Kościół Teatynów w Monachium

Kościół Teatynów w Monachium

Theatinerkirche

Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Bawaria
Miejscowość	Monachium
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Kajetana z Thieny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1663 Data zakończenia budowy 1690
Dane świątyni Styl barokowy Architekt Agostino Barelli Liczba naw 1
Położenie na mapie Monachium Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Niemiec Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Bawarii Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Strona internetowa

{{Świątynia chrześcijańska infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = | adres = Nieznane pola: "data rejestracji", "minutN", "pozycja napisu", "rejestr", "sekundN", "kod języka", "nr rej. zabytku", "sekundE", "minutE", "stopniN" oraz "stopniE".

Kościół i klasztor teatynów w Monachium ok. 1700 r., grafika M. Weninga

Kościół teatynów w Monachium - szczyt fasady

Kościół Teatynów (niem. Theatinerkirche, ang. Theatine Church, fr. Église des Théatins) – kościół katolicki pod wezwaniem św. Kajetana, znajdujący się przy Odeonsplatz w Monachium, w Niemczech. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy Bawarii.

Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od Ferdynanda, elektora Bawarii w latach 1651-1670, i jego małżonki Henrietty Adelajdy dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora Maksymiliana II Emanuela (11 lipca 1662). Na życzenie Henrietty wybrano zakon teatynów, którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt Agostino Barelli z Bolonii, natomiast kierownikiem budowy został ojciec Antonio Spinelli z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w Rzymie.

Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia 1663 pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w 1672, co pozwoliło artyście C. B. Morettiemu przystąpić do wykonania imponującej dekoracji stiukowej jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w 1669 Enrico Zuccalli, który w 1674 opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach 1676–1678. W 1679 został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w 1690 wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.

Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat 1765–1768. Powstał na życzenie księcia-elektora Maksymiliana III Józefa, a jego autorem był nadworny architekt Wittelsbachów, mistrz rokoka - François de Cuvilliés Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę E. von Riedela w 1864, dla króla Bawarii Maksymiliana II i jego małżonki, Marii Fryderyki.

Podczas II wojny światowej kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: nastawa ołtarzowa (dzieło A. Zanchiego), tabernakulum oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (z wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia 1955 odprawiono w niej pierwszą Mszę świętą.

Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego baroku i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z transeptem i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim bębnie. Rokokowa fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem, w którym widoczny jest kartusz z herbem elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi hełmami. Wydatne woluty na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni Santa Maria della Salute. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.

Krypta

W krypcie pod kościołem, podobnie jak w kościele św. Michała i katedrze św. Marii Panny, znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:

• Księżniczka Henrietta Adelajda Sabaudzka (zm. 13 czerwca 1676)
• Elektor Ferdynand Maria Bawarski (zm. 26 maja 1679)
• Elektor Maksymilian II Emanuel (zm. 26 lutego 1726)
• Księżniczka Teresa Kunegunda Sobieska, księżniczka polska (zm. 10 marca 1730)
• Cesarz Karol VII Bawarski (zm. 20 stycznia 1745)
• Arcyksiężniczka Maria Amalia Habsburg (zm. 11 grudnia 1756)
• Elektor Maksymilian III Józef (zm. 30 grudnia 1777)
• Księżniczka Maria Anna Wettyn, księżniczka polska (zm. 17 lutego 1797)
• Elektor Karol IV Teodor (zm. 16 lutego 1799)
• Król Maksymilian I Józef Bawarski (zm. 13 października 1825)
• Księżniczka Karolina Fryderyka Badeńska (zm. 13 listopada 1841)
• Arcyksiężniczka Augusta Ferdynanda Toskańska (zm. 26 kwietnia 1864)
• Król Otto I Grecki (zm. 26 lipca 1867)
• Księżniczka Amelia Oldenburg (zm. 20 maja 1875)
• Książę Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907)
• Książę Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912)
• Księżniczka Maria Gabriela Bawarska (zm. 24 października 1912)
• Książę-Regent Luitpold Bawarski (zm. 12 grudnia 1912)
• Książę Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914)
• Książę Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916)
• Książę Ruppert Bawarski (zm. 2 sierpnia 1955)

Bibliografia

• Egert-Romanowska Joanna, Omilanowska Małgorzata (red.): Niemcy. Wiedza i Życie, Warszawa 2003; ISBN 83-7184-197-3.
• Góralski Zbigniew: Monachium. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979; ISBN 83-221-0086-8.