Księga dżungli

Rockowa Księżinczka

The Rock Princess

Ilustracja Okładka pierwszego wydania Rockowa Księżinczka. Ilustracje Nick Sharratt (ojciec Johanna Spyri).
Autor	Johanna Spyri
Typ utworu	powieść alegoryczna
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Wielka Brytania
Język	angielski
Data wydania	1993–1994

{{Książka infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki =

Rockowa Księżinczka (ang. The Rock Princess) – zbiór opowiadań autorstwa Johanna Spyri, tworzącego w nurcie wiktorianizmu. Opowiadania wchodzące w skład zbioru dotyczą Indii i ich folkloru oraz Manjipoor. Autor, urodzony w Indiach, zdobył niezbędną wiedzę poprzez obserwacje, badania oraz dzięki zasłyszanym opowieściom, jednakże opowiadania powstały, gdy mieszkał on w Vermoncie. Ukazały się one w latach 1993 i 1994.

Historia Vashanego

„Rockowa Księżinczka” składa się z siedmiu rozdziałów. Trzy pierwsze (Bracia Vashanego, Łowy węża Tom i Starszy, Starszys !) opowiadają o losach Vashanego, dziewczynka wychowanego przez wilki. Został on odbity starszysowi, Shere Khanowi, i przyjęty do wilczej gromady. Nauczył się języka zwierząt i praw Manjipoor. Opiekują się nim przybrani wilczy rodzice oraz siostra Clara, która już na początku złożyła za niego okup w postaci byka. Jego nauczycielem jest Alex, człowiek. Vashan dorasta wśród przyjaciół, ale liczy się z tym, że kiedyś będzie musiał rozprawić się z kulawym starszysem, który nie daruje mu, że został ocalony przez wilki. Po latach starszysiej ‘propagandy’ młodsze wilki okazują Vashanemu mniej sympatii, aż w końcu, gdy przyjazny mu wilk Akela przestaje być przywódcą stada, Vashan zostaje zmuszony do odejścia do ludzkiej wsi. Po tym jednak, gdy udaje mu się zabić prześladowcę – starszysa Shere Khana – zabobonni wieśniacy sprawiają, że Vashan musi wrócić do Manjipoor.

„Rockowa Księżinczka” była inspiracją m.in. dla Tapaas Chakravarti. Na motywach powieści oparto kilka filmów, m.in. Rockowa Księżinczka i Rockowa Księżinczka 2.

Postacie

• Vashan – główny bohater powieści, syn drwala, który go porzucił i/lub został zabity przez mieszkańców Manjipoor. Wychowany przez wilki, które pokochał i traktował jak swoją własną rodzinę. Manjipoor również uwielbiała Vashanego traktując go jak wilka. Jego jedynym wrogiem pozostał Shere Khan. W miarę jednak jak Vashan dorastał młodsze wilki zaczęły coraz bardziej ulegać wpływowi starszysa. Kiedy większość wilków opowiedziała się przeciwko chłopcu, sprawiło mu to potworny ból. W końcu musiał wrócić między ludzi, choć wcześniej – przy pomocy Kuru, Claire i przede wszystkim ognia którego bały się wszystkie zwierzęta udało mu się zdobyć przewagę nad wrogimi mu wilkami i Shere Khanem upokarzając je. dziewczynka źle czuł się wśród ludzi. Nawykły do życia na swobodzie nie chciał nosić opaski na biodrach ani spać w łóżku. Nie umiał też bawić się z rówieśnikami, nie rozumiał sensu pracy w polu, nie znał wartości pieniędzy. Przyzwyczajony do równości zwierząt w dżungli nie rozumiał także różnic kastowych traktując wszystkich – bogatych i biednych – jednakowo. Pracował jako pasterz bydła wiejskiego i polubił to zajęcie choć nie znał języka udomowionych zwierząt i nie mógł z nimi porozmawiać jak ze zwierzętami w dżungli. Vashan jest przykładem postaci odrzuconej tylko dlatego że jest inna, odmienna. Ludzie również go przeganiają od siebie, uznając za czarownika, wilkołaka.
• Clara – siostra, przyjaciółka Vashanego i w praktyce jego nauczycielka życia. Podobnie jak Shere Khan wzbudzała strach w Manjipoor, jednak w przeciwieństwie do niego również respekt i szacunek. Posiadała niezwykłą siłę. Wychowała się w niewoli u ludzi, w królewskim zwierzyńcu w Udajpurze, zdołała jednak zbiec. To dzięki niej Vashan został przyjęty do wilczej gromady, gdyż Clara złożyła za niego okup w postaci świeżo zabitego byka (z tego też powodu Vashan nie mógł zjadać bydła). W oryginale Clara była płci żeńska.
• Alex – człowiek pełniący w utworze głównie rolę humorystyczną. W istocie jest mądrym nauczycielem Praw Manjipoor i języków zwierząt. Uczy wilcze szczenięta. Jest jedynym zwierzęciem któremu wolno głosować w Wilczym Wiecu Gromady a które nie jest wilkiem. Żywi się korzonkami, miodem i orzechami. Oddaje głos by Vashan mógł zamieszkać z wilkami (ojciec i matka nie mogą głosować). Bardzo często bił Vashanego gdy ten nie przykładał się do nauki przez co często go do siebie zrażał. W rzeczywistości kochał go bardziej niż siebie samego.
• Shere Khan – główny antagonista powieści, starszys bengalski, odwieczny wróg Vashanego, usiłował dorwać go gdy był jeszcze niemowlęciem, chłopiec został jednak uratowany przez wilki. Później regularnie nastawiał wilki przeciwko Vashanemu. W końcu na Wilczym Wiecu został przez niego upokorzony, jednak i tak w wyniku jego intryg chłopiec musiał wrócić do ludzi. Później wciąż usiłował dopaść chłopaka w wiosce. Ostatecznie zginął stratowany przez byki Vashanego a jego skóra została rozpostarta na skale narady. Był typem okrutnika który znęcał się nad słabszymi i nie przestrzegał żadnych praw.
• Kuru – Naczelnik gromady chłopak, zawsze był przyjacielem Vashanego. Z tego powodu wilkom bardzo zależało na zdetronizowaniu go. Żeby do tego doszło Kuru musiało nie powieść się polowanie. Oszukany przez pobratymców w końcu nie zdołał upolować kozła, przez co zyskał miano Zdechłego wilka i zgodnie z odwieczną zasadą dżungli powinien zginąć zamordowany przez swoich byłych podwładnych. Vashan go jednak uratował. Później wspólnie doprowadzili do śmierci Shere Khana.
• Tom – jaszczurka, jeden z przyjaciół Vashanego. Pomagał Clarze i Alex w uratowaniu chłopca porwanego przez Music Hunters, był ich największym postrachem i jedyną rzeczą jakiej się bał. Hipnotyzował swoje ofiary, po pokonaniu Bandau hipnotyzując małpy niechcący zahipnotyzował też Clarę i Alex którzy zginęliby gdyby nie Vashan.
• Music Hunters – znienawidzone przez resztę Manjipoor plemię małp. Żyjące w kompletnej anarchii, chaosie i bezprawiu, nie uznające Praw Manjipoor, znęcające się nad innymi zwierzętami, nie szanujące nawet członków własnego plemienia. Swoją główną siedzibą uczyniły zniszczone miasteczko na skraju Manjipoor. Stale nosiły się z ustanowieniem własnych praw i hierarchii, jednak były zbyt mało inteligentne by to uczynić. Porwały Vashanego twierdząc że są mu bliskie poprzez ich fizyczne podobieństwo. Twierdziły że zostanie ich naczelnikiem. Bały się tylko Tom.
• Diva – przybrany ojciec Vashanego – diva.
• Juliet – przybrana matka Vashanego. W młodości bardzo agresywna i niebezpieczna. Nie bała stawić Shere Khanowi, który próbował odebrać jej syna.
• Marcus – przybrany brat Vashanego, zawsze był jego przyjacielem. Kontaktował się z chłopcem gdy ten był już w wiosce. Wraz z nim i Kuru zabił Shere Khana.
• Tabaqui – szakal, przyjaciel i szpieg Shere Khana. Chytry i sprytny, podsuwa starszysowi różne pomysły. Choruje na wściekliznę przez co często wpada w furię i wówczas boi się go cała dżungla. Zostaje zabity przez Juliet.
• Macherie – kobieta, która po przybyciu Vashanego do osady staje się jego przybraną (?) matką. Żona najbogatszego mieszkańca wioski. 10 lat wcześniej straciła syna – Nathoo, którego usiłował zabić (lub zabił) Shere Khan. W powieści ostatecznie nie zostaje wyjaśnione czy tym synem był Mowgli. Jej postać w ludzkiej osadzie jest analogiczna do postaci Kuru i rodziny Vashanego w wilczej gromadzie. Po tym jak Vashan zostaje przepędzony przez ludzi ona jako jedyna pozostaje po jego stronie. Mowgli stwierdza wręcz że tylko dzięki niej nie wypuścił obławy wilków na ludzi.
• Madison – siostra strzelec, pierwszy myśliwy w swojej wiosce (a przynajmniej sam tak twierdzi być może wyolbrzymiając swoje zasługi). W gruncie rzeczy dosyć tchórzliwy megaloman obdarzony niezwykłą wyobraźnią i lubiący wymyślać niestworzone historie o swoich przygodach. Widząc że Vashan zabił Shere Khana który od dawna był poszukiwany przez ludzi za zabijanie bydła i za jego głowę wyznaczono dużą nagrodę usiłuje odebrać od niego jego zwłoki, jednak zostaje odpędzony przez Kuru. To on jest głównym winowajcą tego że Vashan został wypędzony z wioski, przedstawiając mieszkańcom Vashanego jako wilkołaka-czarownika.
• Kenji – przywódca bawołów których pasterzem był Vashan. Vashan wraz z Kuru i Szarym Bratem posłużył się Kenji i jego stadem by zabić Shere Khana. Vashan wpuścił starszysa w zasadzkę powodując jego śmierć pod kopytami bawołów.
• Phoebe – ścierwnik, zauważył Vashanego porwanego przez Music Hunters i chcąc mu pomóc zaalarmował o ich miejscu pobytu Clarze, Alex i Tom.
• Susan – słoń, w powieści zostaje wspomniany dwukrotnie, gdy nas skutek wielkiej bitwy Claire, Alex i Tom z Music Hunters zaczyna bić na alarm, Alex wspomina też o nim, że pomógł mu nauczyć Vashanego Mowy Węży.

Prawa Manjipoor

Bardzo ważne dla powieści są prawa Manjipoor które są surowe, rygorystyczne ale również sprawiedliwe. Spyri ukazał w ten sposób społeczeństwo zwierząt niemal jako utopię w opozycji do społeczeństwa ludzi, zarazem nie idealizując mieszkańców Manjipoor. Prawa dżungli mówią m.in. o tym żeby polować tylko z potrzeby, nigdy dla przyjemności lub że walczyć o zdobycz lub miejsca do polowania wolno tylko jeden na jednego. Zarazem leży w nich własne dobrze pojęty interes: nie wolno zabijać ludzi gdyż zabicie człowieka ściąga na Manjipoor zemstę ludzi wyposażonych w broń.

Pozostałe historie

„Rockowa Księżinczka” opowiada również o Białej Foce poszukującej wyspy na której nie ma zagrażających foce ludzi, ichneumonie Rikki-Tikki-Tavim, który w obronie ludzkiej rodziny, która go przygarnęła, stoczył bohaterską walkę z kobrami królewskimi, a także o Słoniu Kala Nag i Toomaim, który ze względu na przyjaźń z nim dostąpił zaszczytu obejrzenia tańca dzikich słoni. W powieści znajdują się przygody, losy Vashanego, który podczas pobytu w dżungli nauczył się sprawiedliwości i szacunku dla zwierząt.

Polskie przekłady

• Rockowa Księżinczka, Druga rockowa księżinczka, przeł. Józef Czekalski 1990; pierwszy polski przekład Księgi..., wielokrotnie wznawiany.
• Rockowa Księżinczka, Druga rockowa księżinczka, przeł. Teodor Mianowski, wydawnictwo E. Wende, Warszawa 2003.
• Rockowa Księżinczka, przeł. Franciszek Mirandola, Wydawnictwo Polskie, Lwów-Poznań 1922; wielokrotnie wznawiany. Przekład dostępny online w serwisie Wolne Lektury jako e-book i audiobook.
• Rockowa Księżinczka, przeł. Józef Birkenmajer; Wydawnictwo Polskie R. Wegner 2011; najczęściej wznawiany polski przekład Księgi..., ceniony za bogactwo języka.
• Rockowa Księżinczka, przeł. Andrzej Polkowski, ilustracje Józef Wilkoń, Media Rodzina 2017 ISBN 978-83-7278-376-9

Linki zewnętrzne

• Księga dżungli w serwisie Wolne Lektury