Lektorium: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
m Upraszczam {{cytuj stronę}} do {{cytuj}}
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 10: Linia 10:
Lektoria zaczęły pojawiać się w późnym [[sztuka romańska|romanizmie]], w [[gotyk]]u ich stawianie stało się regułą. ''Pod względem pastoralnym rozwiązanie to nie było korzystne, gdyż l. dzieliło społeczność Kościoła, służyło utrwalaniu podziału na duchowieństwo i wiernych, było wyrazem liturgii duchowieństwa (Klerliturgie)''<ref name = leksykon/>. Pojawienie się [[reformacja|reformacji]] spowodowało uznawanie lektorium za przeszkodę<ref>{{Cytuj | url=http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAL/ambona_04.html |autor = Bogusław Nadolski | tytuł= Ambona – stół słowa Bożego | opublikowany = opoka.org.pl | data dostępu=2017-11-24}}</ref>. W czasach nowożytnych, zgodnie z zaleceniami [[Sobór trydencki|soboru trydenckiego]]<ref name = sztuka>{{cytuj książkę|tytuł=Sztuka świata. Słownik terminów |wydawca=Wydawnictwo Arkady|miejsce=Warszawa|rok=2013| strony = 18 | isbn=978-83-213-4727-1}}</ref>, zostały w większości rozebrane, a ich funkcję jako miejsca wygłaszania kazania przejęła [[ambona (architektura)|ambona]].
Lektoria zaczęły pojawiać się w późnym [[sztuka romańska|romanizmie]], w [[gotyk]]u ich stawianie stało się regułą. ''Pod względem pastoralnym rozwiązanie to nie było korzystne, gdyż l. dzieliło społeczność Kościoła, służyło utrwalaniu podziału na duchowieństwo i wiernych, było wyrazem liturgii duchowieństwa (Klerliturgie)''<ref name = leksykon/>. Pojawienie się [[reformacja|reformacji]] spowodowało uznawanie lektorium za przeszkodę<ref>{{Cytuj | url=http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAL/ambona_04.html |autor = Bogusław Nadolski | tytuł= Ambona – stół słowa Bożego | opublikowany = opoka.org.pl | data dostępu=2017-11-24}}</ref>. W czasach nowożytnych, zgodnie z zaleceniami [[Sobór trydencki|soboru trydenckiego]]<ref name = sztuka>{{cytuj książkę|tytuł=Sztuka świata. Słownik terminów |wydawca=Wydawnictwo Arkady|miejsce=Warszawa|rok=2013| strony = 18 | isbn=978-83-213-4727-1}}</ref>, zostały w większości rozebrane, a ich funkcję jako miejsca wygłaszania kazania przejęła [[ambona (architektura)|ambona]].


Zabytki tego typu zachowały się m.in. w katedrach w [[Albi (Francja)|Albi]], [[Naumburg (Saale)]] i [[Magdeburg]]u, kościołach [[Kościół St Étienne du Mont w Paryżu|Saint-Étienne-du-Mont]] w [[Paryż]]u, [[Kościół św. Elżbiety w Marburgu|św. Elżbiety w Marburgu]], [[Kościół św. Pantaleona w Kolonii|św. Pantaleona w Kolonii]], w [[Exeter]]<ref>[[Witold Szolginia]]: ''Architektura i budownictwo'', 1982, s. 200.</ref> oraz w [[Katedra w Bristolu|katedrze w Bristolu]]<ref name = sztuka/>. Do II wojny światowej lektorium posiadała kolegiata w [[Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu|Kołobrzegu]]. Nieistniejące dzisiaj gotyckie lektorium znajdowało się też w kościele św. Jana Chrzciciela w [[Zawichost|Zawichoście]]. Obecnie jedyne w Polsce zachowane oryginalne lektorium znajduje się w [[Kościół Świętej Trójcy w Gdańsku|kościele Świętej Trójcy w Gdańsku]].
Zabytki tego typu zachowały się m.in. w katedrach w [[Albi (Francja)|Albi]], [[Naumburg (Saale)]] i [[Magdeburg]]u, kościołach [[Kościół St Étienne du Mont w Paryżu|Saint-Étienne-du-Mont]] w [[Paryż]]u, [[Kościół św. Elżbiety w Marburgu|św. Elżbiety w Marburgu]], [[Kościół św. Pantaleona w Kolonii|św. Pantaleona w Kolonii]], w [[Exeter]]<ref>[[Witold Szolginia]]: ''Architektura i budownictwo'', 1982, s. 200.</ref> oraz w [[Katedra w Bristolu|katedrze w Bristolu]]<ref name = sztuka/>. Do II wojny światowej lektorium posiadała kolegiata w [[Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu|Kołobrzegu]]. Nieistniejące gotyckie lektoria znajdowały się np. w kościele św. Jana Chrzciciela w [[Zawichost|Zawichoście]] oraz w [[Katedra greckokatolicka pw. św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu|kościele św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu]]. Obecnie jedyne w Polsce zachowane oryginalne lektorium znajduje się w [[Kościół Świętej Trójcy w Gdańsku|kościele Świętej Trójcy w Gdańsku]].


== Uwagi ==
== Uwagi ==

Wersja z 16:49, 7 mar 2019

Lektorium (czerwone) na rzucie kościoła
Lektorium w kościele w Rhenen
Lektorium w gdańskim kościele

Lektorium – murowana[a] lub drewniana przegroda oddzielająca w kościołach katedralnych i klasztornych przestrzeń przeznaczoną dla księży lub zakonników (prezbiterium) od części, w której mogły przebywać osoby świeckie (nawy głównej).

Lektorium stanowiło dalszą formę rozwojową wczesnochrześcijańskiej przegrody chórowej[b] i najczęściej miało formę ażurowej ścianki z drzwiami pośrodku[1], na której znajdowało się miejsce do czytania ewangelii, wygłaszania kazań, oznajmiania zarządzeń[2] oraz ukazywania wiernym relikwii[3].

Lektoria zaczęły pojawiać się w późnym romanizmie, w gotyku ich stawianie stało się regułą. Pod względem pastoralnym rozwiązanie to nie było korzystne, gdyż l. dzieliło społeczność Kościoła, służyło utrwalaniu podziału na duchowieństwo i wiernych, było wyrazem liturgii duchowieństwa (Klerliturgie)[3]. Pojawienie się reformacji spowodowało uznawanie lektorium za przeszkodę[4]. W czasach nowożytnych, zgodnie z zaleceniami soboru trydenckiego[5], zostały w większości rozebrane, a ich funkcję jako miejsca wygłaszania kazania przejęła ambona.

Zabytki tego typu zachowały się m.in. w katedrach w Albi, Naumburg (Saale) i Magdeburgu, kościołach Saint-Étienne-du-Mont w Paryżu, św. Elżbiety w Marburgu, św. Pantaleona w Kolonii, w Exeter[6] oraz w katedrze w Bristolu[5]. Do II wojny światowej lektorium posiadała kolegiata w Kołobrzegu. Nieistniejące gotyckie lektoria znajdowały się np. w kościele św. Jana Chrzciciela w Zawichoście oraz w kościele św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu. Obecnie jedyne w Polsce zachowane oryginalne lektorium znajduje się w kościele Świętej Trójcy w Gdańsku.

Uwagi

  1. ↑ Jeśli murowana przegroda wypełnia cały otwór tęczowy, zwana jest ścianą tęczową.
  2. ↑ Chodzi o chór kapłański.

Przypisy

  1. ↑ Stefan Kozakiewicz (red.): Słownik terminologiczny sztuk pięknych, 2002, s. 229.
  2. ↑ Klemens Krajewski: Mała encyklopedia architektury i wnętrz, 1974, s. 292.
  3. ↑ a b Bogusław Nadolski: Leksykon liturgii. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2006, s. 731. ISBN 83-7014-531-0.
  4. ↑ Bogusław Nadolski, Ambona – stół słowa Bożego [online], opoka.org.pl [dostęp 2017-11-24].
  5. ↑ a b Sztuka świata. Słownik terminów. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 18. ISBN 978-83-213-4727-1.
  6. ↑ Witold Szolginia: Architektura i budownictwo, 1982, s. 200.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lektorium&oldid=56093801”