Semiotyka (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 17:29, 9 cze 2019

Szablon:Lingwistyka Semiotyka (stgr. semeiotikòs, czyli dotyczący znaku) albo semiologia, zwana jest także ogólną teorią znaków. Ogólna, formalna, czyli logiczna teoria języka rozumianego jako system znakowy, zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunikowania.

Termin semiotyka wprowadził w „Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego” John Locke, semiotyką zajmował się amerykański filozof i logik Charles Sanders Peirce. Termin semiologia wprowadził Ferdinand de Saussure, mniej więcej w tym samym czasie, w którym tworzył Peirce. Inni znani lingwiści zajmujący się ogólną teorią znaku to Éric Buyssens, Georges Mounin, Roland Barthes, Umberto Eco, Rudolf Carnap, Jurij Łotman.

Semiotyka opiera się na trzech filarach:

Znak: utworzony przez człowieka i odbierany przez jego zmysły np. słowo (napisane, wypowiedziane).
Kod: system znaków np. taniec.
Kultura: struktura, w której zanurzone są znaki i kody.

Według definicji de Saussure'a znak zbudowany jest z dwóch elementów: znaczącego (signifiant) i znaczonego (signifié). Pierwszy to jego fizyczna reprezentacja np. obraz, słowo, fotografia, znak drogowy, a drugi to pojęcie z nim powiązane. Francuski teoretyk semiologii, Roland Barthes opracował model, który uwidocznił wpływ znaków i kodów na postrzeganie i interpretowanie rzeczywistości przez jednostki. Jego model opisuje dwa porządki funkcjonowania przekazu. W pierwszym (rzeczywistość i znak) znajdują się fizyczna reprezentacja znaku i jego element znaczony, w drugim zaś, osadzonym w kulturze, konotacja i mit. Mit nie oznacza tutaj nieprawdziwej historii, tylko skomplikowane konstrukty tłumaczące i naturalizujące w danych kulturach pewne aspekty rzeczywistości np. mit kobiety – opiekunki ogniska domowego.

Semiotyka dzieli się na trzy dziedziny: semantykę, syntaktykę i pragmatykę. Podział ten został wprowadzony w roku 1938 przez Charlesa W. Morrisa w pracy Podstawy teorii znaków (Foundations of the Theory of Signs). Semiotykę nazywa się też semantyką w szerszym sensie (w sensie węższym semantyka jest to teoria znaczenia lub teoria oznaczania) lub semiologią, chociaż ten ostatni termin używany jest nieraz w innych znaczeniach, na przykład Kristeva.

Zobacz też

biosemiotyka[[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]]
semioza — jednakowe rozumienie symboli przez grupę społeczną
polisemia — różnorodne, wielorakie, indywidualne rozumienie symboli przez grupę społeczną.
zoosemiotyka – nauka o sygnałach w świecie zwierząt, wyłoniona z etologii i semiotyki.

Linki zewnętrzne

Polskie Towarzystwo Semiotyczne

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Dopracować|to powinno być hasło omawiające pewien dział językoznawstwa. Należy (chociaż to oczywiście bywa płynne) odgraniczyć semiotykę językoznawczą od semiologii jako pewnej o wiele szerszej tradycji intelektualnej i od semiotyki logicznej – np. problematyka mitu powinna być w ogóle stąd wycięta, co najwyżej krótko wspomniana. W odp. hasłach [[semiologia (tradycja intelektualna)]] i [[semiotyka (logika)]] jest to już zrobione, jakby to powiedzieć, schludniej. W ogóle artykuł jest bardzo chaotyczny}}
 {{Lingwistyka}}
-'''Semiotyka''' ({{w języku|grc|''semeiotik&ograve;s''}}, czyli ''dotyczący znaku'') albo '''semiologia''', zwana jest także '''ogólną teorią znaków'''. Ogólna, formalna, czyli logiczna teoria języka rozumianego jako system znakowy, zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunikowania.
+'''Semiotyka''' ({{w języku|grc|''semeiotik&ograve;s''}}, czyli ''dotyczący znaku'') albo '''semiologia''', zwana jest także '''ogólną teorią znaków'''. Ogólna, formalna, czyli logiczna teoria języka rozumianego jako [[system językowy|system znakowy]], zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunikowania.
-Termin ''semiotyka'' wprowadził w „Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego” [[John Locke]], semiotyką zajmował się amerykański filozof i logik [[Charles Sanders Peirce]]. Termin ''semiologia'' wprowadził [[Ferdinand de Saussure]], mniej więcej w tym samym czasie, w którym tworzył Peirce. Inni znani lingwiści zajmujący się ogólną teorią znaku to [[Éric Buyssens]], [[Georges Mounin]], [[Roland Barthes]], [[Umberto Eco]], [[Rudolf Carnap]], [[Jurij Łotman]].
+Termin ''semiotyka'' wprowadził w „Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego” [[John Locke]], semiotyką zajmował się amerykański filozof i logik [[Charles Sanders Peirce]]. Termin ''semiologia'' wprowadził [[Ferdinand de Saussure]], mniej więcej w tym samym czasie, w którym tworzył Peirce. Inni znani lingwiści zajmujący się ogólną teorią [[znak (semiotyka)|znaku]] to [[Éric Buyssens]], [[Georges Mounin]], [[Roland Barthes]], [[Umberto Eco]], [[Rudolf Carnap]], [[Jurij Łotman]].
 Semiotyka opiera się na trzech filarach:
@@ Linia 10: / Linia 10: @@
 ; Kultura: struktura, w której zanurzone są znaki i kody.
-Według definicji de Saussure'a znak zbudowany jest z dwóch elementów: znaczącego i znaczonego. Pierwszy to jego fizyczna reprezentacja np. obraz, słowo, fotografia, znak drogowy, a drugi to pojęcie z nim powiązane. Francuski teoretyk semiologii, Roland Barthes opracował model, który uwidocznił wpływ znaków i kodów na postrzeganie i interpretowanie rzeczywistości przez jednostki. Jego model opisuje dwa porządki funkcjonowania przekazu. W pierwszym (rzeczywistość i znak) znajdują się fizyczna reprezentacja znaku i jego element znaczony, w drugim zaś, osadzonym w kulturze, konotacja i mit. Mit nie oznacza tutaj nieprawdziwej historii, tylko skomplikowane konstrukty tłumaczące i naturalizujące w danych kulturach pewne aspekty rzeczywistości np. mit kobiety – opiekunki ogniska domowego.
+Według definicji de Saussure'a znak zbudowany jest z dwóch elementów: [[element znaczący|znaczącego]] ({{k|fr|signifiant}}) i [[element znaczony|znaczonego]] ({{k|fr|signifié}}). Pierwszy to jego fizyczna reprezentacja np. obraz, słowo, fotografia, znak drogowy, a drugi to pojęcie z nim powiązane. Francuski teoretyk semiologii, Roland Barthes opracował model, który uwidocznił wpływ znaków i kodów na postrzeganie i interpretowanie rzeczywistości przez jednostki. Jego model opisuje dwa porządki funkcjonowania przekazu. W pierwszym (rzeczywistość i znak) znajdują się fizyczna reprezentacja znaku i jego element znaczony, w drugim zaś, osadzonym w kulturze, konotacja i mit. Mit nie oznacza tutaj nieprawdziwej historii, tylko skomplikowane konstrukty tłumaczące i naturalizujące w danych kulturach pewne aspekty rzeczywistości np. mit kobiety – opiekunki ogniska domowego.
 Semiotyka dzieli się na trzy dziedziny: [[Semantyka (logika)|semantykę]], [[Syntaktyka (logika)|syntaktykę]] i [[pragmatyka|pragmatykę]]. Podział ten został wprowadzony w roku [[1938]] przez [[Charles W. Morris|Charlesa W. Morrisa]] w pracy ''Podstawy teorii znaków'' (''Foundations of the Theory of Signs''). Semiotykę nazywa się też '''semantyką''' w szerszym sensie (w sensie węższym [[Semantyka (logika)|semantyka]] jest to teoria znaczenia lub teoria oznaczania) lub '''semiologią''', chociaż ten ostatni termin używany jest nieraz w innych znaczeniach, na przykład [[Julia Kristeva|Kristeva]].