Przejdź do zawartości

Samorząd gospodarczy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
627 314 edycji
m dr. tech.
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
'''Samorząd gospodarczy''' – rodzaj [[samorząd]]u obejmujący [[organizacja samorządowa|organizacje samorządowe]] osób prowadzących [[Działalność gospodarcza|działalność gospodarczą]] w określonej dziedzinie gospodarki (handlu, przemysłu, rolnictwa, rzemiosła itp.)<ref>J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1998.</ref><ref>D. Malec, J. Malec, Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2000.</ref>.
'''Samorząd gospodarczy''' – rodzaj [[samorząd]]u obejmujący [[organizacja samorządowa|organizacje samorządowe]] osób prowadzących [[Działalność gospodarcza|działalność gospodarczą]] w określonej dziedzinie gospodarki ([[Handel|handlu]], [[przemysł]]u, [[Rolnictwo|rolnictwa]], [[Rzemiosło|rzemiosła]] itp.)<ref>J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1998.</ref><ref>D. Malec, J. Malec, Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2000.</ref>.


== Definicja ==
== Definicja ==
W literaturze nie ustalono jednej definicji samorządu gospodarczego. Dlatego badacze posługują się definicjami opisowymi. Ich zdaniem samorząd gospodarczy zrzesza osoby połączone wspólnymi interesami gospodarczymi, prowadzące podobnego rodzaju działalność gospodarczą. Tworzy zarazem określoną zbiorowość społeczną, opartą na więzi nie tylko gospodarczej, ale i duchowej, reprezentującą w życiu społecznym wartości ekonomiczne, cywilizacyjne i moralne<ref>M. Szydło, Samorząd gospodarczy w warunkach gospodarki rynkowej, "Państwo i Prawo" 2003, zesz. 5.</ref><ref>R. Kmieciak, Samorząd gospodarczy w Polsce. Rozważania na temat modelu ustrojowego, Poznań 2004</ref>.
W literaturze nie ustalono jednej definicji samorządu gospodarczego. Dlatego badacze posługują się definicjami opisowymi. Ich zdaniem samorząd gospodarczy zrzesza osoby połączone wspólnymi interesami gospodarczymi, prowadzące podobnego rodzaju działalność gospodarczą. Tworzy zarazem określoną zbiorowość społeczną, opartą na więzi nie tylko gospodarczej, ale i duchowej, reprezentującą w życiu społecznym wartości ekonomiczne, cywilizacyjne i moralne<ref>M. Szydło, Samorząd gospodarczy w warunkach gospodarki rynkowej, „Państwo i Prawo” 2003, zesz. 5.</ref><ref>R. Kmieciak, Samorząd gospodarczy w Polsce. Rozważania na temat modelu ustrojowego, Poznań 2004.</ref>.


Samorząd gospodarczy obok [[samorząd terytorialny|samorządu terytorialnego]], [[samorząd zawodowy|zawodowego]], narodowościowego i wyznaniowego zaliczany jest do samorządu korporacyjnego, opartego o substrat osobowy (w przeciwieństwie do samorządu zakładowego, opartego na substracie majątkowym). Badacze dzielą także samorząd na terytorialny i specjalny (lub też na terytorialny i nieterytorialny), a dopiero specjalny (lub też nieterytorialny) na gospodarczy i zawodowy.
Samorząd gospodarczy obok [[samorząd terytorialny|samorządu terytorialnego]], [[samorząd zawodowy|zawodowego]], narodowościowego i wyznaniowego zaliczany jest do [[samorząd korporacyjny|samorządu korporacyjnego]], opartego o substrat osobowy (w przeciwieństwie do samorządu zakładowego, opartego na substracie majątkowym). Badacze dzielą także samorząd na terytorialny i specjalny (lub też na terytorialny i nieterytorialny), a dopiero specjalny (lub też nieterytorialny) na gospodarczy i zawodowy.


Z jednej strony można twierdzić, iż samorząd gospodarczy, to grupa społeczna wyodrębniona i określona przez obowiązujące przepisy prawa, w której członkostwo jest obligatoryjne i powstaje z mocy prawa. Powołana jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji państwowej, w formach dla niej właściwych (np. poprzez wydawanie decyzji administracyjnych). Posiada organizację ustaloną w przepisach, o charakterze przedstawicielskim, kontrolowaną przez grupę społeczną, którą reprezentuje (np. przedsiębiorców). Podlega nadzorowi ze strony państwa, ponosi odpowiedzialność za swoje działania, a oprócz zadań zleconych wykonuje zadania własne. Co istotne posiada [[Osobowość prawna|osobowość prawną]], zarówno publicznoprawną, jak i prywatnoprawną<ref>K. Dąbrowski, ''Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej jako instytucje samorządu przemysłowo-handlowego: ujęcie doktrynalne i konstytucyjne'', "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 2007, t. 10.</ref>.
Z jednej strony można twierdzić, iż samorząd gospodarczy, to grupa społeczna wyodrębniona i określona przez obowiązujące przepisy prawa, w której członkostwo jest obligatoryjne i powstaje z mocy prawa. Powołana jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji państwowej, w formach dla niej właściwych (np. poprzez wydawanie decyzji administracyjnych). Posiada organizację ustaloną w przepisach, o charakterze przedstawicielskim, kontrolowaną przez grupę społeczną, którą reprezentuje (np. przedsiębiorców). Podlega nadzorowi ze strony państwa, ponosi odpowiedzialność za swoje działania, a oprócz zadań zleconych wykonuje zadania własne. Co istotne posiada [[Osobowość prawna|osobowość prawną]], zarówno publicznoprawną, jak i prywatnoprawną<ref>K. Dąbrowski, ''Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej jako instytucje samorządu przemysłowo-handlowego: ujęcie doktrynalne i konstytucyjne'', „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2007, t. 10.</ref>.


Z drugiej strony samorząd gospodarczy można rozumieć, jako samodzielne zarządzanie sprawami publicznymi przez wspólnotę samorządową osób fizycznych i prawnych oraz podmiotów (w tym jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej) prowadzących działalność gospodarczą<ref>K. Dąbrowski, ''Samorząd zawodowy i gospodarczy'', [w:] ''Administracja publiczna i prawo administracyjne w zarysie'', red. M. Karpiuk, J. Kowalski, Warszawa-Poznań 2013.</ref>.
Z drugiej strony samorząd gospodarczy można rozumieć jako samodzielne zarządzanie sprawami publicznymi przez wspólnotę samorządową osób fizycznych i prawnych oraz podmiotów (w tym [[Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej|jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej]]) prowadzących działalność gospodarczą<ref>K. Dąbrowski, ''Samorząd zawodowy i gospodarczy'', [w:] ''Administracja publiczna i prawo administracyjne w zarysie'', red. M. Karpiuk, J. Kowalski, Warszawa-Poznań 2013.</ref>.


Prywatnoprawna osobowość instytucji samorządu gospodarczego przejawia się w możliwości nabywania praw i zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozywanym. Natomiast osobowość publicznoprawna ujawnia się w posiadaniu uprawnień władczych, władztwa administracyjnego (publicznego), czyli możliwości jednostronnego kształtowania praw i obowiązków adresatów swoich decyzji. W uproszczeniu, charakter przymusowy tych instytucji wynika z nabycia członkostwa w nich z mocy samego prawa po podjęciu określonego rodzaju działalności<ref>K. Dąbrowski, ''Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej...''.</ref>.
Prywatnoprawna osobowość instytucji samorządu gospodarczego przejawia się w możliwości nabywania praw i zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozywanym. Natomiast osobowość publicznoprawna ujawnia się w posiadaniu uprawnień władczych, władztwa administracyjnego (publicznego), czyli możliwości jednostronnego kształtowania praw i obowiązków adresatów swoich decyzji. W uproszczeniu, charakter przymusowy tych instytucji wynika z nabycia członkostwa w nich z mocy samego prawa po podjęciu określonego rodzaju działalności<ref>K. Dąbrowski, ''Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej...''</ref>.


Instytucja samorządu gospodarczego cechuje się ponadto trwałością, dysponowaniem ustawowo określonymi środkami finansowymi i uprawnieniem do posługiwania się przymusem<ref>L. Grzonka, ''Pojęcie "samorządu" w literaturze prawniczej'', "Wiek XXI – The 21 – st century. Zeszyty Naukowo – Teoretyczne PWSBiA" nr 1 (11), 2004</ref><ref>T. Jędrzejewski, Samorząd gospodarczy a współczesne ustawodawstwo polskie, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1994, nr 7/8</ref><ref>T. Jędrzejewski, ''Samorząd gospodarczy w Polsce (uwagi de lega lata i de lege ferenda)'', [w:] ''Prawo administracyjne w okresie transformacji ustrojowej'', red. E. Knosala, A. Matan, G. Łaszczyca, Kraków 1999.</ref>.
Instytucja samorządu gospodarczego cechuje się ponadto trwałością, dysponowaniem ustawowo określonymi środkami finansowymi i uprawnieniem do posługiwania się przymusem<ref>L. Grzonka, ''Pojęcie „samorządu” w literaturze prawniczej'', „Wiek XXI – The 21-st century. Zeszyty Naukowo-Teoretyczne PWSBiA” nr 1 (11), 2004.</ref><ref>T. Jędrzejewski, Samorząd gospodarczy a współczesne ustawodawstwo polskie, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1994, nr 7/8.</ref><ref>T. Jędrzejewski, ''Samorząd gospodarczy w Polsce (uwagi de lega lata i de lege ferenda)'', [w:] ''Prawo administracyjne w okresie transformacji ustrojowej'', red. E. Knosala, A. Matan, G. Łaszczyca, Kraków 1999.</ref>.


Jednym z zadań samorządu gospodarczego, ściślej: przemysłowo-handlowego (izb przemysłowo-handlowych, izb gospodarczych) jest prowadzenie sądownictwa arbitrażowego. Jest to działanie swoiste dla izb gospodarczych, gdyż one skupiają przedsiębiorców. Izby rzemieślnicze oraz rolnicze z zasady sądownictwa arbitrażowego nie prowadzą. Możliwe jest jednak powoływanie sądów honorowych i dyscyplinarnych przy izbach rzemieślniczych lub cechach. Dużą rolę mogą odgrywać w obrocie międzynarodowym sądy polubowne izb bilateralnych (polsko-zagranicznych lub zagraniczno-polskich). Dzięki temu kontrahenci wywodzący się z różnych państw, gdzie obowiązują odmienne reżimy prawne, mają możliwość poddania sporu niezależnej instytucji, która rozstrzyga sprawę zgodnie z uchwalonym przez siebie regulaminem, w oderwaniu od obowiązujących w obu krajach przepisów, które nierzadko mogą być nadmiernie skomplikowane. Uważa się ponadto, że postępowanie arbitrażowe izb gospodarczych jest tańsze, szybsze i bardziej fachowe od postępowania przed sądami powszechnymi. Przeszkodą w jego korzystaniu jest brak możliwości automatycznego dochodzenia zasądzonych roszczeń, gdyż wyrok sądu arbitrażowego musi być zatwierdzony przez sąd zwykły. Powoduje to, iż w praktyce zainteresowany [[przedsiębiorca]] musi dwa razy zakładać sprawę przeciwko swojemu kontrahentowi, co czyni arbitraż nieopłacalnym i przesądza o jego niepopularności w społeczeństwie<ref>P. Janus, ''Funkcjonowanie Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej w świetle jego regulaminu'', "ADR Arbitraż i Mediacja" 2012, nr 3, s. 47-65; P. Janus, ''Zasady prawa oraz zasady słuszności w prawie arbitrażowym, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej'', [w:] ''Zarządzanie i komunikacja w sferze przedsiębiorczości i administracji – doświadczenia i perspektywy'', red. W. Duczmal, T. Pokusa, Opole 2012.</ref>.
Jednym z zadań samorządu gospodarczego, ściślej: przemysłowo-handlowego ([[izba przemysłowo-handlowa|izb przemysłowo-handlowych]], [[Izba gospodarcza|izb gospodarczych]]) jest prowadzenie [[Sąd polubowny|sądownictwa arbitrażowego]]. Jest to działanie swoiste dla izb gospodarczych, gdyż one skupiają przedsiębiorców. [[Izba rzemieślnicza|Izby rzemieślnicze]] oraz rolnicze z zasady sądownictwa arbitrażowego nie prowadzą. Możliwe jest jednak powoływanie sądów honorowych i dyscyplinarnych przy izbach rzemieślniczych lub cechach. Dużą rolę mogą odgrywać w obrocie międzynarodowym sądy polubowne izb bilateralnych (polsko-zagranicznych lub zagraniczno-polskich). Dzięki temu kontrahenci wywodzący się z różnych państw, gdzie obowiązują odmienne reżimy prawne, mają możliwość poddania sporu niezależnej instytucji, która rozstrzyga sprawę zgodnie z uchwalonym przez siebie regulaminem, w oderwaniu od obowiązujących w obu krajach przepisów, które nierzadko mogą być nadmiernie skomplikowane. Uważa się ponadto, że postępowanie arbitrażowe izb gospodarczych jest tańsze, szybsze i bardziej fachowe od postępowania przed sądami powszechnymi. Przeszkodą w jego korzystaniu jest brak możliwości automatycznego dochodzenia zasądzonych roszczeń, gdyż wyrok sądu arbitrażowego musi być zatwierdzony przez sąd zwykły. Powoduje to, iż w praktyce zainteresowany [[przedsiębiorca]] musi dwa razy zakładać sprawę przeciwko swojemu kontrahentowi, co czyni arbitraż nieopłacalnym i przesądza o jego niepopularności w społeczeństwie<ref>P. Janus, ''Funkcjonowanie Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej w świetle jego regulaminu'', „ADR Arbitraż i Mediacja” 2012, nr 3, s. 47–65; P. Janus, ''Zasady prawa oraz zasady słuszności w prawie arbitrażowym, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej'', [w:] ''Zarządzanie i komunikacja w sferze przedsiębiorczości i administracji – doświadczenia i perspektywy'', red. W. Duczmal, T. Pokusa, Opole 2012.</ref>.


== Badania nad samorządem gospodarczym w Polsce ==
== Samorząd gospodarczy w Polsce ==
=== Historia ===
⚫
Pionierem badań nad samorządem gospodarczym w Polsce po 1989 roku był prof. [[Stanisław Wykrętowicz]]. Był twórcą poznańskiego środowiska badaczy samorządu gospodarczego. Pod jego kierunkiem rozprawy doktorskie przygotowali między innymi: Sławomir Cyganek (''Izby przemysłowo-handlowe jako forma samorządu gospodarczego w Niemczech i w Polsce''), Mirosław Grzelak (''Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu jako forma samorządu gospodarczego''), [[Robert Kmieciak]] (''Wielkopolska Izba Rolnicza jako forma samorządu zawodowego i gospodarczego''), Eugeniusz Zieliński (''Rola samorządu gospodarczego w kształtowaniu środowiska społecznego przedsiębiorców (na przykładzie IPH w Gdyni'')<ref>{{ludzie nauki|64999|osoba=prof. Stanisław Wykrętowicz|data dostępu=2013-08-31}}</ref>. Do tego środowiska przynależy Katarzyna Walkowiak (''Rola izb rolniczych w rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce''). Badania prof. Wykrętowicza kontynuowali doktoranci prof. Roberta Kmieciaka: Paweł Antkowiak i Marta Balcerek<ref>P. Janus, ''Metodologia badań nad samorządem gospodarczym'', [w:] ''Zarządzanie organizacjami obywatelskimi i samorządowymi'', red. K. Dąbrowski, Warszawa 2013.</ref>.
⚫
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] istniały w Polsce: izby przemysłowo-handlowe, izby rolnicze oraz izby rzemieślnicze. Izby rolnicze zlikwidowano w 1946 roku, natomiast rzemieślnicze przetrwały okres PRL. Z kolei izby przemysłowo-handlowe zostały w 1950 roku zastąpione pojedynczą [[Polska Izba Handlu Zagranicznego|Polską Izbą Handlu Zagranicznego]]. Ponadto w okresie Polski Ludowej instytucjami samorządu gospodarczego były zrzeszenia transportu prywatnego oraz zrzeszenia prywatnego handlu i usług<ref>''Źródła normatywne do dziejów izb przemysłowo-handlowych w Polsce (1918 – 2008)'', oprac. K. Dąbrowski, Ryki 2013.</ref>. Na mocy ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców przekształciły się one, odpowiednio w zrzeszenia transportu oraz zrzeszenia handlu i usług. Te ostanie kontynuują na polu organizacyjnym tradycje polskich stowarzyszeń kupieckich sprzed 1939 roku i reprezentowane są na szczeblu ogólnopolskim przez Naczelną Radę Zrzeszeń Handlu i Usług, natomiast krajowa reprezentacja zrzeszeń transportu nie powstała. Reaktywowane w 1989 r. izby gospodarcze nie są prawnymi kontynuatorkami (nawet mimo tożsamych nazw, jak w przypadku chociażby Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie) przedwojennych izb przemysłowo-handlowych<ref>K. Dąbrowski, ''Restytucja mienia przedwojennych izb przemysłowo-handlowych w Polsce'', „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2008, nr 21.</ref>.


⚫
=== Podział samorządu gospodarczego w Polsce ===
⚫
Inny ośrodek badawczy tworzyła powstała w 2011 roku Pracownia Badań nad Samorządami, skupiająca swoje zainteresowania przede wszystkim na dziejach samorządu gospodarczego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku<ref>{{Cytuj | url=http://pracowniasamorzad.jimdo.com/ | tytuł=the Organization for Environmental Freedom - pracowniasamorzad<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=pracowniasamorzad.jimdo.com | język=en | data dostępu=2017-11-26 | archiwum=https://web.archive.org/web/20140222144930/http://pracowniasamorzad.jimdo.com/ | zarchiwizowano=2014-02-22}}</ref>. W 2014 roku na jej bazie powstała sieć badawcza Public Administration & Local Government Research Network<ref>{{Cytuj | url=https://sites.google.com/site/palgresearchnetwork/ | tytuł=Google Sites<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=sites.google.com | język=en | data dostępu=2017-11-26}}</ref>.

⚫
== Podział samorządu gospodarczego w Polsce ==
Samorząd gospodarczy obejmuje:
Samorząd gospodarczy obejmuje:
* [[Izba gospodarcza|izby gospodarcze]] (samorząd przemysłowo-handlowy) - w Polsce są dobrowolne; mogą (ale nie muszą) należeć do [[Krajowa Izba Gospodarcza|Krajowej Izby Gospodarczej]]
* [[Izba gospodarcza|izby gospodarcze]] (samorząd przemysłowo-handlowy) – w Polsce są dobrowolne; mogą (ale nie muszą) należeć do [[Krajowa Izba Gospodarcza|Krajowej Izby Gospodarczej]]
* powołany ustawą obowiązkowy ubezpieczeniowy samorząd gospodarczy, czyli [[Polska Izba Ubezpieczeń|Polską Izbę Ubezpieczeń]]
* powołany ustawą obowiązkowy ubezpieczeniowy samorząd gospodarczy, czyli [[Polska Izba Ubezpieczeń|Polską Izbę Ubezpieczeń]]
* [[organizacja samorządu gospodarczego rzemiosła|samorząd gospodarczy rzemiosła]]: skupiający w Polsce [[cech rzemiosła|cechy]], [[izba rzemieślnicza|izby rzemieślnicze]], [[Związek Rzemiosła Polskiego]]
* [[organizacja samorządu gospodarczego rzemiosła|samorząd gospodarczy rzemiosła]]: skupiający w Polsce [[cech rzemiosła|cechy]], [[izba rzemieślnicza|izby rzemieślnicze]], [[Związek Rzemiosła Polskiego]]
Linia 31: Linia 30:
** [[Spółdzielczy związek rewizyjny|krajowe lub regionalne spółdzielcze związki rewizyjne]]
** [[Spółdzielczy związek rewizyjny|krajowe lub regionalne spółdzielcze związki rewizyjne]]
*** ''[[Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa]]'' ([[spółdzielnia]] osób prawnych na prawach przymusowego krajowego spółdzielczego związku rewizyjnego w odniesieniu do [[SKOK]])
*** ''[[Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa]]'' ([[spółdzielnia]] osób prawnych na prawach przymusowego krajowego spółdzielczego związku rewizyjnego w odniesieniu do [[SKOK]])
*** ''[[Związek Rzemiosła Polskiego]]'' (ogólnopolska reprezentacja [[organizacja samorządowa|organizacji]] [[samorząd gospodarczy rzemiosła|samorządu gospodarczego rzemiosła]], na prawach przymusowego krajowego spółdzielczego związku rewizyjnego w odniesieniu do spółdzielni rzemieślniczych<ref>art. 12 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle.({{Dziennik Ustaw|2020|2159}})</ref>)
*** ''[[Związek Rzemiosła Polskiego]]'' (ogólnopolska reprezentacja [[organizacja samorządowa|organizacji]] [[samorząd gospodarczy rzemiosła|samorządu gospodarczego rzemiosła]], na prawach przymusowego krajowego spółdzielczego związku rewizyjnego w odniesieniu do spółdzielni rzemieślniczych<ref>Art. 12 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle.({{Dziennik Ustaw|2020|2159}}).</ref>)
** [[Krajowa Rada Spółdzielcza]]
** [[Krajowa Rada Spółdzielcza]]


Niektóre poglądy w doktrynie prawa przyjmują zaostrzone kryteria kwalifikujące do tej kategorii, w konsekwencji traktując jako samorząd gospodarczy w Polsce tylko te cechujące się obligatoryjną przynależnością ([[Izba rolnicza|izby rolnicze]], Polską Izbę Ubezpieczeń oraz samorząd spółdzielczy), albo tylko te mające charakter publicznoprawny (Polską Izbę Ubezpieczeń oraz Krajową Radę Spółdzielczą). Tymczasem organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła, izby gospodarcze, organizacje samorządu zawodowego niektórych przedsiębiorców oraz izby rolnicze, są organizacjami prywatnoprawnymi podlegającymi rejestracji w [[Krajowy Rejestr Sądowy|Krajowym Rejestrze Sądowym]]. Za wyjątkiem izb rolniczych przynależność do tych organizacji jest dobrowolna, przy czym w przypadku samorządu rzemiosła niezrzeszeni w nim rzemieślnicy nie mają uprawnień do kształcenia uczniów.
Niektóre poglądy w doktrynie prawa przyjmują zaostrzone kryteria kwalifikujące do tej kategorii, w konsekwencji traktując jako samorząd gospodarczy w Polsce tylko te cechujące się obligatoryjną przynależnością ([[Izba rolnicza|izby rolnicze]], Polską Izbę Ubezpieczeń oraz samorząd spółdzielczy), albo tylko te mające charakter publicznoprawny (Polską Izbę Ubezpieczeń oraz Krajową Radę Spółdzielczą). Tymczasem organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła, izby gospodarcze, organizacje samorządu zawodowego niektórych przedsiębiorców oraz izby rolnicze, są organizacjami prywatnoprawnymi podlegającymi rejestracji w [[Krajowy Rejestr Sądowy|Krajowym Rejestrze Sądowym]]. Za wyjątkiem izb rolniczych przynależność do tych organizacji jest dobrowolna, przy czym w przypadku samorządu rzemiosła niezrzeszeni w nim rzemieślnicy nie mają uprawnień do kształcenia uczniów.


== Historia samorządu gospodarczego w Polsce ==
=== Badania nad samorządem gospodarczym w Polsce ===
⚫
Pionierem badań nad samorządem gospodarczym w Polsce po 1989 roku był prof. [[Stanisław Wykrętowicz]]. Był twórcą poznańskiego środowiska badaczy samorządu gospodarczego. Pod jego kierunkiem rozprawy doktorskie przygotowali między innymi: Sławomir Cyganek (''Izby przemysłowo-handlowe jako forma samorządu gospodarczego w Niemczech i w Polsce''), Mirosław Grzelak (''Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu jako forma samorządu gospodarczego''), [[Robert Kmieciak]] (''Wielkopolska Izba Rolnicza jako forma samorządu zawodowego i gospodarczego''), Eugeniusz Zieliński (<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->''Rola samorządu gospodarczego w kształtowaniu środowiska społecznego przedsiębiorców (na przykładzie IPH w Gdyni'')<ref>{{ludzie nauki|64999|osoba=prof. Stanisław Wykrętowicz|data dostępu=2013-08-31}}</ref>. Do tego środowiska przynależy Katarzyna Walkowiak (''Rola izb rolniczych w rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce''). Badania prof. Wykrętowicza kontynuowali doktoranci prof. Roberta Kmieciaka: Paweł Antkowiak i Marta Balcerek<ref>P. Janus, ''Metodologia badań nad samorządem gospodarczym'', [w:] ''Zarządzanie organizacjami obywatelskimi i samorządowymi'', red. K. Dąbrowski, Warszawa 2013.</ref>.
⚫
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] istniały w Polsce: izby przemysłowo-handlowe, izby rolnicze oraz izby rzemieślnicze. Izby rolnicze zlikwidowano w 1946 roku, natomiast rzemieślnicze przetrwały okres PRL. Z kolei izby przemysłowo-handlowe zostały w 1950 roku zastąpione pojedynczą [[Polska Izba Handlu Zagranicznego|Polską Izbą Handlu Zagranicznego]]. Ponadto w okresie Polski Ludowej instytucjami samorządu gospodarczego były zrzeszenia transportu prywatnego oraz zrzeszenia prywatnego handlu i usług<ref>''Źródła normatywne do dziejów izb przemysłowo-handlowych w Polsce (1918 – 2008)'', oprac. K. Dąbrowski, Ryki 2013.</ref>. Na mocy ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców przekształciły się one, odpowiednio w zrzeszenia transportu oraz zrzeszenia handlu i usług. Te ostanie kontynuują na polu organizacyjnym tradycje polskich stowarzyszeń kupieckich sprzed 1939 roku i reprezentowane są na szczeblu ogólnopolskim przez Naczelną Radę Zrzeszeń Handlu i Usług, natomiast krajowa reprezentacja zrzeszeń transportu nie powstała. Reaktywowane w 1989 izby gospodarcze nie są prawnymi kontynuatorkami (nawet mimo tożsamych nazw, jak w przypadku chociażby Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie) przedwojennych izb przemysłowo-handlowych<ref>K. Dąbrowski, ''Restytucja mienia przedwojennych izb przemysłowo-handlowych w Polsce'', "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu" 2008, nr 21.</ref>.

⚫
Inny ośrodek badawczy tworzyła powstała w 2011 roku Pracownia Badań nad Samorządami, skupiająca swoje zainteresowania przede wszystkim na dziejach samorządu gospodarczego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku<ref>{{Cytuj |url = http://pracowniasamorzad.jimdo.com/ |tytuł = the Organization for Environmental Freedom – pracowniasamorzad |opublikowany = pracowniasamorzad.jimdo.com |język = en |data dostępu = 2017-11-26 |archiwum = https://web.archive.org/web/20140222144930/http://pracowniasamorzad.jimdo.com/ |zarchiwizowano = 2014-02-22}}</ref>. W 2014 roku na jej bazie powstała sieć badawcza Public Administration & Local Government Research Network<ref>{{Cytuj |url = https://sites.google.com/site/palgresearchnetwork/ |tytuł = Google Sites |opublikowany = sites.google.com |język = en |data dostępu = 2017-11-26}}</ref>.


== Samorząd gospodarczy w Niemczech ==
== Samorząd gospodarczy w Niemczech ==
W [[Niemcy|Niemczech]] instytucje samorządu gospodarczego są zaliczane do korporacji samorządowych (Selbstverwaltungskörperschaften) – korporacji prawa publicznego (Körperschaften des öffentlichen Rechts), w tym korporacji osobowych (Personalkörperschaften) oraz korporacji stanu zawodowego (Berufsständische Körperschaften), a ściślej publiczno – prawnych korporacji stanu zawodowego (Berufsständische Körperschaften des öffentlichen Rechts). Samorząd gospodarczy (Wirtschaftliche Selbstverwaltung) – jak w Polsce – jest odróżniany od samorządu zawodowego.
W [[Niemcy|Niemczech]] instytucje samorządu gospodarczego są zaliczane do korporacji samorządowych (''Selbstverwaltungskörperschaften'') – korporacji prawa publicznego (''Körperschaften des öffentlichen Rechts''), w tym korporacji osobowych (''Personalkörperschaften'') oraz korporacji stanu zawodowego (''Berufsständische Körperschaften''), a ściślej publiczno-prawnych korporacji stanu zawodowego (''Berufsständische Körperschaften des öffentlichen Rechts''). Samorząd gospodarczy (''Wirtschaftliche Selbstverwaltung'') – jak w Polsce – jest odróżniany od samorządu zawodowego.


Do korporacji samorządu gospodarczego zalicza się analogicznie jak w Polsce:
Do korporacji samorządu gospodarczego zalicza się analogicznie jak w Polsce:
* izby przemysłowo – handlowe (Industrie- und Handelskammer),
* izby przemysłowo-handlowe (''Industrie- und Handelskammer''),
* izby rolnicze (Landwirtschaftskammer),
* [[Izby rolnicze w Niemczech|izby rolnicze]] (''Landwirtschaftskammer''),
* izby rzemieślnicze (Handwerkskammer).
* izby rzemieślnicze (''Handwerkskammer'').


W przeciwieństwie do Polski, izby przemysłowo-handlowe (odpowiednik polskich izb gospodarczych) oraz izby rzemieślnicze posiadają podmiotowość publiczno – prawną, obligatoryjne członkostwo i władztwo administracyjne. Są więc podmiotami zdecentralizowanej administracji publicznej. Ustrój izb przemysłowo-handlowych został uregulowany w federalnej ustawie z dnia 18 grudnia 1956 r.<ref>Gesetz zur vorläufigen Regelung des Rechts der Industrie- und Handelskammern vom 18. Dezember 1956 (BGBI. I, S. 920).</ref> Natomiast organizacja izb rolniczych jest zależna od ustawodawstwa krajowego i każdy land posiada własne regulacje prawne na tym obszarze<ref>M. Balcerek, ''Ustrój prawny izb rolniczych w RFN'', "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu", 2008, nr 21.</ref>.
W przeciwieństwie do Polski, izby przemysłowo-handlowe (odpowiednik polskich izb gospodarczych) oraz izby rzemieślnicze posiadają podmiotowość publiczno-prawną, obligatoryjne członkostwo i władztwo administracyjne. Są więc podmiotami zdecentralizowanej administracji publicznej. Ustrój izb przemysłowo-handlowych został uregulowany w federalnej ustawie z dnia 18 grudnia 1956 r.<ref>Gesetz zur vorläufigen Regelung des Rechts der Industrie- und Handelskammern vom 18. Dezember 1956 (BGBI. I, S. 920).</ref> Natomiast organizacja izb rolniczych jest zależna od ustawodawstwa krajowego i każdy land posiada własne regulacje prawne na tym obszarze<ref>M. Balcerek, ''Ustrój prawny izb rolniczych w RFN'', „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu”, 2008, nr 21.</ref>.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[Izba rolnicza (Niemcy)]]
* [[Krajowa Izba Gospodarcza]]
* [[Krajowa Izba Gospodarcza]]
* [[Samorząd gospodarczy rzemiosła]]
* [[Samorząd gospodarczy rzemiosła]]

⚫
== Przypisy ==
⚫
{{Przypisy}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
Linia 61: Linia 64:
* Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych ({{Dziennik Ustaw|2019|579}})
* Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych ({{Dziennik Ustaw|2019|579}})
* Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych ({{Dziennik Ustaw|2022|183}})
* Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych ({{Dziennik Ustaw|2022|183}})

⚫
== Przypisy ==
⚫
{{Przypisy}}


{{Samorząd gospodarczy w Polsce}}
{{Samorząd gospodarczy w Polsce}}

Wersja z 00:24, 31 mar 2024

Samorząd gospodarczy – rodzaj samorządu obejmujący organizacje samorządowe osób prowadzących działalność gospodarczą w określonej dziedzinie gospodarki (handlu, przemysłu, rolnictwa, rzemiosła itp.)[1][2].

Definicja

W literaturze nie ustalono jednej definicji samorządu gospodarczego. Dlatego badacze posługują się definicjami opisowymi. Ich zdaniem samorząd gospodarczy zrzesza osoby połączone wspólnymi interesami gospodarczymi, prowadzące podobnego rodzaju działalność gospodarczą. Tworzy zarazem określoną zbiorowość społeczną, opartą na więzi nie tylko gospodarczej, ale i duchowej, reprezentującą w życiu społecznym wartości ekonomiczne, cywilizacyjne i moralne[3][4].

Samorząd gospodarczy obok samorządu terytorialnego, zawodowego, narodowościowego i wyznaniowego zaliczany jest do samorządu korporacyjnego, opartego o substrat osobowy (w przeciwieństwie do samorządu zakładowego, opartego na substracie majątkowym). Badacze dzielą także samorząd na terytorialny i specjalny (lub też na terytorialny i nieterytorialny), a dopiero specjalny (lub też nieterytorialny) na gospodarczy i zawodowy.

Z jednej strony można twierdzić, iż samorząd gospodarczy, to grupa społeczna wyodrębniona i określona przez obowiązujące przepisy prawa, w której członkostwo jest obligatoryjne i powstaje z mocy prawa. Powołana jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji państwowej, w formach dla niej właściwych (np. poprzez wydawanie decyzji administracyjnych). Posiada organizację ustaloną w przepisach, o charakterze przedstawicielskim, kontrolowaną przez grupę społeczną, którą reprezentuje (np. przedsiębiorców). Podlega nadzorowi ze strony państwa, ponosi odpowiedzialność za swoje działania, a oprócz zadań zleconych wykonuje zadania własne. Co istotne posiada osobowość prawną, zarówno publicznoprawną, jak i prywatnoprawną[5].

Z drugiej strony samorząd gospodarczy można rozumieć jako samodzielne zarządzanie sprawami publicznymi przez wspólnotę samorządową osób fizycznych i prawnych oraz podmiotów (w tym jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej) prowadzących działalność gospodarczą[6].

Prywatnoprawna osobowość instytucji samorządu gospodarczego przejawia się w możliwości nabywania praw i zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozywanym. Natomiast osobowość publicznoprawna ujawnia się w posiadaniu uprawnień władczych, władztwa administracyjnego (publicznego), czyli możliwości jednostronnego kształtowania praw i obowiązków adresatów swoich decyzji. W uproszczeniu, charakter przymusowy tych instytucji wynika z nabycia członkostwa w nich z mocy samego prawa po podjęciu określonego rodzaju działalności[7].

Instytucja samorządu gospodarczego cechuje się ponadto trwałością, dysponowaniem ustawowo określonymi środkami finansowymi i uprawnieniem do posługiwania się przymusem[8][9][10].

Jednym z zadań samorządu gospodarczego, ściślej: przemysłowo-handlowego (izb przemysłowo-handlowych, izb gospodarczych) jest prowadzenie sądownictwa arbitrażowego. Jest to działanie swoiste dla izb gospodarczych, gdyż one skupiają przedsiębiorców. Izby rzemieślnicze oraz rolnicze z zasady sądownictwa arbitrażowego nie prowadzą. Możliwe jest jednak powoływanie sądów honorowych i dyscyplinarnych przy izbach rzemieślniczych lub cechach. Dużą rolę mogą odgrywać w obrocie międzynarodowym sądy polubowne izb bilateralnych (polsko-zagranicznych lub zagraniczno-polskich). Dzięki temu kontrahenci wywodzący się z różnych państw, gdzie obowiązują odmienne reżimy prawne, mają możliwość poddania sporu niezależnej instytucji, która rozstrzyga sprawę zgodnie z uchwalonym przez siebie regulaminem, w oderwaniu od obowiązujących w obu krajach przepisów, które nierzadko mogą być nadmiernie skomplikowane. Uważa się ponadto, że postępowanie arbitrażowe izb gospodarczych jest tańsze, szybsze i bardziej fachowe od postępowania przed sądami powszechnymi. Przeszkodą w jego korzystaniu jest brak możliwości automatycznego dochodzenia zasądzonych roszczeń, gdyż wyrok sądu arbitrażowego musi być zatwierdzony przez sąd zwykły. Powoduje to, iż w praktyce zainteresowany przedsiębiorca musi dwa razy zakładać sprawę przeciwko swojemu kontrahentowi, co czyni arbitraż nieopłacalnym i przesądza o jego niepopularności w społeczeństwie[11].

Samorząd gospodarczy w Polsce

Historia

Przed II wojną światową istniały w Polsce: izby przemysłowo-handlowe, izby rolnicze oraz izby rzemieślnicze. Izby rolnicze zlikwidowano w 1946 roku, natomiast rzemieślnicze przetrwały okres PRL. Z kolei izby przemysłowo-handlowe zostały w 1950 roku zastąpione pojedynczą Polską Izbą Handlu Zagranicznego. Ponadto w okresie Polski Ludowej instytucjami samorządu gospodarczego były zrzeszenia transportu prywatnego oraz zrzeszenia prywatnego handlu i usług[12]. Na mocy ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców przekształciły się one, odpowiednio w zrzeszenia transportu oraz zrzeszenia handlu i usług. Te ostanie kontynuują na polu organizacyjnym tradycje polskich stowarzyszeń kupieckich sprzed 1939 roku i reprezentowane są na szczeblu ogólnopolskim przez Naczelną Radę Zrzeszeń Handlu i Usług, natomiast krajowa reprezentacja zrzeszeń transportu nie powstała. Reaktywowane w 1989 r. izby gospodarcze nie są prawnymi kontynuatorkami (nawet mimo tożsamych nazw, jak w przypadku chociażby Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie) przedwojennych izb przemysłowo-handlowych[13].

Podział samorządu gospodarczego w Polsce

Samorząd gospodarczy obejmuje:

Niektóre poglądy w doktrynie prawa przyjmują zaostrzone kryteria kwalifikujące do tej kategorii, w konsekwencji traktując jako samorząd gospodarczy w Polsce tylko te cechujące się obligatoryjną przynależnością (izby rolnicze, Polską Izbę Ubezpieczeń oraz samorząd spółdzielczy), albo tylko te mające charakter publicznoprawny (Polską Izbę Ubezpieczeń oraz Krajową Radę Spółdzielczą). Tymczasem organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła, izby gospodarcze, organizacje samorządu zawodowego niektórych przedsiębiorców oraz izby rolnicze, są organizacjami prywatnoprawnymi podlegającymi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Za wyjątkiem izb rolniczych przynależność do tych organizacji jest dobrowolna, przy czym w przypadku samorządu rzemiosła niezrzeszeni w nim rzemieślnicy nie mają uprawnień do kształcenia uczniów.

Badania nad samorządem gospodarczym w Polsce

Pionierem badań nad samorządem gospodarczym w Polsce po 1989 roku był prof. Stanisław Wykrętowicz. Był twórcą poznańskiego środowiska badaczy samorządu gospodarczego. Pod jego kierunkiem rozprawy doktorskie przygotowali między innymi: Sławomir Cyganek (Izby przemysłowo-handlowe jako forma samorządu gospodarczego w Niemczech i w Polsce), Mirosław Grzelak (Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu jako forma samorządu gospodarczego), Robert Kmieciak (Wielkopolska Izba Rolnicza jako forma samorządu zawodowego i gospodarczego), Eugeniusz Zieliński (Rola samorządu gospodarczego w kształtowaniu środowiska społecznego przedsiębiorców (na przykładzie IPH w Gdyni)[16]. Do tego środowiska przynależy Katarzyna Walkowiak (Rola izb rolniczych w rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce). Badania prof. Wykrętowicza kontynuowali doktoranci prof. Roberta Kmieciaka: Paweł Antkowiak i Marta Balcerek[17].

Inny ośrodek badawczy tworzyła powstała w 2011 roku Pracownia Badań nad Samorządami, skupiająca swoje zainteresowania przede wszystkim na dziejach samorządu gospodarczego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku[18]. W 2014 roku na jej bazie powstała sieć badawcza Public Administration & Local Government Research Network[19].

Samorząd gospodarczy w Niemczech

W Niemczech instytucje samorządu gospodarczego są zaliczane do korporacji samorządowych (Selbstverwaltungskörperschaften) – korporacji prawa publicznego (Körperschaften des öffentlichen Rechts), w tym korporacji osobowych (Personalkörperschaften) oraz korporacji stanu zawodowego (Berufsständische Körperschaften), a ściślej publiczno-prawnych korporacji stanu zawodowego (Berufsständische Körperschaften des öffentlichen Rechts). Samorząd gospodarczy (Wirtschaftliche Selbstverwaltung) – jak w Polsce – jest odróżniany od samorządu zawodowego.

Do korporacji samorządu gospodarczego zalicza się analogicznie jak w Polsce:

  • izby przemysłowo-handlowe (Industrie- und Handelskammer),
  • izby rolnicze (Landwirtschaftskammer),
  • izby rzemieślnicze (Handwerkskammer).

W przeciwieństwie do Polski, izby przemysłowo-handlowe (odpowiednik polskich izb gospodarczych) oraz izby rzemieślnicze posiadają podmiotowość publiczno-prawną, obligatoryjne członkostwo i władztwo administracyjne. Są więc podmiotami zdecentralizowanej administracji publicznej. Ustrój izb przemysłowo-handlowych został uregulowany w federalnej ustawie z dnia 18 grudnia 1956 r.[20] Natomiast organizacja izb rolniczych jest zależna od ustawodawstwa krajowego i każdy land posiada własne regulacje prawne na tym obszarze[21].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1998.
  2. ↑ D. Malec, J. Malec, Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2000.
  3. ↑ M. Szydło, Samorząd gospodarczy w warunkach gospodarki rynkowej, „Państwo i Prawo” 2003, zesz. 5.
  4. ↑ R. Kmieciak, Samorząd gospodarczy w Polsce. Rozważania na temat modelu ustrojowego, Poznań 2004.
  5. ↑ K. Dąbrowski, Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej jako instytucje samorządu przemysłowo-handlowego: ujęcie doktrynalne i konstytucyjne, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2007, t. 10.
  6. ↑ K. Dąbrowski, Samorząd zawodowy i gospodarczy, [w:] Administracja publiczna i prawo administracyjne w zarysie, red. M. Karpiuk, J. Kowalski, Warszawa-Poznań 2013.
  7. ↑ K. Dąbrowski, Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej...
  8. ↑ L. Grzonka, Pojęcie „samorządu” w literaturze prawniczej, „Wiek XXI – The 21-st century. Zeszyty Naukowo-Teoretyczne PWSBiA” nr 1 (11), 2004.
  9. ↑ T. Jędrzejewski, Samorząd gospodarczy a współczesne ustawodawstwo polskie, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1994, nr 7/8.
  10. ↑ T. Jędrzejewski, Samorząd gospodarczy w Polsce (uwagi de lega lata i de lege ferenda), [w:] Prawo administracyjne w okresie transformacji ustrojowej, red. E. Knosala, A. Matan, G. Łaszczyca, Kraków 1999.
  11. ↑ P. Janus, Funkcjonowanie Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej w świetle jego regulaminu, „ADR Arbitraż i Mediacja” 2012, nr 3, s. 47–65; P. Janus, Zasady prawa oraz zasady słuszności w prawie arbitrażowym, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji Sądu Arbitrażowego przy Opolskiej Izbie Gospodarczej, [w:] Zarządzanie i komunikacja w sferze przedsiębiorczości i administracji – doświadczenia i perspektywy, red. W. Duczmal, T. Pokusa, Opole 2012.
  12. ↑ Źródła normatywne do dziejów izb przemysłowo-handlowych w Polsce (1918 – 2008), oprac. K. Dąbrowski, Ryki 2013.
  13. ↑ K. Dąbrowski, Restytucja mienia przedwojennych izb przemysłowo-handlowych w Polsce, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2008, nr 21.
  14. ↑ Ustawa o z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców (Dz.U. z 1989 r. nr 35, poz. 194, ze zm.).
  15. ↑ Art. 12 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle.(Dz.U. z 2020 r. poz. 2159).
  16. ↑ Prof. Stanisław Wykrętowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-08-31].
  17. ↑ P. Janus, Metodologia badań nad samorządem gospodarczym, [w:] Zarządzanie organizacjami obywatelskimi i samorządowymi, red. K. Dąbrowski, Warszawa 2013.
  18. ↑ the Organization for Environmental Freedom – pracowniasamorzad [online], pracowniasamorzad.jimdo.com [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] (ang.).
  19. ↑ Google Sites [online], sites.google.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  20. ↑ Gesetz zur vorläufigen Regelung des Rechts der Industrie- und Handelskammern vom 18. Dezember 1956 (BGBI. I, S. 920).
  21. ↑ M. Balcerek, Ustrój prawny izb rolniczych w RFN, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu”, 2008, nr 21.

Bibliografia

  • Jan Grabowski, Publiczne prawo gospodarcze. Zarys wykładu, Katowice, 2007.
  • Stanisław Wykrętowicz, Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania, Warszawa 2008.

Linki zewnętrzne

Samorząd gospodarczy w Polsce
samorząd
przemysłowo-handlowy
samorząd ubezpieczeniowy
samorząd rzemiosła
samorząd rolniczy
samorząd zawodowy
niektórych przedsiębiorców
samorząd spółdzielczy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Samorząd_gospodarczy&oldid=73365585”