Ernst Borinski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m red
m red
Linia 24: Linia 24:


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Ernst Borinski gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na [[Uniwersytet Humboldta w Berlinie|Uniwersytecie w Berlinie]], gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na [[Haska Akademia Prawa Międzynarodowego|Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze]]<ref name = "sovcom">{{Cytuj stronę|url = http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/sovcom/result.php?image=images/png/cd01/000127.png&otherstuff=1&#124;3&#124;0&#124;1&#124;1&#124;1&#124;1&#124;125&#124;#|tytuł = Notatka służbowa na temat Borinskiego|autor = Zack J. Van Landingham|data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Sovereignty Commission Online|język = en}}</ref>. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Jones|imię=John|tytuł=An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones|url=https://www.mdah.ms.gov/arrec/digital_archives/vault/projects/OHtranscripts/AU079_096120.pdf|rok=1979|wydawca=Mississippi Department of Archives and History|miejsce=Jackson, MS|strony=25|isbn=}}</ref>. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości [[Kelbra (Kyffhäuser)|Kelbra]]. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników [[Carl Zeiss (przedsiębiorstwo)|zakładów Zeissa]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = |imię = |tytuł = [https://www.tougaloo.edu/sites/default/files/page-files/borinski-brochure.pdf Borinski Brochure]|rok = 2014|wydawca = Toougalu College|miejsce = Toougalu|strony = |isbn =}}</ref>.
Ernst Borinski gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na [[Uniwersytet Humboldta w Berlinie|Uniwersytecie w Berlinie]], gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na [[Haska Akademia Prawa Międzynarodowego|Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ernst Borinski |data dostępu = 2019-01-25 |opublikowany = geni_family_tree |url = https://www.geni.com/people/Ernst-Borinski/6000000038744590843 |język = en-US}}</ref>. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Jones|imię=John|tytuł=An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones|url=https://www.mdah.ms.gov/arrec/digital_archives/vault/projects/OHtranscripts/AU079_096120.pdf|rok=1979|wydawca=Mississippi Department of Archives and History|miejsce=Jackson, MS|strony=25|isbn=}}</ref>. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości [[Kelbra (Kyffhäuser)|Kelbra]]. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników [[Carl Zeiss (przedsiębiorstwo)|zakładów Zeissa]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = |imię = |tytuł = [https://www.tougaloo.edu/sites/default/files/page-files/borinski-brochure.pdf Borinski Brochure]|rok = 2014|wydawca = Toougalu College|miejsce = Toougalu|strony = |isbn =}}</ref>.


[[Plik:Kattowitz - Johannesstrasse.JPG|thumb|<center><small>Johannesstrasse w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem&nbsp;8<ref>{{Cytuj stronę|url = http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14|tytuł = Max Borinski|autor = |data dostępu = 2015-04-22|opublikowany = My family tree|język = en}}</ref></small>|220x220px|alt=]]Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech [[Historia Żydów w Niemczech#Żydzi pod władzą nazistów (1933-1939)|represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego]], wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie [[RMS Queen Mary|Queen Mary]] przybył do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]]. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z [[University of Chicago]] i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w {{link-interwiki| pl = Tougaloo College|lang = en|tam = Tougaloo College|tekst = Tougaloo College}}<ref>{{Cytuj stronę|url = https://www.tougaloo.edu/about-tougaloo-college/our-history|tytuł = Our History|autor = |data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Tougaloo College|język = en}}</ref> w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na [[University of Pittsburgh]]<ref name="sovcom" />.
[[Plik:Kattowitz - Johannesstrasse.JPG|thumb|<center><small>Johannesstrasse w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem&nbsp;8<ref>{{Cytuj stronę|url = http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14|tytuł = Max Borinski|autor = |data dostępu = 2015-04-22|opublikowany = My family tree|język = en}}</ref></small>|220x220px|alt=]]Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech [[Historia Żydów w Niemczech#Żydzi pod władzą nazistów (1933-1939)|represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego]], wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie [[RMS Queen Mary|Queen Mary]] przybył do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]]. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z [[University of Chicago]] i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w {{link-interwiki| pl = Tougaloo College|lang = en|tam = Tougaloo College|tekst = Tougaloo College}}<ref>{{Cytuj stronę|url = https://www.tougaloo.edu/about-tougaloo-college/our-history|tytuł = Our History|autor = |data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Tougaloo College|język = en}}</ref> w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na [[University of Pittsburgh]]<ref name="sovcom">{{Cytuj stronę|url=http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/sovcom/result.php?image=images/png/cd01/000127.png&otherstuff=1&#124;3&#124;0&#124;1&#124;1&#124;1&#124;1&#124;125&#124;#|tytuł=Notatka służbowa na temat Borinskiego|autor=Zack J. Van Landingham|data dostępu=2015-04-14|opublikowany=Sovereignty Commission Online|język=en}}</ref>.


W USA na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wciąż obowiązywały tzw. prawa Jima Crowa, rasistowski system odmawiający wielu praw ludności murzyńskiej. Stan Missisipi był jedną z twierdz [[Segregacja rasowa#USA|segregacji]] i represji wobec ciemnoskórych. Tougaloo było uczelnią dla czarnych. Borinski jako jeden z pierwszych organizował zajęcia, wykłady i spotkania, na których biali i czarni studenci siedzieli przy jednym stole. Publikował prace poświęcone problematyce rasowej<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Borinski|imię = Ernst|tytuł = A Legal and Sociological Analysis of the Segregation Decision of 1954|czasopismo = University of Pittsburgh Law Review|wolumin = 15|wydanie = |strony = 622-627|data = |wydawca = |miejsce = |issn = 0041-9915|rok = 1954}}</ref><ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Borinski|imię = Ernst|tytuł = [http://sf.oxfordjournals.org/content/37/2/142.full.pdf+html The Litigation Curve and the Litigation Filibuster in Civil Rights Cases: A Study of Conflict Between Legally Commanded and Socio-Culturally Accepted Changes in the Negro-White Caste Order in the Southern Community]|czasopismo = Social Forces|wolumin = 37 (2)|wydanie = |strony = 142-147|data = |wydawca = Chapel Hill, N.C./University of North Carolina Press.|miejsce = |issn = 1534-7605|rok = 1958|doi = 10.2307/2572797}}</ref>. Z racji swoich poglądów i działań był inwigilowany przez agencję stanową {{link-interwiki| pl = Mississippi State Sovereignty Commission|lang = en|tam = Mississippi State Sovereignty Commission|tekst = Mississippi State Sovereignty Commission}} strzegącą praw segregacji i inwigilującą działaczy [[Ruch praw obywatelskich|ruchu praw obywatelskich]].
W USA na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wciąż obowiązywały tzw. prawa Jima Crowa, rasistowski system odmawiający wielu praw ludności murzyńskiej. Stan Missisipi był jedną z twierdz [[Segregacja rasowa#USA|segregacji]] i represji wobec ciemnoskórych. Tougaloo było uczelnią dla czarnych. Borinski jako jeden z pierwszych organizował zajęcia, wykłady i spotkania, na których biali i czarni studenci siedzieli przy jednym stole. Publikował prace poświęcone problematyce rasowej<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Borinski|imię = Ernst|tytuł = A Legal and Sociological Analysis of the Segregation Decision of 1954|czasopismo = University of Pittsburgh Law Review|wolumin = 15|wydanie = |strony = 622-627|data = |wydawca = |miejsce = |issn = 0041-9915|rok = 1954}}</ref><ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Borinski|imię = Ernst|tytuł = [http://sf.oxfordjournals.org/content/37/2/142.full.pdf+html The Litigation Curve and the Litigation Filibuster in Civil Rights Cases: A Study of Conflict Between Legally Commanded and Socio-Culturally Accepted Changes in the Negro-White Caste Order in the Southern Community]|czasopismo = Social Forces|wolumin = 37 (2)|wydanie = |strony = 142-147|data = |wydawca = Chapel Hill, N.C./University of North Carolina Press.|miejsce = |issn = 1534-7605|rok = 1958|doi = 10.2307/2572797}}</ref>. Z racji swoich poglądów i działań był inwigilowany przez agencję stanową {{link-interwiki| pl = Mississippi State Sovereignty Commission|lang = en|tam = Mississippi State Sovereignty Commission|tekst = Mississippi State Sovereignty Commission}} strzegącą praw segregacji i inwigilującą działaczy [[Ruch praw obywatelskich|ruchu praw obywatelskich]].

Wersja z 15:00, 25 sty 2019

Ernst Borinski
{{{alt grafiki}}}
Borinski w roku 1955
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1901
Kattowitz, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

26 maja 1983
Tougaloo, Missisipi

Miejsce spoczynku

Kampus Koledżu Tougaloo

Zawód, zajęcie

socjolog

Ernst Borinski (ur. 26 listopada 1901 w Katowicach[1], zm. 26 maja 1983 w Tougaloo, Missisipi[2]) – niemiecki prawnik i socjolog pochodzenia żydowskiego, który po emigracji do USA i przyjęciu obywatelstwa amerykańskiego przyczynił się do zniesienia praw Jima Crowa w Missisipi w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ub. wieku[3].

Rodzina Borinskich

Sklepy Borinskich wokół katowickiego Rynku. Lata dziesiąte XX w.
Sklepy Borinskich wokół katowickiego Rynku. Lata dziesiąte XX w.

Przodkowie Borinskiego byli śląskimi Żydami. W pierwszej połowie XIX w. prapradziadek Ernsta, Adolf Borinski[4] handlował ubraniami i przyprawami w Żorach[5] – jego sklep mieścił się przy tamtejszym Rynku (budynek stoi do dziś)[6].

Dziadek Samuel i jego bracia Luis (w latach 1872-92 radny Katowic) oraz Wilhelm prowadzili znane sklepy delikatesowe odpowiednio w Królewskiej Hucie, Katowicach i Zabrzu[6]. Ojciec Ernsta – Max Borinski, urodzony 25 lipca 1870 r. w Lublińcu – w 1910 r. był właścicielem sklepu pasmanteryjnego przy Johannstrasse 4, a w 1914 r. właścicielem usytuowanego pod sąsiednim adresem (Johannstrasse 2) sklepu z odzieżą męską[7]. Od lat 70. XIX w. do 1939 r. wysoką renomą cieszył się w Katowicach sklep kolonialno-korzenny wspomnianego wyżej Luisa Borinskiego przy Grundmannstrasse 1, tuż przy katowickim rynku, prowadzony później przez jego synów, Ernsta[a] i Rudolfa jako znane delikatesy przy Grundmannstrasse 3[8]. Karl, syn Luisa, kuzyn Maxa, czyli stryj Ernsta, był cenionym germanistą i historykiem literatury, profesorem Uniwersytetu w Monachium[6].

Życiorys

Ernst Borinski gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na Uniwersytecie w Berlinie, gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze[9]. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem[10]. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości Kelbra. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników zakładów Zeissa[11].

Johannesstrasse w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem 8[12]

Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie Queen Mary przybył do Nowego Jorku. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z University of Chicago i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w [[{{{1}}}|Tougaloo College]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]][13] w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na University of Pittsburgh[14].

W USA na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wciąż obowiązywały tzw. prawa Jima Crowa, rasistowski system odmawiający wielu praw ludności murzyńskiej. Stan Missisipi był jedną z twierdz segregacji i represji wobec ciemnoskórych. Tougaloo było uczelnią dla czarnych. Borinski jako jeden z pierwszych organizował zajęcia, wykłady i spotkania, na których biali i czarni studenci siedzieli przy jednym stole. Publikował prace poświęcone problematyce rasowej[15][16]. Z racji swoich poglądów i działań był inwigilowany przez agencję stanową [[{{{1}}}|Mississippi State Sovereignty Commission]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] strzegącą praw segregacji i inwigilującą działaczy ruchu praw obywatelskich.

Borinski wykładał w Tougaloo aż do swojej śmierci w wieku 82 lat. Z czasem stał się ikoną ruchu równouprawnienia czarnych[17]. Jego imieniem nazwano jeden kompleksów budynków koledżu Tougaloo. Jest pochowany na małym cmentarzu na terenie kampusu. W styczniu 2000 roku odbyła się pierwsza z corocznych konferencji na jego cześć. American Civil Liberties Union nadaje doroczną nagrodę jego imienia[18].

Uwagi

  1. ↑ stryja Maxa, nie mylić z Ernstem – bohaterem tego hasła.

Przypisy

  1. ↑ Ernst Borinski. My family tree. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  2. ↑ Ernst Borinski. Find A Grave. [dostęp 2015-04-13]. (ang.).
  3. ↑ Maria Lowe. An Unseen Hand: The Role of Sociology Professor Ernst Borinski in Mississippi's Struggle for Racial Integration in the 1950s and 1960s. „Leadership”. 4 (no. 1), s. 27-47, February 2008. Thousand Oaks, California: Sage Publications. DOI: 10.1177/1742715007085768. ISSN 1742-7150. 
  4. ↑ Marcin Zasada. Borinski: Ślązak który zmienił Amerykę. „Dziennik Zachodni”, 2013-05-24. Katowice: Polskapresse Oddział Prasa Śląska Media. ISSN 1898-312X. 
  5. ↑ Augustin Weltzel: Geschichte der Stadt Sohrau in Ober-Schlesien. Sohrau: Im Verlage des Magistrats, 1888. (niem.).
  6. ↑ a b c Marcin Zasada, Ernst Borinski, skromny pan z Katowic, który zmienił Amerykę, „Dziennik Zachodni”, 2 czerwca 2016 [dostęp 2016-11-27].
  7. ↑ wg „Max Borinski” w: [1]; oba adresy dziś już nie istnieją – budynki wyburzono.
  8. ↑ Jadwiga Lipońska-Sajdak, Zofia Szota, "Gruss aus Kattowitz": pozdrowienia z Katowic: album pocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2004, s. 62, ISBN 83-87727-07-5.
  9. ↑ Ernst Borinski [online], geni_family_tree [dostęp 2019-01-25] (ang.).
  10. ↑ John Jones: An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones. Jackson, MS: Mississippi Department of Archives and History, 1979, s. 25.
  11. ↑ Borinski Brochure. Toougalu: Toougalu College, 2014.
  12. ↑ Max Borinski. My family tree. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
  13. ↑ Our History. Tougaloo College. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  14. ↑ Zack J. Van Landingham: Notatka służbowa na temat Borinskiego. Sovereignty Commission Online. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  15. ↑ Ernst Borinski. A Legal and Sociological Analysis of the Segregation Decision of 1954. „University of Pittsburgh Law Review”. 15, s. 622-627, 1954. ISSN 0041-9915. 
  16. ↑ Ernst Borinski. The Litigation Curve and the Litigation Filibuster in Civil Rights Cases: A Study of Conflict Between Legally Commanded and Socio-Culturally Accepted Changes in the Negro-White Caste Order in the Southern Community. „Social Forces”. 37 (2), s. 142-147, 1958. Chapel Hill, N.C./University of North Carolina Press.. DOI: 10.2307/2572797. ISSN 1534-7605. 
  17. ↑ Donald Cunnigen. The Legacy of Ernst Borinski: The Production of an African American Sociological Tradition. „Teaching Sociology”. 31, s. 397-411, 2003. Beverly Hills, CA: Sage Publications. ISSN 0092-055X. 
  18. ↑ From Swastika to Jim Crow. PBS. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ernst_Borinski&oldid=55691207”