państwa, polegająca na określaniu celu swojej działalności oraz optymalnych rozwiązań (środków) dla osiągnięcia tych celów. Kryterium oceny polityki finansowej jest jej skuteczność. Prawidłowa polityka finansowa to taka, która osiąga zamierzony cel.

Rynki finansowe

Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej. Podmiotami na rynku finansowym są:

• Skarb Państwa
• Terenowe Organy Władzy
• Instytucje ubezpieczeniowe
• Fundusze emerytalne
• Fundusze inwestycyjne
• Przedsiębiorstwa
• Ludność
• Podmioty zagraniczne

Rynek finansowy składa się z następujących segmentów:

• Rynek pieniężny
• Rynek walutowy
• Rynek kapitałowy