Kościół Teatynów w Monachium: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół Teatynów w Monachium
Theatinerkirche
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Bawaria
Miejscowość	Monachium
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Kajetana z Thieny
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1663
Data zakończenia budowy	1690
Dane świątyni
Styl	barokowy
Architekt	Agostino Barelli
Liczba naw	1
	Położenie na mapie Monachium Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Niemiec Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Bawarii Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:32, 14 lut 2018

Kościół Teatynów (niem. Theatinerkirche, ang. Theatine Church, fr. Église des Théatins) – kościół katolicki pod wezwaniem św. Kajetana, znajdujący się przy Odeonsplatz w Monachium, w Niemczech. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy Bawarii.

Historia

Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od Ferdynanda, elektora Bawarii w latach 1651-1670, i jego małżonki Henrietty Adelajdy dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora Maksymiliana II Emanuela (11 lipca 1662). Na życzenie Henrietty wybrano zakon teatynów, którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt Agostino Barelli z Bolonii, natomiast kierownikiem budowy został ojciec Antonio Spinelli z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w Rzymie.

Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia 1663 pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w 1672, co pozwoliło artyście C. B. Morettiemu przystąpić do wykonania imponującej dekoracji stiukowej jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w 1669 Enrico Zuccalli, który w 1674 opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach 1676–1678. W 1679 został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w 1690 wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.

Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat 1765–1768. Powstał na życzenie księcia-elektora Maksymiliana III Józefa, a jego autorem był nadworny architekt Wittelsbachów, mistrz rokoka - François de Cuvilliés Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę E. von Riedela w 1864, dla króla Bawarii Maksymiliana II i jego małżonki, Marii Fryderyki.

Podczas II wojny światowej kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: nastawa ołtarzowa (dzieło A. Zanchiego), tabernakulum oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (z wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia 1955 odprawiono w niej pierwszą Mszę świętą.

Architektura

Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego baroku i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z transeptem i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim bębnie. Rokokowa fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem, w którym widoczny jest kartusz z herbami Elektoratu Bawarii i I Rzeczypospolitej. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi hełmami. Wydatne woluty na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni Santa Maria della Salute. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.

Krypta

W krypcie pod kościołem, podobnie jak w kościele św. Michała i katedrze św. Marii Panny, znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:

Henrietta Adelajda Sabaudzka (zm. 13 czerwca 1676) – księżniczka Sabaudii, księżna bawarska
Ferdynand Maria Bawarski (zm. 26 maja 1679) – elektor Bawarii
Maksymilian II Emanuel (zm. 26 lutego 1726) – elektor Bawarii
Teresa Kunegunda Sobieska (zm. 10 marca 1730) – królewna polska, księżna bawarska
Karol VII Bawarski (zm. 20 stycznia 1745) – król Czech, elektor Bawarii, święty cesarz rzymski
Maria Amalia Habsburg (zm. 11 grudnia 1756) – królowa Czech, księżna bawarska, cesarzowa
Maksymilian III Józef (zm. 30 grudnia 1777) – elektor Bawarii
Maria Anna Wettyn (zm. 17 lutego 1797) – królewna polska, księżna bawarska
Karol IV Teodor (zm. 16 lutego 1799) – elektor Bawarii
Maksymilian I Józef (zm. 13 października 1825) – elektor i król Bawarii
Karolina Fryderyka Badeńska (zm. 13 listopada 1841) - królowa Bawarii
Augusta Ferdynanda Toskańska (zm. 26 kwietnia 1864) – księżna bawarska
Otto I Grecki (zm. 26 lipca 1867) – król Grecji
Amelia Oldenburg (zm. 20 maja 1875) – królowa Grecji
Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907) – książę bawarski
Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912) – książę bawarski
Maria Gabriela Bawarska (zm. 24 października 1912) – księżniczka bawarska
Luitpold Bawarski (zm. 12 grudnia 1912) – książę i regent bawarski
Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914) – książę bawarski
Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916) – książę bawarski
Ruppert Bawarski (zm. 2 sierpnia 1955) – książę bawarski

Bibliografia

Egert-Romanowska Joanna, Omilanowska Małgorzata (red.): Niemcy. Wiedza i Życie, Warszawa 2003; ISBN 83-7184-197-3.
Góralski Zbigniew: Monachium. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979; ISBN 83-221-0086-8.

@@ Linia 72: / Linia 72: @@
  |www                       =
 }}
-[[Plik:Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg|thumb|240px|Kościół i klasztor teatynów w Monachium ok. 1700 r., grafika [[Michael Wening|M. Weninga]]]]
-[[Plik:München Theatinerkirche 2.jpg|thumb|240px|Kościół teatynów w Monachium - szczyt fasady]]
 '''Kościół Teatynów''' (niem. ''Theatinerkirche'', ang. ''Theatine Church'', fr. ''Église des Théatins'') – kościół [[Katolicyzm|katolicki]] pod wezwaniem [[Kajetan z Thieny|św. Kajetana]], znajdujący się przy Odeonsplatz w [[Monachium]], w [[Niemcy|Niemczech]]. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy [[Bawaria|Bawarii]].
+== Historia ==
+[[Plik:Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg|mały|lewo|Kościół i klasztor teatynów ok. 1700 r., grafika [[Michael Wening|M. Weninga]]]]
 Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od [[Ferdynand Maria Bawarski|Ferdynanda]], [[Elektorzy Rzeszy|elektora Bawarii]] w latach [[1651]]-[[1670]], i jego małżonki [[Henrietta Adelajda Sabaudzka|Henrietty Adelajdy]] dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora [[Maksymilian II Emanuel|Maksymiliana II Emanuela]] (11 lipca [[1662]]). Na życzenie Henrietty wybrano zakon [[Teatyni|teatynów]], którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt [[Agostino Barelli]] z [[Bolonia|Bolonii]], natomiast kierownikiem budowy został ojciec [[Antonio Spinelli]] z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w [[Rzym]]ie.
 Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia [[1663]] pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w [[1672]], co pozwoliło artyście [[Carlo Brentano Moretti|C. B. Morettiemu]] przystąpić do wykonania imponującej dekoracji [[stiuk]]owej jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w [[1669]] [[Enrico Zuccalli]], który w [[1674]] opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach [[1676]]–[[1678]]. W [[1679]] został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w [[1690]] wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.
+[[Plik:München Theatinerkirche 2.jpg|mały|lewo|Szczyt fasady]]
 Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat [[1765]]–[[1768]]. Powstał na życzenie księcia-elektora [[Maksymilian III Józef|Maksymiliana III Józefa]], a jego autorem był nadworny architekt [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], mistrz [[Rokoko|rokoka]] - [[François de Cuvilliés]] Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę [[Eduard von Riedel|E. von Riedela]] w [[1864]], dla króla Bawarii [[Maksymilian II (król Bawarii)|Maksymiliana II]] i jego małżonki, [[Maria Fryderyka Pruska|Marii Fryderyki]].
 Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: [[nastawa ołtarzowa]] (dzieło [[Antonio Zanchi|A. Zanchiego]]), [[tabernakulum]] oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (z wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już [[21 sierpnia]] [[1955]] odprawiono w niej pierwszą Mszę świętą.
+== Architektura ==
+[[Plik:Coat of arms - Theatinerkirche - Munich - Germany 2017.jpg|mały|Herby [[Elektorat Bawarii|Bawarii]] i [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] na szczycie fasady]]
-Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (ozdoba)|kartusz]] z [[herb]]em elektorów bawarskich. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.
+Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego [[barok]]u i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z [[transept]]em i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim [[Bęben (architektura)|bębnie]]. [[Rokoko]]wa fasada zwieńczona jest trójkątnym [[Szczyt (budownictwo)|szczytem]], w którym widoczny jest [[Kartusz (ozdoba)|kartusz]] z [[herb]]ami [[Elektorat Bawarii|Elektoratu Bawarii]] i [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|I Rzeczypospolitej]]. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi [[Hełm (architektura)|hełmami]]. Wydatne [[Woluta|woluty]] na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni [[Santa Maria della Salute (Wenecja)|Santa Maria della Salute]]. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.
 == Krypta ==
+[[Plik:Grab Karl VII.jpg|mały|upright|Sarkofag króla Czech i cesarza [[Karol VII Bawarski|Karola VII]]]]
+[[Plik:Otto-grave.jpg|mały|Sarkofag króla [[Królestwo Grecji (1832–1924)|Grecji]] [[Otton I Wittelsbach|Ottona I]]]]
 W [[Krypta|krypcie]] pod kościołem, podobnie jak w [[Kościół św. Michała w Monachium|kościele św. Michała]] i [[Katedra Najświętszej Marii Panny w Monachium|katedrze św. Marii Panny]], znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:
-* Księżniczka [[Henrietta Adelajda Sabaudzka]] (zm. 13 czerwca 1676)
+* [[Henrietta Adelajda Sabaudzka]] (zm. 13 czerwca 1676) – księżniczka [[Sabaudia|Sabaudii]], księżna bawarska
-* Elektor [[Ferdynand Maria Bawarski]] (zm. 26 maja 1679)
+* [[Ferdynand Maria Bawarski]] (zm. 26 maja 1679) – elektor Bawarii
-* Elektor [[Maksymilian II Emanuel]] (zm. 26 lutego 1726)
+* [[Maksymilian II Emanuel]] (zm. 26 lutego 1726) – elektor Bawarii
-* Księżniczka [[Teresa Kunegunda Sobieska]], księżniczka polska (zm. 10 marca 1730)
+* [[Teresa Kunegunda Sobieska]] (zm. 10 marca 1730) – [[Królewicz|królewna]] polska, księżna bawarska
-* '''Cesarz [[Karol VII Bawarski]]''' (zm. 20 stycznia 1745)
+* [[Karol VII Bawarski]] (zm. 20 stycznia 1745) – [[Władcy Czech|król Czech]], elektor Bawarii, [[święty cesarz rzymski]]
-* Arcyksiężniczka [[Maria Amalia Habsburg]] (zm. 11 grudnia 1756)
+* [[Maria Amalia Habsburg]] (zm. 11 grudnia 1756) – królowa Czech, księżna bawarska, cesarzowa
-* Elektor [[Maksymilian III Józef]] (zm. 30 grudnia 1777)
+* [[Maksymilian III Józef]] (zm. 30 grudnia 1777) – elektor Bawarii
-* Księżniczka [[Maria Anna Wettyn]], księżniczka polska (zm. 17 lutego 1797)
+* [[Maria Anna Wettyn]] (zm. 17 lutego 1797) – królewna polska, księżna bawarska
-* Elektor [[Karol IV Teodor Wittelsbach|Karol IV Teodor]] (zm. 16 lutego 1799)
+* [[Karol IV Teodor Wittelsbach|Karol IV Teodor]] (zm. 16 lutego 1799) – elektor Bawarii
-* '''Król [[Maksymilian I Józef Wittelsbach|Maksymilian I Józef Bawarski]]''' (zm. 13 października 1825)
+* [[Maksymilian I Józef Wittelsbach|Maksymilian I Józef]] (zm. 13 października 1825) – elektor i król Bawarii
-* Księżniczka [[Karolina Fryderyka Badeńska]] (zm. 13 listopada 1841)
+* [[Karolina Fryderyka Badeńska]] (zm. 13 listopada 1841) - królowa Bawarii
-* Arcyksiężniczka [[Augusta Ferdynanda Toskańska]] (zm. 26 kwietnia 1864)
+* [[Augusta Ferdynanda Toskańska]] (zm. 26 kwietnia 1864) – księżna bawarska
-* '''Król [[Otton I Wittelsbach|Otto I Grecki]]''' (zm. 26 lipca 1867)
+* [[Otton I Wittelsbach|Otto I Grecki]] (zm. 26 lipca 1867) – [[Władcy Grecji|król Grecji]]
-* Księżniczka [[Amelia Oldenburg]] (zm. 20 maja 1875)
+* [[Amelia Oldenburg]] (zm. 20 maja 1875) – królowa Grecji
-* Książę Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907)
+* Arnulf Bawarski (zm. 12 listopada 1907) – książę bawarski
-* Książę Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912)
+* Rudolf Bawarski (zm. 26 czerwca 1912) – książę bawarski
-* Księżniczka [[Maria Gabriela Bawarska]] (zm. 24 października 1912)
+* [[Maria Gabriela Bawarska]] (zm. 24 października 1912) – księżniczka bawarska
-* Książę-Regent [[Luitpold Karol Wittelsbach|Luitpold Bawarski]] (zm. 12 grudnia 1912)
+* [[Luitpold Karol Wittelsbach|Luitpold Bawarski]] (zm. 12 grudnia 1912) – książę i regent bawarski
-* Książę Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914)
+* Luitpold Bawarski (zm. 27 sierpnia 1914) – książę bawarski
-* Książę Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916)
+* Henryk Bawarski (zm. 8 listopada 1916) – książę bawarski
-* Książę [[Ruppert (książę Bawarii)|Ruppert Bawarski]] (zm. 2 sierpnia 1955)
+* [[Ruppert (książę Bawarii)|Ruppert Bawarski]] (zm. 2 sierpnia 1955) – książę bawarski
 == Bibliografia ==
@@ Linia 116: / Linia 118: @@
 [[Kategoria:Kościoły w Monachium|Teatynów]]
+[[Kategoria:Miejsca spoczynku władców Czech|Monachium]]
 [[Kategoria:Teatyni]]
 [[Kategoria:Świątynie pod wezwaniem św. Kajetana|Monachium]]