Tenor: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
źródła/przypisy |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{źródła|data=2011-11}} |
{{źródła|data=2011-11}} |
||
'''Tenor''' jeden z czterech głównych rodzajów, klas [[głos ludzki|głosu ludzkiego]]. Mianem tym określa się również osoby śpiewające tym głosem<ref>{{cytuj książkę | tytuł = [[Encyklopedia Orgelbranda|S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna]]| wydawca = S. Orgelbranda synów| miejsce = Warszawa| rok = 1903| strony = 688 | isbn = 1278167498}}</ref><ref>{{cytuj książkę | tytuł = Dzieła wszystkie | autor = [[Oskar Kolberg]], Julian Krzyżanowski, Józef Burszta | wydawca = Polskie Towarzystwo Ludoznawcze | data = 1975}}</ref><ref>{{cytuj książkę |tytuł = [[Encyklopedia Orgelbranda|S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna]]| wydawca = S. Orgelbranda synów| miejsce = Warszawa| rok = 1903| strony = 688 | isbn = 1278167498}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/4010232/tenor.html | tytuł = hasło tenor w [[Internetowa encyklopedia PWN|Internetowej encyklopedii PWN]] | data dostępu = 2013-07-06}}</ref>. |
|||
'''Tenor''' to rodzaj [[głos ludzki|głosu ludzkiego]]. Mianem tym określa się również osoby śpiewające tym głosem. |
|||
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: [[śpiew|technika śpiewu]]). Zwykle obejmuje [[Skale instrumentów muzycznych|zakres]] od '''c''' do '''c'''<sup>2</sup>. |
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: [[śpiew|technika śpiewu]]). Zwykle obejmuje [[Skale instrumentów muzycznych|zakres]] od '''c''' do '''c'''<sup>2</sup>. |
||
Nazwa głosu pochodzi od włoskiego słowa "tenere" (pol. podtrzymywać). Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał partię [[cantus firmus]], podtrzymując głos wysoki (nazywany "cantus", mniej więcej w skali [[sopran]]u), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli wysoki (=altus) głos śpiewający partię konkurującą z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski (=bassus) śpiewający partię również konkurującą z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa "contratenor", tworząc nazewnictwo "cantus - altus - tenor - bassus" upodobnione do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku. |
Nazwa głosu pochodzi od włoskiego słowa "tenere" (pol. podtrzymywać)<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Słownik wyrazów obcych | autor = Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1995 | strony = 1185}}</ref>. Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał partię [[cantus firmus]], podtrzymując głos wysoki (nazywany "cantus", mniej więcej w skali [[sopran]]u), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli wysoki (=altus) głos śpiewający partię konkurującą z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski (=bassus) śpiewający partię również konkurującą z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa "contratenor", tworząc nazewnictwo "cantus - altus - tenor - bassus" upodobnione do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku. |
||
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami. |
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami. |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
Skala tenorowa sytuuje się więc pomiędzy skalą barytonu a męskiego altu (śpiewanego falsetem). |
Skala tenorowa sytuuje się więc pomiędzy skalą barytonu a męskiego altu (śpiewanego falsetem). |
||
Istnieje rozróżnienie skali tenorowej dla solistów, oscylującej między c a c2 do d2, a skali tenorowej dla tenorów chóralnych, których skala plasuję się od c do g1-a1. |
Istnieje rozróżnienie skali tenorowej dla solistów, oscylującej między c a c2 do d2, a skali tenorowej dla tenorów chóralnych, których skala plasuję się od c do g1-a1<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Powszechne kształcenie głosu jako problem pedagogiczny | autor = Alojzy Suchanek | wydawca = Uniwersytet Śląski | miejsce = Katowice | data = 1989 | strony = 172}}</ref>. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[wysokość głosu]] |
* [[wysokość głosu]] |
||
* [[Tenore di grazia]] |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
Wersja z 14:21, 6 lip 2013
Tenor jeden z czterech głównych rodzajów, klas głosu ludzkiego. Mianem tym określa się również osoby śpiewające tym głosem[1][2][3][4].
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: technika śpiewu). Zwykle obejmuje zakres od c do c2.
Nazwa głosu pochodzi od włoskiego słowa "tenere" (pol. podtrzymywać)[5]. Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał partię cantus firmus, podtrzymując głos wysoki (nazywany "cantus", mniej więcej w skali sopranu), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli wysoki (=altus) głos śpiewający partię konkurującą z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski (=bassus) śpiewający partię również konkurującą z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa "contratenor", tworząc nazewnictwo "cantus - altus - tenor - bassus" upodobnione do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku.
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami.
Ze względu na to, że przez długi czas w historii kobietom nie wolno było śpiewać w kościele, w głosach wyższych (głównie w partii "cantus") obsadzani byli albo mężczyźni śpiewający falsetem (obecnie zwani kontratenorami), albo chłopcy przed mutacją, posiadający głos zwany dyszkantem. Wbrew obecnym skojarzeniom, w partii "altus" nie śpiewał zwykle głos kojarzony z obecnym żeńskim altem lub falsetowym kontratenorem, ale tenor śpiewający rejestrem piersiowym o wyjątkowo szerokiej skali. Obecnie niektórzy wykonawcy muzyki dawnej, zwykle śpiewający partie tenorowe, często wykonują partie "altus" właśnie w ten sposób (np. Charles Daniels, Stephan van Dyck, a w Polsce m.in. Maciej Gocman).
Wyróżniamy kilka rodzajów tenoru - tenor liryczny, tenor dramatyczny często o ciemniej i metalicznej barwie oraz tenor spinto.
Skala tenorowa sytuuje się więc pomiędzy skalą barytonu a męskiego altu (śpiewanego falsetem). Istnieje rozróżnienie skali tenorowej dla solistów, oscylującej między c a c2 do d2, a skali tenorowej dla tenorów chóralnych, których skala plasuję się od c do g1-a1[6].
Zobacz też
- ↑ S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1903, s. 688. ISBN 1-278-16749-8.
- ↑ Oskar Kolberg, Julian Krzyżanowski, Józef Burszta: Dzieła wszystkie. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1975.
- ↑ S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1903, s. 688. ISBN 1-278-16749-8.
- ↑ hasło tenor w Internetowej encyklopedii PWN. [dostęp 2013-07-06].
- ↑ Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz: Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 1185.
- ↑ Alojzy Suchanek: Powszechne kształcenie głosu jako problem pedagogiczny. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1989, s. 172.