Tyran: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m r2.6.3) (Robot dodał hr:Tiran |
efefg |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Tyran''' ([[język grecki|gr.]] {{grc|τύραννος}} ''tyrannos'') – osoba sprawująca nieograniczoną władzę, zdobytą niezgodnie z prawem. Rządy tyrana (lub tyranów) noszą nazwę '''tyranii'''. |
'''Tyran''' ([[język grecki|gr.]] {{grc|τύραννος}} ''tyrannos'') – osoba sprawująca nieograniczoną władzę, zdobytą niezgodnie z prawem. Rządy tyrana (lub tyranów) noszą nazwę '''tyranii'''. |
||
Pierwotne znaczenie słowa nie nosiło współczesnego znaczenia i oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w [[miasto- |
Pierwotne znaczenie słowa nie nosiło współczesnego znaczenia i oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w [[miasto-państjaja som wielkie |
||
wo|mieście-państwie]] i obejmowała pełnię władzy. Pierwsze znane użycie pojawia się w [[VII wiek p.n.e.|VII wieku p.n.e.]] w wierszach poety [[Archiloch]]a z [[Paros]]<ref name="nazwa_1"> Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, [[2005]], ''Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych'', str. 55, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9. </ref><ref name="nazwa_2">[http://www.archiloch.com/index.htm Strona o Archilochu]</ref>. Tyran był zazwyczaj przywódcą [[lud]]u w walce z [[oligarchia|oligarchami]] i cieszył się jego poparciem. Wielu tyranów było prawodawcami lub kodyfikatorami istniejących praw, a państwa greckie przeżywały pod ich rządami rozkwit gospodarczy i kulturalny. |
|||
Jednym z pierwszych tyranów był [[Kypselos]], władca [[Korynt]]u w [[VII wiek p.n.e.|VII w. p.n.e.]], który obalił rządy [[oligarchia|oligarchów]], a następnie przekazał władzę synowi. Dziedziczenie władzy w tyraniach było jednak wyjątkiem. |
Jednym z pierwszych tyranów był [[Kypselos]], władca [[Korynt]]u w [[VII wiek p.n.e.|VII w. p.n.e.]], który obalił rządy [[oligarchia|oligarchów]], a następnie przekazał władzę synowi. Dziedziczenie władzy w tyraniach było jednak wyjątkiem. |
||
Wersja z 15:06, 28 lis 2011
Tyran (gr. τύραννος tyrannos) – osoba sprawująca nieograniczoną władzę, zdobytą niezgodnie z prawem. Rządy tyrana (lub tyranów) noszą nazwę tyranii.
Pierwotne znaczenie słowa nie nosiło współczesnego znaczenia i oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w [[miasto-państjaja som wielkie wo|mieście-państwie]] i obejmowała pełnię władzy. Pierwsze znane użycie pojawia się w VII wieku p.n.e. w wierszach poety Archilocha z Paros[1][2]. Tyran był zazwyczaj przywódcą ludu w walce z oligarchami i cieszył się jego poparciem. Wielu tyranów było prawodawcami lub kodyfikatorami istniejących praw, a państwa greckie przeżywały pod ich rządami rozkwit gospodarczy i kulturalny.
Jednym z pierwszych tyranów był Kypselos, władca Koryntu w VII w. p.n.e., który obalił rządy oligarchów, a następnie przekazał władzę synowi. Dziedziczenie władzy w tyraniach było jednak wyjątkiem.
Rozkwit tyranii to VI w. p.n.e.: Klejstenes rządził Sykionem i uniezależnił to miasto od Argos, Polikrates doprowadził do rozkwitu Samos, Pizystrat objął władzę w Atenach w roku 560 p.n.e., po nim rządy przejmowali jego synowie.
Dopiero rozwój demokracji w Atenach sprawił, że określenie tyran nabrało negatywnych konotacji. Rządy Trzydziestu Tyranów, ustanowione przez Spartę po klęsce Aten w wojnie peloponeskiej nie były tyranią w dosłownym znaczeniu słowa.
Tyrani Sycylii rządzili jeszcze w czasie rozkwitu demokracji w Atenach, trwanie ich rządów spowodowane było zagrożeniem ze strony Kartaginy. Gelon, Hieron I, Dionizjos Starszy, Dionizjos Młodszy i Hieron II utrzymywali wystawne dwory i byli patronami kultury. Dionizjos Starszy przez jakiś czas gościł u siebie Platona i Arystypa.
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 55, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.
- ↑ Strona o Archilochu
