Topaz
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Al2SiO4(OH, F)2 – zasadowy fluorokrzemian glinu |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
8 |
| Przełam |
muszlowy |
| Łupliwość |
doskonała ({001}) |
| Pokrój kryształu |
długie, do krótkich pryzmatycznych |
| Układ krystalograficzny |
rombowy, mmm (2/m 2/m 2/m) |
| Gęstość minerału |
3,4 do 3,6 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
bezbarwny (gdy brak zanieczyszczeń innymi metalami), niebieski, brązowy, pomarańczowy, żółty, zielony, różowy, malinowy |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
| Współczynnik załamania |
nα = 1,606–1,629 |
| Inne |
dwójłomność δ = 0,010 |
Topaz – minerał z gromady krzemianów, rozpowszechniony w wielu rejonach świata.
Nazwa pochodzi od gr. τοπάζιος (topázios) = poszukiwać lub od sanskryckiego słowa topas = ogień, co nawiązuje do pomarańczowo-złotej barwy i blasku szlachetnych odmian tego minerału[1][2].
Właściwości[edytuj | edytuj kod]
Tworzy kryształy słupkowe, niemal izometryczne, także beczułkowate (znanych jest ok. 150 różnych jego postaci). Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych słupkowych i pręcikowych. Jest kruchy i przezroczysty, charakteryzuje się ogromnym bogactwem barw.
W zależności od zabarwienia, wykształcenia i pochodzenia bywa określany różnymi nazwami regionalnymi, zwyczajowymi, handlowymi i gemmologicznymi: t. sherry, hiacynt, t. imperial, t. szlachetny, t. syberyjski, t. safiras, t. royal, t. Peredell, t. taurydzki, szafir brazylijski, szafir wodny, rubin brazylijski, diament niewolników, pyknit. Często zawiera domieszki żelaza, chromu, wanadu, tytanu. Okazy niebieskie i żółtopomarańczowe wykazują niekiedy efekt kociego oka.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w kwaśnych skałach magmowych: granitach, pegmatytach, w skałach kontaktowych: grejzenach. Współwystępuje z turmalinem, kasyterytem, fluorytem, muskowitem[3].
Miejsca występowania to głównie: Brazylia – Minas Gerais (kryształy kilkudziesięciocentymetrowe o wadze 150–300 kg: największy okaz znaleziono w 1986 r. mierzył 2x1,8 m i ważył 5 ton), Sri Lanka, Pakistan, Ural, Nigeria i Madagaskar, Mozambik (znaleziono kryształ o długości 1 m i wadze 2,5 t), Indie, Japonia, Rosja, Czechy, Niemcy, Norwegia (żółty kryształ o wadze 80 kg), Ukraina.
W Polsce występuje w Górach Izerskich, Karkonoszach oraz okolicach Strzegomia i Strzelina.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Jest stosowany przy produkcji materiałów ogniotrwałych i ściernych
- bardzo atrakcyjny kamień kolekcjonerski
- stosowany w jubilerstwie – stosuje się szlif fasetkowy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Żaba J., 2014: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf.
- ↑ Online Etymology Dictionary: topaz.
- ↑ mindat.org Topaz (ang.) [dostęp 2011-05-31].