Flisak

Flisacy – sielankowy obraz Wojciecha Gersona

Flisacy Nad Wisłą, Wilhelm August Stryowski, 1881

Tradycyjna tratwa flisacka

Flisak na Dunajcu

Flisak (oryl, flis) – przedstawiciel grupy zawodowej zajmującej się w dawnej Polsce flisem, czyli rzecznym spławem (transportem) towarów. Z reguły byli to chłopi zamieszkujący nadrzeczne wsie, dla których spław był dodatkowym, sezonowym zajęciem. Z biegiem czasu wytworzyli oni swoje własne obyczaje i słownictwo. Kulturę flisacką upamiętnił m.in. Sebastian Fabian Klonowic w swoim poemacie Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi z 1595 roku. Ostatnim żyjącym flisakiem, który zarobkowo spławiał drewno do 1963 roku jest Wincenty Pityński z Ulanowa, które zwane jest Stolicą Polskiego Flisactwa. W Ulanowie od 1993 roku działa Bractwo Flisackie pw. Św. Barbary, które zrzesza flisaków, najczęściej są to osoby z rodzinnymi tradycjami flisackimi. Bractwo za główny cel działalności przyjęło kultywowanie flisackich tradycji oraz rozwój kulturalny ziemi ulanowskiej.

Obecnie Bractwo Flisackie w Ulanowie pw. Św. Barbary wraz z International Timber-Raftsmen Association czynią starania, aby zawód flisaka wpisać na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako zawód ginący.

Hierarchia

Starszy flisak kierujący spływem i odpowiedzialny za stan i transport tratew był zwany retmanem. Ponieważ flisacy stanowili liczną grupę zawodową, w XVII wieku założyli własną organizację przypominającą rzemieślniczy cech miejski, a król Władysław IV Waza nadał im przywileje cechowe.

Flisak w legendach i przypowieściach

• legenda o Wyspie Wisielca

Wiersz o flisakach z Torunia:

Flisaczkowa żona,

siedzi sobie doma.

A flisaczek, nieboraczek,

robi na chleb jak robaczek,

płynie do Torunia.

Legenda o flisaku, który wybawił Toruń od plagi żab jest jednym z elementów interaktywnych spektakli odbywających się w Domu Legend Toruńskich.

Pomniki flisaka znajdują się w

• Toruniu (pomnik flisaka)
• Grudziądzu na Błoniach Nadwiślańskich
• Kamieńczyku

Kluby sportowe Flisak

Flisak Złotoria - obecnie występujący w IV Lidze

Zobacz też

• włóczkowie