Wojna litewsko-moskiewska (1492–1494): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Wojna: drobne merytoryczne |
|||
Linia 46: | Linia 46: | ||
[[be:Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствам Літоўскім, 1492-1494]] |
[[be:Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствам Літоўскім, 1492-1494]] |
||
[[be-x-old:Вайна Маскоўскае дзяржавы зь Вялікім |
[[be-x-old:Вайна Маскоўскае дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім 1492—1494 гадоў]] |
||
[[et:Moskva-Leedu sõda 1492–1494]] |
[[et:Moskva-Leedu sõda 1492–1494]] |
||
[[ka:რუსეთ-ლიტვის ომი 1487-1494]] |
[[ka:რუსეთ-ლიტვის ომი 1487-1494]] |
Wersja z 06:06, 17 lip 2010
Wojna litewsko-moskiewska 1492-1494 – stoczona w latach 1492-1494 pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Geneza
Główną przyczyną wybuchu wojny było dążenie wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III Srogiego do oderwania od Litwy Księstw Wierchowskich, położonych w dorzeczu górnej Oki. Wobec osłabienia kontroli litewskiej nad tym terytorium miejscowi książęta rozpoczęli w 1487 stopniowe przechodzenie na stronę Moskwy (tzw. otjezdy).
Wybuch
Wykorzystując śmierć króla Kazimierza IV Jagiellończyka w czerwcu 1492, na ziemie litewskie uderzyła armia moskiewska, która zdobyła Lubeck i Mceńsk, uprowadzając tamtejszą ludność. Następna wyprawa przeprowadzona jesienią zdobyła Chlepień, Rohaczew, zagroziła Wiaźmie. W tym czasie kniaziowie Sierpiejska i Mezecka przeszli na stronę Moskwy, poddając swoje księstwa.
Wojna
Zimą 1492 wojska litewskie pod wodzą namiestnika smoleńskiego Jerzego Hlebowicza przeszły do kontrofensywy, napadły na kniaziów uznających zwierzchnictwo Moskwy i spustoszyły ich dobra, odbijając Sierpiejsk i Mezeck. Jednak już w styczniu 1493 zmuszone zostały do opuszczenia tych miast, zagrożone nową wyprawą moskiewską, która zdobyła Wiaźmę i zagroziła nawet Smoleńskowi.
Rokowania
Strona litewska rozpoczęła pertraktacje dyplomatyczne już jesienią 1492, wysyłając poselstwo Stanisława Hlebowicza. W styczniu do Wilna przybyło poselstwo moskiewskie, które po raz pierwszy użyło tytułu gosudara wsieja Rusi.[1] Wobec braku wsparcia ze strony swojego brata Jana Olbrachta, wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk zmuszony był podpisać w 1494 pokój wieczysty z państwem moskiewskim.
Pokój wieczysty
Podpisany 5 lutego 1494 w Moskwie pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim przez posłów litewskich Stanisława Janowicza Kieżgajłę i Piotra Janowicza Montygerdowicza.
Postanowienia:
- zakończenie działań zbrojnych
- sojusz wojskowy zawarty pomiędzy oboma państwami przeciwko Tatarom krymskim
- Litwa traci na rzecz państwa moskiewskiego Księstwo Wiaziemskie
- Litwa zachowuje część Księstw Wierchowskich z Lubuckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem
- Litwa rezygnuje ostatecznie ze swoich roszczeń do ziem Nowogrodu Wielkiego, Pskowa, Tweru i Riazania
- uznanie przez stronę litewską tytułu wielkiego księcia moskiewskiego gosudara wsieja Rusi
- zakaz przyjmowania kniaziów z jednego państwa przez drugie
- wprowadzono wolność handlu
Potwierdzeniem tego traktatu był ślub per procura zawarty następnego dnia pomiędzy Aleksandrem Jagiellończykiem i Heleną Moskiewską, córką Iwana III.
- ↑ To jest pana całej Rusi, co było uznane za uzurpację, gdyż większość ziem z czasów dawnej Rusi Kijowskiej znajdowała się w składzie państwa litewskiego.