Unia w Krewie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 18:36, 24 sty 2018

Unia w Krewie – akt wydany 14 sierpnia 1385 roku przez wielkiego księcia litewskiego Jagiełłę, regulujący stosunek Korony Królestwa Polskiego do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jej rezultatem było włączenie w 1386 roku Litwy do Królestwa Polskiego jako jego części składowej^[1].

Zamek w Krewie – miejsce zawarcia unii (rycina z XIX w.)

Tło

Potrzeba unii polsko-litewskiej wynikła z powodu zagrożenia, jakie dla Polski i Litwy stworzył na przełomie XIV i XV wieku zakon krzyżacki. Unia w Krewie była pierwszym z sześciu aktów unijnych podpisanych między Wielkim Księstwem Litewskim a Królestwem Polskim.

Postanowienia

Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z polską królową Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę
Jagiełło obiecał wypuścić polskich jeńców
obiecano wypłacić odszkodowania Habsburgom za zerwanie zaręczyn sponsalia de futuro z Wilhelmem Habsburgiem
Jagiełło zobowiązał się swoim kosztem odzyskać utracone przez Polskę Pomorze (Gdańskie), ziemię chełmińską, ziemię dobrzyńską, ziemię wieluńską
W ostatnim punkcie aktu "W końcu ten książę Jagiełło przyrzeka także ziemie swoje Litwy i Rusi przyłączyć wieczyście do Korony Królestwa Polskiego" (Demum eciam Jagalo dux saepedictus promittit terras suas Litvaniae et Rusiae Coronae Regni Poloniae perpetuo applicare)^[2]^[3].

Zachowany dokument

Zachował się pergaminowy dokument unii krewskiej, który przechowywany jest w krakowskim Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie. Tekst ten nie wzbudzał emocji wśród badaczy do 1837 roku, kiedy to Michał Wiszniewski opublikował jego treść w swych Pomnikach historii i literatury polskiej, znacznie ułatwiając doń dostęp i dając tym samym początek naukowej dyskusji nad tym aktem. Kopia dokumentu zachowała się także w kopiariuszu biskupstwa krakowskiego z 1445 roku, w tzw. Liber antiquus sporządzonym na polecenie Zbigniewa Oleśnickiego. Także dzięki rozwojowi chemicznych metod obrazowania udało się stwierdzić ponad wszelką wątpliwość oryginalność dokumentu.

Sprawa inkorporacji Litwy przez Polskę

Fakt inkorporacji Wielkiego Księstwa Litewskiego do Królestwa Polskiego w akcie Unii w Krewie poprzez słowo "applicare" (przyłączyć) został potwierdzony w pierwszym punkcie Unii w Horodle poprzez sformułowanie, że około koronacji "eo tempore, quo [...] coronam Regni Poloniae assumpsimus" następującymi słowami "incorporamus, invisceramus, appropriamus, coniungimus, adiungimus, confoederamus et perpetue anectimus"^[3].

Przypisy

↑ W 1387 roku Władysław II Jagiełło w przywileju dla bojarów litewskich traktował ziemie polskie jako inne ziemie Królestwa Polskiego, więc Litwę uważał za część tego królestwa. Stanisław Kutrzeba, Związek Litwy z Polską w latach 1386-1401, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, 1914, s. 458, 479-481.
↑ Pod rządami Jagiellonów. Układ w Krewie. W: Halina Manikowska: Historia dla maturzysty. T. 2: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2005, s. 141. ISBN 83-7195-853-6.. Użyty czasownik applicare (przyłączyć) nie oznaczał tego co incorporare (wcielić).
↑ ^a ^b http://rcin.org.pl/Content/3681/WA303_3910_KH99-r1992-R99-nr1_Kwartalnik-Historyczny%2003%20Koczerska.pdf

Zobacz też

Linki zewnętrzne

[1] W 1387 roku Władysław II Jagiełło w przywileju dla bojarów litewskich traktował ziemie polskie jako inne ziemie Królestwa Polskiego, więc Litwę uważał za część tego królestwa. Stanisław Kutrzeba, Związek Litwy z Polską w latach 1386-1401, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, 1914, s. 458, 479-481.

[wszpwn-2] Pod rządami Jagiellonów. Układ w Krewie. W: Halina Manikowska: Historia dla maturzysty. T. 2: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2005, s. 141. ISBN 83-7195-853-6.. Użyty czasownik applicare (przyłączyć) nie oznaczał tego co incorporare (wcielić).

[:0-3] ttp://rcin.org.pl/Content/3681/WA303_3910_KH99-r1992-R99-nr1_Kwartalnik-Historyczny%2003%20Koczerska.pdf

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Unia w Krewie''' – akt wydany [[14 sierpnia]] [[1385]] roku przez wielkiego księcia litewskiego [[Władysław II Jagiełło|Jagiełłę]], regulujący stosunek [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Jej rezultatem było włączenie w [[1386]] roku Litwy do [[Zjednoczone Królestwo Polskie|Królestwa Polskiego]] jako jego części składowej<ref>W 1387 roku Władysław II Jagiełło w przywileju dla bojarów litewskich traktował ziemie polskie jako inne ziemie Królestwa Polskiego, więc Litwę uważał za część tego królestwa. [[Stanisław Kutrzeba]], Związek Litwy z Polską w latach 1386-1401, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, 1914,  s. 458, 479-481.</ref>.
-[[Plik:Union_of_Krewo.jpg|mały|251x251px|Akt Unii w Krewie]]
+[[Plik:Union_of_Krewo.jpg|mały|251x251px|Akt Unii w Krewie z 14 sierpnia 1385 roku]]
 [[Plik:Polska 1386 - 1434.png|250px|thumb|right|Polska i Litwa w latach 1386-1434]]
 [[Plik:Kreŭski_zamak-Kniaskaja._Крэўскі_замак-Княская_(1917).jpg|mały|250x250px|Zamek w Krewie w 1917 r.]]
@@ Linia 11: / Linia 11: @@
 == Postanowienia ==
-Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego [[Władysław II Jagiełło|Jagiełły]] z polską królową  [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigą]] oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć [[chrzest]] i schrystianizować Litwę, wypuścić polskich jeńców, wypłacić odszkodowania Habsburgom za zerwanie zaręczyn ''[[sponsalia de futuro]]'' z Wilhelmem Habsburgiem, próbować odzyskać wszystkie ziemie utracone przez Koronę. W ostatnim punkcie aktu książę Jagiełło ''"obiecuje ziemie swoje litewskie i ruskie na wieczne czasy do korony królestwa polskiego przyłączyć"'' (''saepedictus promittit terras suas Litvaniae et Rusiae coronae regni Poloniae perpetuo applicare'')<ref name="wszpwn">{{cytuj książkę | nazwisko = Manikowska | imię = Halina | autor = Halina Manikowska | tytuł = Historia dla maturzysty | wydawca = Wydawnictwo Szkolne PWN | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 141 | isbn = 83-7195-853-6 | tom = 2 | tytuł tomu = Średniowiecze | rozdział = Pod rządami Jagiellonów. Układ w Krewie}}. Użyty czasownik ''applicare'' (przyłączyć) nie oznaczał tego  co ''incorporare'' (wcielić).</ref>.
+* Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego [[Władysław II Jagiełło|Jagiełły]] z polską królową  [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigą]] oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć [[chrzest]] i schrystianizować Litwę
+* Jagiełło obiecał wypuścić polskich jeńców
+* obiecano wypłacić odszkodowania Habsburgom za zerwanie zaręczyn ''[[sponsalia de futuro]]'' z Wilhelmem Habsburgiem
+* Jagiełło zobowiązał się swoim kosztem odzyskać utracone przez Polskę [[Pomorze Gdańskie|Pomorze (Gdańskie)]], [[Ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]], [[Ziemia dobrzyńska|ziemię dobrzyńską]], [[Ziemia wieluńska|ziemię wieluńską]]
+* W ostatnim punkcie aktu ''"W końcu ten książę Jagiełło przyrzeka także ziemie swoje Litwy i Rusi przyłączyć wieczyście do Korony Królestwa Polskiego"'' (''Demum eciam Jagalo dux saepedictus promittit terras suas Litvaniae et Rusiae Coronae Regni Poloniae perpetuo applicare'')<ref name="wszpwn">{{cytuj książkę | nazwisko = Manikowska | imię = Halina | autor = Halina Manikowska | tytuł = Historia dla maturzysty | wydawca = Wydawnictwo Szkolne PWN | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 141 | isbn = 83-7195-853-6 | tom = 2 | tytuł tomu = Średniowiecze | rozdział = Pod rządami Jagiellonów. Układ w Krewie}}. Użyty czasownik ''applicare'' (przyłączyć) nie oznaczał tego  co ''incorporare'' (wcielić).</ref><ref name=":0">http://rcin.org.pl/Content/3681/WA303_3910_KH99-r1992-R99-nr1_Kwartalnik-Historyczny%2003%20Koczerska.pdf</ref>.
 == Zachowany dokument ==
-Zachował się [[pergamin]]owy dokument unii krewskiej, który przechowywany jest w krakowskim Archiwum Kapituły Metropolitalnej. Tekst ten nie wzbudzał emocji wśród badaczy do początku dziewiętnastego wieku, kiedy to [[Michał Wiszniewski]] opublikował jego treść w swych ''Pomnikach historii i literatury polskiej, ''znacznie ułatwiając doń dostęp i dając tym samym początek ożywionej dyskusji nad autentycznością, znaczeniem i wartością źródłową dokumentu. Dzięki rozwojowi chemicznych metod obrazowania udało się stwierdzić ponad wszelką wątpliwość oryginalność dokumentu.
+Zachował się [[pergamin]]owy dokument unii krewskiej, który przechowywany jest w krakowskim Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie. Tekst ten nie wzbudzał emocji wśród badaczy do 1837 roku, kiedy to [[Michał Wiszniewski]] opublikował jego treść w swych ''Pomnikach historii i literatury polskiej, ''znacznie ułatwiając doń dostęp i dając tym samym początek naukowej dyskusji nad tym aktem. Kopia dokumentu zachowała się także w kopiariuszu biskupstwa krakowskiego z 1445 roku, w tzw. ''Liber antiquus'' sporządzonym na polecenie Zbigniewa Oleśnickiego. Także dzięki rozwojowi chemicznych metod obrazowania udało się stwierdzić ponad wszelką wątpliwość oryginalność dokumentu.
+== Sprawa inkorporacji Litwy przez Polskę ==
+Fakt inkorporacji Wielkiego Księstwa Litewskiego do Królestwa Polskiego w akcie Unii w Krewie poprzez słowo ''"applicare''" (przyłączyć) został potwierdzony w pierwszym punkcie [[Unia horodelska|Unii w Horodle]] poprzez sformułowanie, że około koronacji ''"eo tempore, quo [...] coronam Regni Poloniae assumpsimus"'' następującymi słowami ''"incorporamus, invisceramus, appropriamus, coniungimus, adiungimus, confoederamus et perpetue anectimus"''<ref name=":0" />.
 == Przypisy ==