Cytryn: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne dot. talizmowania |
|||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
* [[Kohezja (zjawisko fizyczne)|Spójność]]: kruchy |
* [[Kohezja (zjawisko fizyczne)|Spójność]]: kruchy |
||
* [[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite |
* [[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite |
||
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części [[ametyst]]em tzw. [[ametryn]]. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie [[szczotka krystaliczna|szczotek krystalicznych]]), także [[skupienia minerałów|skupienia]] zbite i ziarniste. |
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części [[ametyst]]em tzw. [[ametryn]]. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie [[szczotka krystaliczna|szczotek krystalicznych]]), także [[skupienia minerałów|skupienia]] zbite i ziarniste. |
||
== Występowanie == |
== Występowanie == |
||
Stanowi składnik [[pegmatyt]]ów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w [[geoda]]ch wśród [[melafir]]ów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. |
Stanowi składnik [[pegmatyt]]ów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w [[geoda]]ch wśród [[melafir]]ów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. |
||
Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[Turmaliny|turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]]. |
Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[Turmaliny|turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]]. |
||
'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu – [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]]. |
'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu – [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]]. |
||
'''W Polsce''' występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach. |
'''W Polsce''' występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach. |
||
== Zastosowanie == |
== Zastosowanie == |
||
* Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyżej 1150 [[karat|ct]] znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej |
* Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem [[złotnictwo|jubilerskim]]. Największe oszlifowane okazy, o masie powyżej 1150 [[karat|ct]] znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej |
||
* Oferowany jest jako [[talizman]], mający jakoby zwalczać „negatywną energię” oraz zwiększać optymizm<ref>{{Cytuj |tytuł = Cytryn |data = 2021-05-21 |data dostępu = 2022-03-23 |url = https://azara.pl/materialy/cytryn-bizuteria-z-cytyrynem/ |
* Oferowany jest jako [[talizman]], mający jakoby zwalczać „negatywną energię” oraz zwiększać optymizm<ref>{{Cytuj |tytuł = Cytryn |data = 2021-05-21 |data dostępu = 2022-03-23 |url = https://azara.pl/materialy/cytryn-bizuteria-z-cytyrynem/}}</ref>. |
||
== Ciekawostki == |
== Ciekawostki == |
||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
* Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470 °C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560 °C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty. |
* Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470 °C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560 °C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty. |
||
== |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
|||
* [[złotnictwo]] (jubilerstwo) |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
Wersja z 23:36, 23 mar 2022
 Cytryn po oszlifowaniu | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
SiO2 (ditlenek krzemu) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7 |
| Przełam |
muszlowy |
| Gęstość minerału |
2,65 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
żółta do ciemnopomarańczowej |
| Rysa |
biała lub szarawa |
| Połysk |
szklisty, na przełamie tłusty |
.jpg)
Cytryn (kwarc żółty) – kamień szlachetny, odmiana kwarcu. Należy do minerałów rzadkich. Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa citrin – żółty; gr. kitros = cytryna; łac. citrus = drzewo cytrusowe. Inne nazwy (niedopuszczalne w handlu) to: topaz czeski, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira.
Właściwości
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części ametystem tzw. ametryn. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie szczotek krystalicznych), także skupienia zbite i ziarniste.
Występowanie
Stanowi składnik pegmatytów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w geodach wśród melafirów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. Występuje w bogatych w krzem pegmatytach, gdzie często towarzyszą mu turmalin, beryl i mika.
Miejsca występowania: Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w Brazylii. Oprócz tego na Uralu – Rosja i Madagaskarze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: Kazachstan, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania.
W Polsce występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach.
Zastosowanie
- Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyżej 1150 ct znajdują się w Smithsonian Institution (USA), w tzw. kolekcji brazylijskiej
- Oferowany jest jako talizman, mający jakoby zwalczać „negatywną energię” oraz zwiększać optymizm[1].
Ciekawostki
- Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wrostków (inkluzji) wodorotlenku żelaza.
- Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie ametystów i morionów. Przez ogrzewanie można też zmieniać barwę cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni Montezuma w Brazylii stają się po podgrzaniu zielone.
- Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie ametystu lub kwarcu dymnego. W temperaturze 470 °C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560 °C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.
Przypisy
Bibliografia
- J.Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.
- W. Schumann: Minerały świata. Alma-Press, 2003.
- J.Bauer: Przewodnik Skały i minerały. Multico, 1997.
- K. Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. Geologiczne, 1982.
- N.Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Alfa, 1986.
- C.Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne. Wiedza i Życie, 1996.
- W.Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne. Alma-Press, 2004.
Identyfikatory zewnętrzne: