Nokturn (muzyka): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 22:58, 12 lut 2011

Nokturn (wł. notturno, franc. nocturne, niem. Nachtstück) – bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna forma muzyczna inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.

W okresie klasycyzmu – utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do divertimenta, serenady, cassation.
W okresie romantyzmu – utwór o charakterze miniatury instrumentalnej, głównie fortepianowej, najczęściej w formie ABA, czasem w formie ronda (np. Nokturn g-moll op.37 F. Chopina).

Twórcą pierwszych nokturnów fortepianowych był kompozytor irlandzki John Field. Typ nokturnu, którego istotą jest kontrast agogiczny, stworzył Fryderyk Chopin, ustalając następujący porządek części: wolna, szybka, wolna (np. Nokturn F-dur op. 15). Jedynie tych dwóch uważa się za "czystych" nokturnowych kompozytorów, aczkolwiek incydentalnie próby podejmowali również następni twórcy.

Robert Schumann pisał nokturny o charakterze programowym (cykl Nachtstücke op. 23). Franciszek Liszt stworzył typ nokturnu związanego z tekstem poetyckim o charakterze motta; są to Marzenia miłosne, stanowiące cykl 3 nokturnów: Notturno I (motto Hohe Liebe L. Uhlanda), Notturno II (Seliger Tod Uhlanda), Notturno III (O Lieb F. Freiligratha). Nokturn wchodził niekiedy w skład form cyklicznych (np. G. Mahler VII Symfonia; charakter nokturnu wykazuje też wolna część Sonaty h-moll Chopina), czasem pojawiał się w muzyce scenicznej (np. duet Hero i Urszuli z opery Beatrice i Benedykt H. Berlioza, Sen nocy letniej F. Mendelssohna, Daphnis i Chloe M. Ravela).

W XX wieku powstały nokturny będące utworami programowymi o charakterze suitowym (np. C. Debussy, 3 Nokturny na orkiestrę: Nuages, Fêtes, Sirènes) lub utworami kameralnymi (np. Karol Szymanowski Nokturn i Tarantella na skrzypce i fortepian; B. Britten Nocturn na tenor i małą orkiestrę).

Znane nokturny

Fryderyk Chopin – cykle nokturnów na fortepian op.9 i 15
Niccolo Paganini – cztery nokturny na kwartet smyczkowy
Erik Satie – pięć nokturnów na fortepian
Karol Szymanowski, utwory na skrzypce i fortepian – Nokturn oraz Tarantella
Secret Garden – Nocturne – utwór, którym zespół wygrał Konkurs Piosenki Eurowizji 1995. Była to pierwsza i jak dotąd jedyna w historii konkursu, zwycięska kompozycja, o charakterze niemal wyłącznie instrumentalnym.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Nokturn''' ([[Język włoski|wł.]] ''notturno'', [[Język francuski|franc.]] ''nocturne'', [[Język niemiecki|niem.]] ''Nachtstück'') - bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna [[forma muzyczna]] inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.
+'''Nokturn''' ([[Język włoski|wł.]] ''notturno'', [[Język francuski|franc.]] ''nocturne'', [[Język niemiecki|niem.]] ''Nachtstück'') – bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna [[forma muzyczna]] inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.
-# W okresie [[klasycyzm]]u - utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do [[divertimento|divertimenta]], [[serenada|serenady]], [[cassation]].
+# W okresie [[klasycyzm]]u – utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do [[divertimento|divertimenta]], [[serenada|serenady]], [[cassation]].
-# W okresie [[romantyzm]]u - utwór o charakterze [[miniatura instrumentalna|miniatury instrumentalnej]], głównie [[fortepian]]owej, najczęściej w [[Pieśń trzyczęściowa|formie ABA]], czasem w formie [[Rondo (muzyka)|ronda]] (np. ''Nokturn g-moll'' op.37 F. Chopina).
+# W okresie [[romantyzm]]u – utwór o charakterze [[miniatura instrumentalna|miniatury instrumentalnej]], głównie [[fortepian]]owej, najczęściej w [[Pieśń trzyczęściowa|formie ABA]], czasem w formie [[Rondo (muzyka)|ronda]] (np. ''Nokturn g-moll'' op.37 F. Chopina).
 Twórcą pierwszych nokturnów fortepianowych był kompozytor irlandzki [[John Field]]. Typ nokturnu, którego istotą jest kontrast [[Tempo (muzyka)|agogiczny]], stworzył [[Fryderyk Chopin]], ustalając następujący porządek części: wolna, szybka, wolna (np. ''Nokturn F-dur'' op. 15). Jedynie tych dwóch uważa się za "czystych" nokturnowych kompozytorów, aczkolwiek incydentalnie próby podejmowali również następni twórcy.
@@ Linia 11: / Linia 11: @@
 == Znane nokturny ==
-* [[Fryderyk Chopin]] - cykle nokturnów na fortepian op.9 i 15
+* [[Fryderyk Chopin]] – cykle nokturnów na fortepian op.9 i 15
-* [[Niccolo Paganini]] - cztery nokturny na kwartet smyczkowy
+* [[Niccolo Paganini]] – cztery nokturny na kwartet smyczkowy
-* [[Erik Satie]] - pięć nokturnów na fortepian
+* [[Erik Satie]] – pięć nokturnów na fortepian
-* [[Karol Szymanowski]] - utwory na skrzypce i fortepian - ''Nokturn'' oraz ''Tarantella''
+* [[Karol Szymanowski]], utwory na skrzypce i fortepian – ''Nokturn'' oraz ''Tarantella''
-* [[Secret Garden]] - "Nocturne" - utwór, którym zespół wygrał [[Konkurs Piosenki Eurowizji 1995]]. Była to pierwsza i jak dotąd jedyna w historii konkursu, zwycięska kompozycja, o charakterze niemal wyłącznie instrumentalnym.
+* [[Secret Garden]] – ''Nocturne'' – utwór, którym zespół wygrał [[Konkurs Piosenki Eurowizji 1995]]. Była to pierwsza i jak dotąd jedyna w historii konkursu, zwycięska kompozycja, o charakterze niemal wyłącznie instrumentalnym.
 [[Kategoria:Miniatury (formy muzyczne)]]