Pałac Larischa w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
Merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|zabytek = A-130 z dnia 17.11.1965 |
|zabytek = A-130 z dnia 17.11.1965 |
||
|zdjęcie = Larisch Palace, 12 Bracka street, Old Town, Krakow,Poland.jpg |
|zdjęcie = Larisch Palace, 12 Bracka street, Old Town, Krakow,Poland.jpg |
||
|opis zdjęcia = Fasada |
|opis zdjęcia = Fasada boczna od pl. Wszystkich Świętych |
||
|państwo = POL |
|państwo = POL |
||
|miejscowość = [[Kraków]] |
|miejscowość = [[Kraków]] |
||
|adres = [[plac Wszystkich Świętych w Krakowie|pl. Wszystkich Świętych]] 6<br />[[ulica Bracka w Krakowie|ul. Bracka]] 12 |
|adres = [[plac Wszystkich Świętych w Krakowie|pl. Wszystkich Świętych]] 6<br />[[ulica Bracka w Krakowie|ul. Bracka]] 12 |
||
|typ budynku = |
|typ budynku = |
||
|styl architektoniczny = |
|styl architektoniczny = barok, eklektyzm |
||
|architekt = |
|architekt = Francesco Placidi |
||
|inwestor = |
|inwestor = |
||
|wysokość całkowita = |
|wysokość całkowita = |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|kondygnacje = |
|kondygnacje = |
||
|powierzchnia użytkowa = |
|powierzchnia użytkowa = |
||
|rozpoczęcie budowy = |
|rozpoczęcie budowy = 1743 |
||
|ukończenie budowy = |
|ukończenie budowy = po 1790 |
||
|przebudowy = |
|przebudowy = nadbudowa w 1815, 1882 |
||
|zniszczono = |
|zniszczono = 1850 (pożar) |
||
|odbudowano = |
|odbudowano = |
||
|pierwszy właściciel = |
|pierwszy właściciel = |
||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwotnie w miejscu pałacu stały gotyckie kamienice, które nie później niż w 1725 roku stały się własnością [[Michał Stefan Jordan|Michała na Zakliczynie Jordana]], starosty dobczyckiego i ostrołęckiego, [[Wojewodowie bracławscy|wojewody bracławskiego]]<ref name=":0">[[Jan Janczykowski]], ''KRAKOWSKI PAŁAC STEFANA JORDANA'', Rocznik Krakowski, t. LII, 1986, PL ISSN 0080-34-99, , s.61-69</ref>. Na początku lat czterdziestych XVIII wieku jego syn Stefan Jordan zaplanował przebudowę tych kamienic na monumentalną rezydencję<ref name=":0" />. Projekt barokowego pałacu wykonał dla niego i realizację około 1742 roku rozpoczął [[Franciszek Placidi|Francesco Placidi]]<ref name=":0" />. Badania architektoniczne potwierdziły, że pierwsze dwie kondygnacje obecnego pałacu pochodzą z czasów Placidiego. W latach pięćdziesiątych XVIII wieku prace budowlane zostały wstrzymane w związku z pogarszającą się sytuacją finansową Stefana Jordana<ref name=":0" />. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | W 1790 roku niewykończony pałac kupił książę [[Massalscy|Massalski]] i dokończył budowę<ref name=":0" />. Elewacja frontowa - od strony ulicy Brackiej - była jedenastoosiowa, symetryczna, o wyraźnym podziale na trzy segmenty: dwa wyższe po bokach i środkowy jednopiętrowy siedmioosiowy. W segmentach skrajnych w drugiej i dziesiątej osi umieszczono istniejące do dziś portale<ref name=":0" />. W środkowej arkadzie rozpoczynał się bieg schodów, na półpiętrze rozdzielający się na dwa boczne wejścia na piętro<ref name=":0" />. Zajmująca narożnik ul. Brackiej i pl. Wszystkich Świętych budowla uzyskała wtedy formę jednorodnego piętrowego pałacu o [[barok]]owych cechach stylowych, z portalami ozdobionymi kolumnami, ozdobnymi obramieniami okien i wspaniałym wystrojem fasady i wnętrz reprezentacyjnych pierwszego piętra ([[Piano nobile]])<ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Pałace Krakowa. Pałac Larischa'', "Echo Krakowa", 22 XI 1989 r., nr 227 (13036).</ref>. W roku 1807 nowym właścicielem został [[Szczepan Humbert]] i on to około 1815 roku zaprojektował i wybudował drugie piętro w obecnej postaci<ref name=":0" />. Pałac nabył w 1833 roku [[hrabia]] [[Karol Larisch]] (1766 - 1858). Karol Larisch był znany z działalności społecznej i dobroczynnej, m.in. w 1848 roku został współzałożycielem pierwszej w Krakowie szkoły rzemieślniczej<ref name="Marek Żukow-Karczewski, op. cit">Marek Żukow-Karczewski, op. cit.</ref>. Schody cesarskie, przedłużone przez Humberta do drugiego piętra, zniekształcono w 1851 r. przez zlikwidowanie trzeciego biegu<ref name=":0" />. Pałac gruntownie przebudowano po pożarze w 1851 r., dołączając na polecenie Larischa w 1882 roku dodatkowy budynek od strony [[Plac Wszystkich Świętych w Krakowie|Placu Wszystkich Świętych]] — ujednolicono wówczas elewację od strony kościoła Franciszkanów przez co budynek uzyskał obecną postać<ref name=":0" />. Po remoncie przekazał budynek miastu, które urządziło w nim siedziby kilku instytucji kulturalno-oświatowych (m.in. [[Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie|Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych]]). To właśnie w pałacu Larischa czasowo eksponowano zbiory Dąbskich z [[Wojnicz]]a (obrazy, ryciny, monety, medale), które wraz z biblioteką zostały w roku 1845 przekazane w depozyt powstałemu wówczas w Krakowie Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych. Po ekspozycji w Krakowie, kolekcja przeniesiona została w roku 1903 do [[Rzeszów|Rzeszowa]]. W latach późniejszych w dawnej rezydencji mieściło się pierwsze krakowskie Seminarium Nauczycielskie i Szkoła Ćwiczeń. Przez pewien czas właścicielką pałacu była także hr. Maria Potocka<ref name="Marek Żukow-Karczewski, op. cit" />. Obecny kształt budynek uzyskał po remoncie w 2. poł. XIX w. Wtedy to też stał się on oficjalną siedzibą prezydentów Krakowa (był nią do II wojny światowej). Po wojnie znajdowała się tu biblioteka i urząd stanu cywilnego. Po przebudowie i remoncie w 2003 roku na dziedzińcu pałacu wybudowano dwupoziomową salę audytoryjną na ponad 300 osób i dwa mniejsze pokoje (na 50 i 25 osób), do których można transmitować obraz i dźwięk z sesji plenarnej<ref>{{Cytuj| url=http://www.konferencje.pl/obiekty/obiekt,130,palac-larischa.html | tytuł=Pałac Larischa , Kraków - Konferencje.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.konferencje.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-15}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 01:18, 24 kwi 2020
 nr rej. A-130 z dnia 17.11.1965
| |
 Fasada boczna od pl. Wszystkich Świętych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
barok, eklektyzm |
| Architekt |
Francesco Placidi |
| Rozpoczęcie budowy |
1743 |
| Ukończenie budowy |
po 1790 |
| Ważniejsze przebudowy |
nadbudowa w 1815, 1882 |
| Zniszczono |
1850 (pożar) |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′34,31″N 19°56′11,46″E/50,059531 19,936517
| |
Pałac Larischa w Krakowie – zabytkowy pałac na rogu ulicy Brackiej 12 i placu Wszystkich Świętych 6. Obecnie jest własnością Wydziału Prawa i Administracji UJ.
Historia
Pierwotnie w miejscu pałacu stały gotyckie kamienice, które nie później niż w 1725 roku stały się własnością Michała na Zakliczynie Jordana, starosty dobczyckiego i ostrołęckiego, wojewody bracławskiego[1]. Na początku lat czterdziestych XVIII wieku jego syn Stefan Jordan zaplanował przebudowę tych kamienic na monumentalną rezydencję[1]. Projekt barokowego pałacu wykonał dla niego i realizację około 1742 roku rozpoczął Francesco Placidi[1]. Badania architektoniczne potwierdziły, że pierwsze dwie kondygnacje obecnego pałacu pochodzą z czasów Placidiego. W latach pięćdziesiątych XVIII wieku prace budowlane zostały wstrzymane w związku z pogarszającą się sytuacją finansową Stefana Jordana[1].
W 1790 roku niewykończony pałac kupił książę Massalski i dokończył budowę[1]. Elewacja frontowa - od strony ulicy Brackiej - była jedenastoosiowa, symetryczna, o wyraźnym podziale na trzy segmenty: dwa wyższe po bokach i środkowy jednopiętrowy siedmioosiowy. W segmentach skrajnych w drugiej i dziesiątej osi umieszczono istniejące do dziś portale[1]. W środkowej arkadzie rozpoczynał się bieg schodów, na półpiętrze rozdzielający się na dwa boczne wejścia na piętro[1]. Zajmująca narożnik ul. Brackiej i pl. Wszystkich Świętych budowla uzyskała wtedy formę jednorodnego piętrowego pałacu o barokowych cechach stylowych, z portalami ozdobionymi kolumnami, ozdobnymi obramieniami okien i wspaniałym wystrojem fasady i wnętrz reprezentacyjnych pierwszego piętra (Piano nobile)[2]. W roku 1807 nowym właścicielem został Szczepan Humbert i on to około 1815 roku zaprojektował i wybudował drugie piętro w obecnej postaci[1]. Pałac nabył w 1833 roku hrabia Karol Larisch (1766 - 1858). Karol Larisch był znany z działalności społecznej i dobroczynnej, m.in. w 1848 roku został współzałożycielem pierwszej w Krakowie szkoły rzemieślniczej[3]. Schody cesarskie, przedłużone przez Humberta do drugiego piętra, zniekształcono w 1851 r. przez zlikwidowanie trzeciego biegu[1]. Pałac gruntownie przebudowano po pożarze w 1851 r., dołączając na polecenie Larischa w 1882 roku dodatkowy budynek od strony Placu Wszystkich Świętych — ujednolicono wówczas elewację od strony kościoła Franciszkanów przez co budynek uzyskał obecną postać[1]. Po remoncie przekazał budynek miastu, które urządziło w nim siedziby kilku instytucji kulturalno-oświatowych (m.in. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych). To właśnie w pałacu Larischa czasowo eksponowano zbiory Dąbskich z Wojnicza (obrazy, ryciny, monety, medale), które wraz z biblioteką zostały w roku 1845 przekazane w depozyt powstałemu wówczas w Krakowie Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych. Po ekspozycji w Krakowie, kolekcja przeniesiona została w roku 1903 do Rzeszowa. W latach późniejszych w dawnej rezydencji mieściło się pierwsze krakowskie Seminarium Nauczycielskie i Szkoła Ćwiczeń. Przez pewien czas właścicielką pałacu była także hr. Maria Potocka[3]. Obecny kształt budynek uzyskał po remoncie w 2. poł. XIX w. Wtedy to też stał się on oficjalną siedzibą prezydentów Krakowa (był nią do II wojny światowej). Po wojnie znajdowała się tu biblioteka i urząd stanu cywilnego. Po przebudowie i remoncie w 2003 roku na dziedzińcu pałacu wybudowano dwupoziomową salę audytoryjną na ponad 300 osób i dwa mniejsze pokoje (na 50 i 25 osób), do których można transmitować obraz i dźwięk z sesji plenarnej[4].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Jan Janczykowski, KRAKOWSKI PAŁAC STEFANA JORDANA, Rocznik Krakowski, t. LII, 1986, PL ISSN 0080-34-99, , s.61-69
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Pałace Krakowa. Pałac Larischa, "Echo Krakowa", 22 XI 1989 r., nr 227 (13036).
- ↑ a b Marek Żukow-Karczewski, op. cit.
- ↑ Pałac Larischa , Kraków - Konferencje.pl [online], www.konferencje.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
