Ukraina Słobodzka: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kat. |
merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Ukraine-Slobozhanshchyna.png|thumb|300px|Słobodzka Ukraina]][[Plik:Slob uk dev.png|300px|thumb|Terytoria pułków Ukrainy Słobodzkiej 1764. Zaznaczone współczesne granice państwowe i granice współczesnych obwodów [[Ukraina|Ukrainy]].]] |
[[Plik:Ukraine-Slobozhanshchyna.png|thumb|300px|Słobodzka Ukraina]][[Plik:Slob uk dev.png|300px|thumb|Terytoria pułków Ukrainy Słobodzkiej 1764. Zaznaczone współczesne granice państwowe i granice współczesnych obwodów [[Ukraina|Ukrainy]].]] |
||
'''Ukraina Słobodzka ''' – kraina historyczno-geograficzna na pograniczu północno-wschodniej [[Ukraina|Ukrainy]] i południowo-zachodniej [[Rosja|Rosji]]. |
'''Ukraina Słobodzka ''' – kraina historyczno-geograficzna na pograniczu północno-wschodniej [[Ukraina|Ukrainy]] i południowo-zachodniej [[Rosja|Rosji]]. Były to ziemie wchodzące od drugiej połowy XVII wieku w skład Carstwa Moskiewskiego, na której terenie formowały się służące carowi półautonomiczne pułki kozackie. Na terenach tych prowadzone było także od połowy XVII wieku osadnictwo chłopów ukraińskich z terenów Prawobrzeża. |
||
=== Terytorium === |
|||
Jej terytorium w [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u pokrywało się z grubsza z terytorium pięciu słobodzkich pułków kozackich (półautonomicznych formacji wojskowych carskiej [[Rosja|Rosji]]). |
|||
Ziemie te w Federacji Rosyjskiej leżą obecnie na terenie obwodów kurskiego, białogrodzkiego (iwanowskiego) i woroneskiego, a w Republice Ukrainy znajdują się na terenie obłasti charkowskiej (większa część), sumskiej, ługańskiej i donieckiej. |
|||
Ukraina Słobodzka graniczyła na zachodzie z [[Hetmanat]]em, na południu z [[Zaporoże (kraina)|Zaporoże]]m i [[Chanat Krymski|Chanatem Krymskim]], na połnocy z Ziemią [[Moskwa|Moskiewską]], na wschodzie granicę stanowił [[Don]]. |
Ukraina Słobodzka graniczyła na zachodzie z [[Hetmanat]]em, na południu z [[Zaporoże (kraina)|Zaporoże]]m i [[Chanat Krymski|Chanatem Krymskim]], na połnocy z Ziemią [[Moskwa|Moskiewską]], na wschodzie granicę stanowił [[Don]]. |
||
Linia 8: | Linia 9: | ||
Obejmowała część [[Wyżyna Środkoworosyjska|Wyżyny Środkoworosyjskiej]], sąsiadującą z nią [[Wyżyna Doniecka|Wyżynę Doniecką]], południowo-wschodnią część [[Nizina Naddnieprzańska|Niziny Naddnieprzańskiej]], oraz niewielką część [[Wyżyna Doniecka|Wyżyny Donieckiej]]. |
Obejmowała część [[Wyżyna Środkoworosyjska|Wyżyny Środkoworosyjskiej]], sąsiadującą z nią [[Wyżyna Doniecka|Wyżynę Doniecką]], południowo-wschodnią część [[Nizina Naddnieprzańska|Niziny Naddnieprzańskiej]], oraz niewielką część [[Wyżyna Doniecka|Wyżyny Donieckiej]]. |
||
=== Osadnictwo === |
|||
⚫ | |||
Na skutek zniszczeń związanych z walkami prowadzonymi w trakcie Powstania Chmielnickiego na Słobodczyznę zaczęła przenosić się ludność z należącego do Rzeczpospolitek Prawobrzeża. Na skutek tej kolonizacji powstały takie miejscowości jak Ostrogsk nad Cichą Sosną, Ochtyrka. Caroborysów, Gorodne, Lebiedyn, Boromla, Kołontajów, Krasnyj Kut założony przez osadników z Korsunia. W 1665 roku osadnicy założyli zaś miasteczko Marefa, a potem Żmijów. Najbardziej znanym obecnie miastem z tego terenu jest obecnie [[Charków]], które założyło około 1654 roku trzydzieści siedem rodzin. Fakt zakładania miast przez ludność z terenów Prawobrzeża potwierdza to, że wiele nazw nowozakładanych miejscowości nosi nazwy występujące już w innych częściach Ukrainy. Kolonizacja ukraińska wzmogła się jeszcze w latach 70. XVII wieku gdy trwała wojna Rzeczpospolitej z Turcją. Kolonizacja moskiewska z północy była prowadzona równolegle, w związku z czym zdarzało się, że obok siebie funkcjonowały dwie miejscowości o tej samej nazwie zakładane przez osadników moskiewskich (rosyjskich) i ukraińskich (kozackich). |
|||
W latach 80. XVII wieku w związku z powodami ekonomicznymi i utrudnieniami na polu religijnym związanym z różnicami prawosławia moskiewskiego i ukraińskiego, rozpoczął się proces "ucieczki" osadników na Probrzeże, co miała powstrzymywać m.in. Linia izjumska<ref>http://politykawschodnia.pl/index.php/2012/07/15/drozd-czym-byla-ukraina-slobodzka/</ref>. |
|||
=== Administracja === |
|||
Ukraina Słobodzka od lat 80. XVII wieku była podzielona na pięć terytoriów pułkowych: |
|||
* pułki sumski, |
|||
* pułk charkowski, |
|||
* pułk ochtyrski, |
|||
* pułk izjumski |
|||
* pułk ostrogoski. |
|||
Całość terytorium podporządkowane było wojewodzie białogrodzkiemu. |
|||
=== Fortyfikowanie === |
|||
Tereny te Moskwa zabezpieczała poprzez budowę linii obronnych, najpierw była to ufortyfikowana [[Linia biełgorodzka]] z 2 ćwierci XVII wieku, potem [[Linia Izjumska]] wlatach 80. XVII w., a potem wraz z przesuwaniem się kolonizacji na południe [[Linia ukraińska]] na pocz. XVIII w. Linie te miały za zadanie powstrzymywać najazdy Tatarów z Chanatu krymskiego, które podążały na Moskwę m.in. [[Szlak murawski|szlakiem murawskim]], kałmuckim i izjumskim. Z uwagi na stałe zagrożenie najazdami tatarskimi wiele miast Ukrainy Słobodzkiej miało fortyfikacje bastionowe. |
|||
=== Likwidacja autonomii === |
|||
Struktura słobodzkich pułków kozackich została zlikwidowana przez Moskwę w 1765 roku, a starszyznę kozacką Słobodszczyzny włączono do rosyjskiego systemu rang. |
|||
{{Przypisy}} |
|||
=== Patrz także === |
|||
* [[Linia Izjumska]] |
|||
⚫ | |||
* [[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', przeł. Anna Babiak-Owad, Katarzyna Kotyńska, Warszawa 2011 [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], ISBN 978-83-01-16763-9 |
* [[Natalia Jakowenko]], ''Historia Ukrainy do 1795 roku'', przeł. Anna Babiak-Owad, Katarzyna Kotyńska, Warszawa 2011 [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], ISBN 978-83-01-16763-9 |
||
[[Kategoria:Krainy historyczne Ukrainy]] |
[[Kategoria:Krainy historyczne Ukrainy]] |
||
* Маслійчук В., Слобідська Україна, Київ 2008. |
|||
* Багалій Д. І., Історія Слобідської Укаїни, Харків 1990. |
|||
* Сумцов М., Слобожане, Харків 2002. |
|||
* Юркевич В., Еміграція на схід і залюднення Слобожанщини за Б. Хмельницького, Київ 1932. |
|||
* Serczyk A. W., Historia Ukrainy, Wrocław 2001, s. 114-117; s. 136-138; s. 159-160. |
Wersja z 12:09, 20 lis 2013
Ukraina Słobodzka – kraina historyczno-geograficzna na pograniczu północno-wschodniej Ukrainy i południowo-zachodniej Rosji. Były to ziemie wchodzące od drugiej połowy XVII wieku w skład Carstwa Moskiewskiego, na której terenie formowały się służące carowi półautonomiczne pułki kozackie. Na terenach tych prowadzone było także od połowy XVII wieku osadnictwo chłopów ukraińskich z terenów Prawobrzeża.
Terytorium
Ziemie te w Federacji Rosyjskiej leżą obecnie na terenie obwodów kurskiego, białogrodzkiego (iwanowskiego) i woroneskiego, a w Republice Ukrainy znajdują się na terenie obłasti charkowskiej (większa część), sumskiej, ługańskiej i donieckiej.
Ukraina Słobodzka graniczyła na zachodzie z Hetmanatem, na południu z Zaporożem i Chanatem Krymskim, na połnocy z Ziemią Moskiewską, na wschodzie granicę stanowił Don.
Obejmowała część Wyżyny Środkoworosyjskiej, sąsiadującą z nią Wyżynę Doniecką, południowo-wschodnią część Niziny Naddnieprzańskiej, oraz niewielką część Wyżyny Donieckiej.
Osadnictwo
Na skutek zniszczeń związanych z walkami prowadzonymi w trakcie Powstania Chmielnickiego na Słobodczyznę zaczęła przenosić się ludność z należącego do Rzeczpospolitek Prawobrzeża. Na skutek tej kolonizacji powstały takie miejscowości jak Ostrogsk nad Cichą Sosną, Ochtyrka. Caroborysów, Gorodne, Lebiedyn, Boromla, Kołontajów, Krasnyj Kut założony przez osadników z Korsunia. W 1665 roku osadnicy założyli zaś miasteczko Marefa, a potem Żmijów. Najbardziej znanym obecnie miastem z tego terenu jest obecnie Charków, które założyło około 1654 roku trzydzieści siedem rodzin. Fakt zakładania miast przez ludność z terenów Prawobrzeża potwierdza to, że wiele nazw nowozakładanych miejscowości nosi nazwy występujące już w innych częściach Ukrainy. Kolonizacja ukraińska wzmogła się jeszcze w latach 70. XVII wieku gdy trwała wojna Rzeczpospolitej z Turcją. Kolonizacja moskiewska z północy była prowadzona równolegle, w związku z czym zdarzało się, że obok siebie funkcjonowały dwie miejscowości o tej samej nazwie zakładane przez osadników moskiewskich (rosyjskich) i ukraińskich (kozackich). W latach 80. XVII wieku w związku z powodami ekonomicznymi i utrudnieniami na polu religijnym związanym z różnicami prawosławia moskiewskiego i ukraińskiego, rozpoczął się proces "ucieczki" osadników na Probrzeże, co miała powstrzymywać m.in. Linia izjumska[1].
Administracja
Ukraina Słobodzka od lat 80. XVII wieku była podzielona na pięć terytoriów pułkowych:
- pułki sumski,
- pułk charkowski,
- pułk ochtyrski,
- pułk izjumski
- pułk ostrogoski.
Całość terytorium podporządkowane było wojewodzie białogrodzkiemu.
Fortyfikowanie
Tereny te Moskwa zabezpieczała poprzez budowę linii obronnych, najpierw była to ufortyfikowana Linia biełgorodzka z 2 ćwierci XVII wieku, potem Linia Izjumska wlatach 80. XVII w., a potem wraz z przesuwaniem się kolonizacji na południe Linia ukraińska na pocz. XVIII w. Linie te miały za zadanie powstrzymywać najazdy Tatarów z Chanatu krymskiego, które podążały na Moskwę m.in. szlakiem murawskim, kałmuckim i izjumskim. Z uwagi na stałe zagrożenie najazdami tatarskimi wiele miast Ukrainy Słobodzkiej miało fortyfikacje bastionowe.
Likwidacja autonomii
Struktura słobodzkich pułków kozackich została zlikwidowana przez Moskwę w 1765 roku, a starszyznę kozacką Słobodszczyzny włączono do rosyjskiego systemu rang.
Patrz także
Bibliografia, literatura
- Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, przeł. Anna Babiak-Owad, Katarzyna Kotyńska, Warszawa 2011 Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9
- Маслійчук В., Слобідська Україна, Київ 2008.
- Багалій Д. І., Історія Слобідської Укаїни, Харків 1990.
- Сумцов М., Слобожане, Харків 2002.
- Юркевич В., Еміграція на схід і залюднення Слобожанщини за Б. Хмельницького, Київ 1932.
- Serczyk A. W., Historia Ukrainy, Wrocław 2001, s. 114-117; s. 136-138; s. 159-160.