Samorząd zawodowy

Samorząd zawodowy – powołana na podstawie ustawy organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.

Istnienie samorządów zawodowych ma swoją podstawę w Konstytucji RP, której art. 17 ust. 1 stanowi: w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów.

Przynależność do samorządu zawodowego jest obligatoryjna dla osób chcących wykonywać dany zawód. Jednostki organizacyjne samorządu (izby) z reguły posiadają osobowość prawną, bądź na szczeblu centralnym, bądź na szczeblu terenowym, bądź wreszcie na obu szczeblach.

Poszczególne samorządy różnią się między sobą sposobem zorganizowania i zakresem powierzonych zadań. Z reguły do samorządów należy sądownictwo dyscyplinarne, piecza nad rejestracją osób wykonujących zawód, nad przestrzeganiem obowiązków zawodowych (etyki zawodowej, obowiązku szkolenia, obowiązku ubezpieczenia itp.), działalność socjalna na rzecz członków. W tym celu ich organy są wyposażone w kompetencje do stanowienia norm generalnych i abstrakcyjnych, które bywają nazywane prawem korporacyjnym albo wewnątrzkorporacyjnym. Wśród tego typu aktów wyróżniają się swoją specyfiką kodeksy etyki zawodowej (zwane też zbiorami zasad), stosowane przez sądy dyscyplinarne.

W Polsce istnieją następujące samorządy zawodowe:

• adwokatów,
• aptekarzy: Naczelna Izba Aptekarska
• architektów: Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej
• biegłych rewidentów: Krajowa Izba Biegłych Rewidentów
• diagnostów laboratoryjnych: Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych
• doradców podatkowych: Krajowa Izba Doradców Podatkowych
• inżynierów budownictwa: Polska Izba Inżynierów Budownictwa
• komorników,
• zawodowych kuratorów sądowych,
• lekarzy i lekarzy dentystów: Naczelna Izba Lekarska
• lekarzy weterynarii: Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna
• notariuszy,
• pielęgniarek i położnych,
• radców prawnych,
• rzeczników patentowych,
• urbanistów: Krajowa Izba Urbanistów

Istnieją też koncepcje utworzenia samorządów zawodów zaufania publicznego dla innych zawodów, m.in. dla:

• fizjoterapeutów
• dziennikarzy
• geodetów i kartografów
• maklerów
• pośredników ubezpieczeniowych
• pośredników w obrocie nieruchomościami
• pracowników socjalnych
• psychologów,
• rzeczoznawców majątkowych
• syndyków licencjonowanych
• zarządców nieruchomościami