Birże: Różnice pomiędzy wersjami

Birże
	; Zrekonstruowany zamek Radziwiłłów
	Herb
Państwo	Litwa
Okręg	poniewieski
Burmistrz	Stasys Jakniūnas
Powierzchnia	16,35 km²
Populacja (2005); • liczba ludności; • gęstość	; 14 999; 917 os./km²
Nr kierunkowy	450
Kod pocztowy	LT-41143
	Położenie na mapie Litwy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:town}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:59, 6 mar 2017

Birże (lit. Biržai, żmudz. Biržā, ros. Биржи) – miasto na Litwie, położone nad rzekami Apaszcza i Agluona oraz jeziorem Szyrwena; dawna polska rezydencja magnacka.

Dane ogólne

Liczba ludności: 14 911 (2005)

W mieście zlokalizowany jest drobny przemysł; m.in. browar, przemysł lniarski.

Historia

W XIV w. były własnością Wielkich Książąt Litewskich. W II poł. XV w. ich właścicielem był Grzegorz Friedkonis (sekretarz króla Kazimierza Jagiellończyka), który zmarł bezpotomnie, a jego dobra przeszły na krewnych żony pochodzącej z Radziwiłłów. W ich rękach były od 1492 aż do śmierci córki Bogusława Radziwiłła, Ludwiki Karoliny Radziwiłł w 1695, kiedy to dostały się w spadku jej córce, księżniczce neuburskiej. Dobra powróciły w posiadanie Radziwiłłów (z linii z Nieświeża) dopiero w poł. XVIII w. dzięki staraniom Hieronima Floriana. W 1811 Dominik Hieronim Radziwiłł stracił je, kiedy car pod pretekstem niespłacenia kredytu zajął mu majątki znajdujące się w zaborze rosyjskim i sprzedał tanio Tyszkiewiczom, którzy dzierżyli je do II wojny światowej.

Od 1860 siedziba Ordynacji Birżańskiej Tyszkiewiczów. W maju 1863 pod miastem doszło do serii bitew w czasie powstania styczniowego.

Aż do początków XX wieku Birże były tradycyjnym ośrodkiem kalwinizmu i siedzibą parafii ewangelicko-reformowanej w ramach dystryktu żmudzkiego Jednoty Litewskiej (kościół katedralny).

Zabytki

Zamek Radziwiłłów - Na początku XV w. był tu drewniany zameczek, w I poł. XVI w. nową siedzibę wybudował Radziwiłł “Rudy”, ale w okazałą rezydencję wzniósł Krzysztof Mikołaj Radziwiłł “Piorun’’ budując ufortyfikowany zamek bastionowy pod koniec XVI w. Podczas wojen szwedzkich został w 1625 ograbiony i zdewastowany przez Szwedów. Następne zniszczenia przyniósł potop szwedzki. W 1659 Bogusław Radziwiłł rozpoczął kolejną przebudowę w stylu "palazzo in fortezza". W kolejnej wojnie ze Szwedami w 1704 został zniszczony razem z fortyfikacjami i został opuszczony. Dotrwał do XX w. jako okazała ruina, starannie zrekonstruowany został w latach 80. oddany do użytku - obecnie muzeum. Zamek otacza park o pow. ok. 8 ha, znajdujący się na zboczu opadającemu ku jezioru Szyrwena (najstarszy w Europe sztuczny staw).
pałac Tyszkiewiczów - przejmując majątek Tyszkiewiczowie wybudowali po przeciwnej stronie jeziora Szyrwany pałac w stylu włoskiej willi, wtedy ordynacją birżańską zarządzał I ordynat Jan Tyszkiewicz. Pałac otacza park o pow. 40 ha. Obecnie w pałacu mieści się administracja fabryki lnu.
kościół - Pierwszy drewniany kościół ufundowali Radziwiłłowie w 1515. Natomiast w latach 1857–1861 Jan Tyszkiewicz ufundował murowany w stylu empire kościół katolicki pod w. św. Jana Chrzciciela, w którym spoczywają członkowie rodu Tyszkiewiczów.
kościół ewangelicko–reformowany z XIX wieku

Linki zewnętrzne

Birże litewskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 233 .

@@ Linia 40: / Linia 40: @@
 == Zabytki ==
-* '''zamek Radziwiłłów''' -  Na początku XV w.  był tu drewniany zameczek, w I poł. XVI w. nową siedzibę wybudował  [[Mikołaj Radziwiłł Rudy|Radziwiłł “Rudy”]], ale w okazałą rezydencję wzniósł  [[Krzysztof Mikołaj Radziwiłł]] “Piorun’’ budując ufortyfikowany zamek bastionowy  pod koniec XVI w.  Podczas wojen  szwedzkich został w 1625 ograbiony i zdewastowany przez Szwedów. Następne zniszczenia przyniósł [[potop szwedzki]]. W 1659 [[Bogusław Radziwiłł]] rozpoczął kolejną przebudowę w stylu "palazzo in fortezza". W kolejnej wojnie ze Szwedami w 1704 został zniszczony  razem z fortyfikacjami  i został opuszczony. Dotrwał do XX w. jako okazała ruina, starannie zrekonstruowany  został w latach 80. oddany do użytku - obecnie muzeum. Zamek otacza park o pow. ok. 8 ha, znajdujący się na zboczu opadającemu ku jezioru Szyrwena (najstarszy w Europe sztuczny staw).
+* '''[[Zamek w Birżach|Zamek Radziwiłłów]]''' -  Na początku XV w.  był tu drewniany zameczek, w I poł. XVI w. nową siedzibę wybudował  [[Mikołaj Radziwiłł Rudy|Radziwiłł “Rudy”]], ale w okazałą rezydencję wzniósł  [[Krzysztof Mikołaj Radziwiłł]] “Piorun’’ budując ufortyfikowany zamek bastionowy  pod koniec XVI w.  Podczas wojen  szwedzkich został w 1625 ograbiony i zdewastowany przez Szwedów. Następne zniszczenia przyniósł [[potop szwedzki]]. W 1659 [[Bogusław Radziwiłł]] rozpoczął kolejną przebudowę w stylu "palazzo in fortezza". W kolejnej wojnie ze Szwedami w 1704 został zniszczony  razem z fortyfikacjami  i został opuszczony. Dotrwał do XX w. jako okazała ruina, starannie zrekonstruowany  został w latach 80. oddany do użytku - obecnie muzeum. Zamek otacza park o pow. ok. 8 ha, znajdujący się na zboczu opadającemu ku jezioru Szyrwena (najstarszy w Europe sztuczny staw).
 * '''pałac Tyszkiewiczów''' - przejmując majątek Tyszkiewiczowie wybudowali  po przeciwnej stronie jeziora [[Szyrwany]] pałac w stylu włoskiej willi, wtedy [[Ordynacja Birżańska Tyszkiewiczów|ordynacją birżańską]] zarządzał I ordynat [[Jan Tyszkiewicz (ordynat)|Jan Tyszkiewicz]]. Pałac otacza park o pow. 40 ha. Obecnie w pałacu mieści się administracja fabryki lnu.
 * kościół - Pierwszy drewniany kościół ufundowali [[Radziwiłłowie]] w 1515. Natomiast w latach 1857–1861 Jan Tyszkiewicz  ufundował murowany w stylu [[empire]] kościół katolicki pod w. św. Jana Chrzciciela, w którym spoczywają członkowie rodu Tyszkiewiczów.