Oskar Miłosz

Oskar Miłosz

Oskar Miłosz
Imię i nazwisko	Oskar Władysław Miłosz
Data i miejsce urodzenia	28 maja 1877 Czereja
Data i miejsce śmierci	2 marca 1939 Fontainebleau
Narodowość	litewska
Język	polski, francuski
Alma Mater	École du Louvre, École des Langues Orientales
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Strona internetowa

Oskar Władysław Miłosz herbu Lubicz (ur. 28 maja 1877 w Czerei, zm. 2 marca 1939 w Fontainebleau) – poeta i dyplomata litewski, od dwunastego roku życia mieszkający w Paryżu.

Jego pierwszym językiem był polski, pisał po francusku, choć uważał się za Litwina, czego dowiódł po I wojnie światowej, gdy zaangażował się w sprawę niepodległości Litwy. Krewny Czesława Miłosza. Oskar Vladislav de Lubicz Milosz vel Oscar Venceslas de Lubicz-Milosz (tak sygnował swoje dzieła) z wykształcenia i z wyboru stał się Francuzem. Obywatelstwo litewskie przyjął w roku 1919, do francuskiego powrócił w 1931 r.

Życiorys

Wychowany w majątku leśnym Czereja położonego na wschód od Mińska Litewskiego (na terenie dzisiejszej Białorusi). W 1886 roku został ochrzczony w obrządku rzymskokatolickim w kościele św. Aleksandra w Warszawie, z której pochodziła jego matka. W wieku 12 lat rodzice wysłali go do Paryża, gdzie został umieszczony w internacie przy Lycée Janson-de-Sally. Baśniowe krajobrazy rodzinnych stron nie opuściły jednak młodego chłopca wraz z odejściem z rodowego gniazda; ich echo słychać w całej jego twórczości, która w ogromnej części nacechowana jest melancholijnym pięknem tamtych stron.

Lata jego już francuskiej formacji przypadają na panowanie w Paryżu i w Europie la belle époque, co jednak znamienite dla całego życiorysu Oskara, czuł się on wyobcowany spośród ówczesnego porządku świata. Po ukończeniu liceum podjął studia nad protogreckimi i protoromańskimi źródłami cywilizacji śródziemnomorskiej, na przykład nad starożytnościami egipskimi, asyryjskimi i hebrajskimi. W latach 1896–1899 był studentem École du Louvre i École des Langues Orientales, gdzie pod kierunkiem profesora Eugéne Ledraina, tłumacza Biblii, nauczył się czytać teksty hebrajskie.

Debiutował tomem wierszy „Le Poéme de Décadentes” opublikowanym w roku 1889. W 1906 wydany został „Les Sept Solitudes”, a w 1911 „Les Éléments”. Z tych pierwszych tomów jego twórczości wyziera człowiek zmysłowy, gwałtowny i nieszczęśliwy. Młody poeta podejmuje nieudaną próbę samobójczą; niedbale, z papierosem w ustach, siedząc na fotelu strzela sobie w serce.

Cudem odratowany powraca do świata żywych, jednak wciąż tkwi w beznadziejnym donjuanizmie, pogaństwie, absolutnej pogardzie wobec absurdu istnienia. W tym czasie wydaje też autobiograficzną powieść „Miłosne wtajemniczenie” (L’amoureuse initiation) opisującą losy kawalera Waldemara de L... i jego pełnego mistycznej namiętności związku z damą lekkich obyczajów, Clarissą Annaleną.

Dalszy etap jego twórczości to dramaty misteryjne „Miguel Mañara”, „Méphiboseth”, oraz „Szaweł z Tarsu” (Saul de Tarse). Dojrzała poezja Miłosza zaczyna się od „Symfonii” (1915) skomponowanych w latach 1913–1914 i zawartych w kilku niewielkich tomikach: „Nihumim” (1915), „Adramandoni” (1918), „La Confession de Lemuel” (1922).

W grudniu roku 1914 Miłosz doznaje objawienia mistycznego, przez niektórych porównywanego z Pascalowską „nocą ognia” i jest to punkt zwrotny zarówno jego życia, jak i twórczości. Stopniowo oddala się od poezji i kieruje swe zainteresowania w stronę różnych doktryn hermetycznych. Studiuje kabałę oraz alchemię, powołuje się na spuściznę różokrzyżowców; ścieżkę literackich inspiracji znaczą przede wszystkim Biblia (język jej uważa za szczyt wszelkiej poezji), Goethe, a także Swedenborg, Dante, czy Jakub Boehme.

Ukoronowaniem jego twórczości są dwa traktato-poematy metafizyczne: „Ars Magna” (1924) i „Les Arcanes” (1927). Wykłada w nich w sposób intuicyjny Ogólną Teorię Względności, matematycznie opracowaną przez Alberta Einsteina, nie wiedząc wcześniej nic o jej istnieniu. Pisma te charakteryzują się przede wszystkim niezwykłą siłą wizji, która oddziaływała na twórcę. Napisane hermetycznym, na pozór nieprzystępnym językiem, niezwykle zintensyfikowane w swoim przekazie, stawiają zabójczą diagnozę współczesności wybiegając zarazem w stronę chwalebnej przyszłości. Autor wciąż poraża siłą poetyckiej namiętności wzbogaconej dodatkowo o czystość i niemal matematyczną precyzję metafizycznej teorii. W 1933 publikuje "L'Apocalypse de saint Jean déchiffrée" (Apokalipsa św. Jana rozszyfrowana) poprzedzoną przez "Les origines ibériques du peuple juif"

(Pochodzenie iberyjskie narodu żydowskiego). Szczegółowa, ezoteryczna analiza jej symboli zapowiada według niego nadchodzącą katastrofę dla ludzkości, którą wieści przesłanie Proroków i Ewangelistów i która rozpocznie się w... Gdańsku!

Przedstawicielstwo Litwy we Francji; Oskar Miłosz – trzeci z lewej strony, w dolnym szeregu.

Równolegle do twórczości literackiej Miłosz prowadził ożywioną działalność polityczną na rzecz utworzenia niepodległego państwa litewskiego. Po przejściu na emeryturę osiada w Fontainebleu; tam umiera nagle 2 marca 1939.

Poezje Oskara Milosza tłumaczyli na język polski: Bronisława Ostrowska, Czesław Miłosz, Maria Leśniewska, Krzysztof Andrzej Jeżewski, prozę Artur Międzyrzecki, teatr Bronisława Ostrowska.

Les Amis de Milosz

W 1966 w Paryżu powstało towarzystwo „Les Amis de Milosz”, którego staraniem na domu poety w Fonatinbleau umieszczono tablicę pamiątkową; członkowie towarzystwa zbierają się co roku w rocznicę jego śmierci. Towarzystwo wydaje także periodyk „Cahiers de L’Association des Amis de Milosz”, w którym publikowane są dokumenty i zapiski biograficzne oraz naukowe opracowania jego twórczości. Rękopisy poety i jego listy oraz pierwsze wydania dzieł przechowuje się w Collection Doucet, dziale Bibliotheque de St. Genevieve w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu.

Publikacje

• Baśnie i legendy litewskie, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1986, 206 ss.
• Miłosne wtajemniczenie, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1979.
• Wybór wierszy, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław, 1983.
• Storge, Wydawnictwo Znak, Kraków, 1993

Bibliografia

• Czesław Miłosz: Rodzinna Europa. Paryż: Kultura, 1959, s. 28–29.
• Czesław Miłosz: Ziemia Ulro. Paryż: 1977, s. 143–149.
• Czesław Miłosz: Szukanie ojczyzny. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1996, s. 138–140, 245–267. ISBN 83-7006-483-3.

Linki zewnętrzne

• Oskar Miłosz – zbiór polskich przekładów utworów poety