Stonka ziemniaczana: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}} + WP:SK |
|||
Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Zwierzę infobox |
{{Zwierzę infobox |
||
|nazwa zwyczajowa = Stonka ziemniaczana |
|nazwa zwyczajowa = Stonka ziemniaczana |
||
|łacińska = ''Leptinotarsa decemlineata'' |
|nazwa łacińska = ''Leptinotarsa decemlineata'' |
||
|TSN = 720110 |
|TSN = 720110 |
||
|zoolog = [[Thomas Say|Say]], 1824 |
|zoolog = [[Thomas Say|Say]], 1824 |
||
|okres istnienia = |
|||
|grafika = Colorado potato beetle.jpg |
|grafika = Colorado potato beetle.jpg |
||
|opis = |
|||
|opis grafiki = |
|||
|typ = [[stawonogi]] |
|||
| |
|typ = [[stawonogi]] |
||
| |
|gromada = [[owady]] |
||
|podgromada = [[owady uskrzydlone]] |
|||
|rząd = [[chrząszcze]] |
|||
| |
|rząd = [[chrząszcze]] |
||
|podrząd = [[chrząszcze wielożerne]] |
|||
|rodzina = [[stonkowate]] |
|rodzina = [[stonkowate]] |
||
|rodzaj = ''[[Leptinotarsa]]'' |
|rodzaj = ''[[Leptinotarsa]]'' |
||
|gatunek = stonka ziemniaczana |
|gatunek = stonka ziemniaczana |
||
⚫ | |||
|synonimy = |
|||
⚫ | |||
|ranga podtaksonu = |
|||
⚫ | |||
|podtaksony = |
|||
⚫ | |||
|status IUCN = |
|||
|IUCN id = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
|wikisłownik = stonka ziemniaczana |
|||
}} |
}} |
||
[[Plik:Leptinotarsa-decemlineata-eggs.jpg|thumb|250px|Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem |
[[Plik:Leptinotarsa-decemlineata-eggs.jpg|thumb|250px|Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem]] |
||
'''Stonka ziemniaczana''' (''Leptinotarsa decemlineata'') – [[Chrząszcze|chrząszcz]] z rodziny [[stonkowate|stonkowatych]], [[gatunek zawleczony]] do Europy. Pospolity szkodnik upraw [[ziemniak]]ów. |
'''Stonka ziemniaczana''' (''Leptinotarsa decemlineata'') – [[Chrząszcze|chrząszcz]] z rodziny [[stonkowate|stonkowatych]], [[gatunek zawleczony]] do Europy. Pospolity szkodnik upraw [[ziemniak]]ów. |
||
Linia 33: | Linia 40: | ||
== Rozmnażanie == |
== Rozmnażanie == |
||
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego [[gatunek (biologia)|gatunku]] [[zero fizjologiczne]] wynosi 11,5 °C, a [[Suma temperatur efektywnych (entomologia)|suma temperatur efektywnych]] 390 °C<ref name="Boczek">{{cytuj książkę |nazwisko = Boczek| imię = Jan| tytuł = Nauka o szkodnikach roślin uprawnych| wydawca = Wydawnictwo SGGW| miejsce = Warszawa | rok = 1995| strony = 17| isbn = 83-00-02905-2}}</ref>. |
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego [[gatunek (biologia)|gatunku]] [[zero fizjologiczne]] wynosi 11,5 °C, a [[Suma temperatur efektywnych (entomologia)|suma temperatur efektywnych]] 390 °C<ref name="Boczek">{{cytuj książkę |nazwisko = Boczek| imię = Jan| tytuł = Nauka o szkodnikach roślin uprawnych| wydawca = Wydawnictwo SGGW| miejsce = Warszawa | rok = 1995| strony = 17| isbn = 83-00-02905-2}}</ref>. |
||
== Występowanie == |
== Występowanie == |
||
Linia 47: | Linia 53: | ||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{wikisłownik|stonka ziemniaczana}} |
|||
* [[systematyka chrząszczy]] |
* [[systematyka chrząszczy]] |
||
* [[chrząszcze Polski]] |
* [[chrząszcze Polski]] |
Wersja z 15:38, 3 mar 2012
Leptinotarsa decemlineata[1] | |
Say, 1824 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
stonka ziemniaczana |
Zasięg występowania | |
Kolor żółty – kolebka stonki, pomarańczowy – obecny zasięg; zielony – kolebka ziemniaka. |
Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) – chrząszcz z rodziny stonkowatych, gatunek zawleczony do Europy. Pospolity szkodnik upraw ziemniaków.
Opis
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego owada jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. Czułki są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy.
Pokarm
Żeruje na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami.
Rozmnażanie
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego gatunku zero fizjologiczne wynosi 11,5 °C, a suma temperatur efektywnych 390 °C[2].
Występowanie
Ameryka Północna i środkowa, Europa i Azja. Pochodzi z Kolorado (USA) i dlatego zwana była też żukiem z Kolorado, kolorado lub chrząszczem kolorado. Do Europy została zawleczona na przełomie XIX i XX wieku. Przyjmuje się, że owad przywędrował przypadkowo na pokładach statków przewożących żywność.
Plaga stonki w PRL
Pierwsze chrząszcze zaobserwowano w Polsce w latach 40. XX wieku, wędrujące z zachodu na wschód. Upowszechniła się i zaczęła stanowić poważny problem w latach 50. Według komunikatu Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych zamieszczonego 1 czerwca 1950 roku w Trybunie Ludu chrząszcz ten miał zostać zrzucony w masowych ilościach przez amerykańskie samoloty do Bałtyku, skąd wypełzł na wybrzeże i rozplenił się po całym kraju, rozpoczynając wymierzone w socjalistyczną Polskę dywersyjno-sabotażowe działania, polegające na zachłannej konsumpcji upraw ziemniaczanych[3].
Władze od razu wypowiedziały stonce bezlitosną wojnę. Problemem zainteresowały się najwyższe czynniki partyjne i rządowe. W sierpniu 1951 stonką zajęło się UB[3]. W okresie lat 40. i 50., przed upowszechnieniem się chemicznych środków walki z owadami organizowano akcje zbierania chrząszczy i larw stonki. W następnych latach stosowano środki zawierające DDT.
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej, głównie "mobilizacji mas". Przez pierwsze dziesięciolecia PRL-u, a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki ("pasiastego dywersanta") tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów socjalizmu ("Trybuna Ludu" w maju 1950 r. zatytułowała tekst nt. stonki: "Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich"), a 18 stycznia 1953 roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej "żukiem kolorado").
- ↑ Leptinotarsa decemlineata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Jan Boczek: Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1995, s. 17. ISBN 83-00-02905-2.
- ↑ a b Zdzisław Zblewski: Leksykon PRL-u. Kraków: Znak, 2000, s. 146. ISBN 83-7006-793-X.