Awalokiteśwara: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m dodanie daty do szablonu |
m Robot dodaje: id:Awalokiteswara; zmiany kosmetyczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:1000armedChenrezig SamyeLing.jpg|thumb|Avalokitesvara z tysiącem ramion]] |
[[Plik:1000armedChenrezig SamyeLing.jpg|thumb|Avalokitesvara z tysiącem ramion]] |
||
[[Plik:Thean Hou KL 2007 054.jpg|thumb|Bogini Guanyin, Kuala lumpur]] |
[[Plik:Thean Hou KL 2007 054.jpg|thumb|Bogini Guanyin, Kuala lumpur]] |
||
'''Awalokiteśwara''' ([[Sanskryt|skt.]] अवलोकितेश्वर [[trl.]] Avalokiteśvara, [[język angielski|ang.]] Avalokiteshvara, |
'''Awalokiteśwara''' ([[Sanskryt|skt.]] अवलोकितेश्वर [[trl.]] Avalokiteśvara, [[język angielski|ang.]] Avalokiteshvara, dosł. ''Pan patrzący w dół'' ([na świat], tzn. ze współczuciem). [[Język tybetański|tyb.]] [[transliteracja Wyliego|translit.]]: spyan ras gzigs, wymowa: ''Czenrezig'' lub ''Cienrezig'' , [[Język polski|pol.]] ''Kochające Oczy''{{fakt|data=2010-03}}) – jest jednym z najważniejszych [[bodhisattwa|bodhisattwów]] w [[buddyzm]]ie [[mahajana|mahajany]] i [[wadżrajana|wadżrajany]], uosabiającym [[karuna|współczucie]]. |
||
== Avalokiteśwara w buddyzmie tybetańskim == |
== Avalokiteśwara w buddyzmie tybetańskim == |
||
Linia 48: | Linia 48: | ||
W krajach buddyzmu Azji południowo-wschodniej, Awalokiteśwara prawie zawsze nosił nazwę Lokeśwara. |
W krajach buddyzmu Azji południowo-wschodniej, Awalokiteśwara prawie zawsze nosił nazwę Lokeśwara. |
||
*I. '''Jednogłowa''' |
* I. '''Jednogłowa''' |
||
:1. '''Ludzka forma''' |
:1. '''Ludzka forma''' |
||
::A. '''Awalokiteśwara'''. [[Mudra]]: ''namahkāra'' (dewocjonalna). Symbole: różaniec i różowy lotos |
::A. '''Awalokiteśwara'''. [[Mudra]]: ''namahkāra'' (dewocjonalna). Symbole: różaniec i różowy lotos |
||
Linia 72: | Linia 72: | ||
:6. '''Od sześciu do dwudziestu ramion''' |
:6. '''Od sześciu do dwudziestu ramion''' |
||
::A. '''Amoghapāśa'''. Mudra: ''namahkāra'' lub ''dharmacakra''. Szczególny atrybut: ''pāśa'' (lasso). Symbole: różaniec, lotos, łuk itd. |
::A. '''Amoghapāśa'''. Mudra: ''namahkāra'' lub ''dharmacakra''. Szczególny atrybut: ''pāśa'' (lasso). Symbole: różaniec, lotos, łuk itd. |
||
*II. '''Trzygłowa''' |
* II. '''Trzygłowa''' |
||
:1. '''Trzecie oko, cztery ramiona'''. Mudra: ''vara''. Symbole: różaniec, padma (lotos), łuk i strzała. |
:1. '''Trzecie oko, cztery ramiona'''. Mudra: ''vara''. Symbole: różaniec, padma (lotos), łuk i strzała. |
||
:2. '''Hālāhala-lokeśvara''' |
:2. '''Hālāhala-lokeśvara''' |
||
*III. '''Pięciogłowa''' |
* III. '''Pięciogłowa''' |
||
:1. '''Māyājālakramāryāvalokiteśvara'''. Trzecie oko, dwanaście ramion. |
:1. '''Māyājālakramāryāvalokiteśvara'''. Trzecie oko, dwanaście ramion. |
||
:2. '''Trzecie oko, dwadzieścia cztery ramiona'''. Mudra: ''aňjali'' (pozdrawiająca), ''namahkāara'', ''dhyāna'' |
:2. '''Trzecie oko, dwadzieścia cztery ramiona'''. Mudra: ''aňjali'' (pozdrawiająca), ''namahkāara'', ''dhyāna'' |
||
*IV. '''Jedenastogłowa''' (skt. Ekadaśamukha lub Āryapāla) |
* IV. '''Jedenastogłowa''' (skt. Ekadaśamukha lub Āryapāla) |
||
:1. '''Od sześciu do ośmiu ramion'''. Mudra: ''namahkāra''. Jedna para ramion wzniesiona w mudrze ''aňjala'', trzymająca wyobrażenie Amitabhy. |
:1. '''Od sześciu do ośmiu ramion'''. Mudra: ''namahkāra''. Jedna para ramion wzniesiona w mudrze ''aňjala'', trzymająca wyobrażenie Amitabhy. |
||
*V. '''Inne''' |
* V. '''Inne''' |
||
:1. '''Tysiącramienna'''. Jeśli ma oczy na dłoniach – ''tysiącooka''. Mudra: ''dharmacakra'' lub ''namahkāra''. Symbole: różaniec, lotus, ''kalaśa'' itd. |
:1. '''Tysiącramienna'''. Jeśli ma oczy na dłoniach – ''tysiącooka''. Mudra: ''dharmacakra'' lub ''namahkāra''. Symbole: różaniec, lotus, ''kalaśa'' itd. |
||
:2. '''Tysiącramienna'''. Dwie górne ręce trzymają miecz i tarczę. Kroczy w prawo po wężu. |
:2. '''Tysiącramienna'''. Dwie górne ręce trzymają miecz i tarczę. Kroczy w prawo po wężu. |
||
Linia 87: | Linia 87: | ||
==Bibliografia== |
==Bibliografia== |
||
*John Blofeld: ''Bodhisattva of Compassion. The Mystical Tradition of Kuan Yin''. Shambala: Boston 1988 ISBN 0-87773-126-8 |
* John Blofeld: ''Bodhisattva of Compassion. The Mystical Tradition of Kuan Yin''. Shambala: Boston 1988 ISBN 0-87773-126-8 |
||
*Alice Getty: ''The Gods of Northern Buddhism. Their History and Iconography''. Dover Publications, Inc.: Nowy Jork 1988 ISBN 0-486-25575-1 |
* Alice Getty: ''The Gods of Northern Buddhism. Their History and Iconography''. Dover Publications, Inc.: Nowy Jork 1988 ISBN 0-486-25575-1 |
||
*Kenneth Ch'en: ''Buddhism in China. A Historical Survey''. Princeton University Press: Princeton 1973 ISBN 0-691-00015-8 |
* Kenneth Ch'en: ''Buddhism in China. A Historical Survey''. Princeton University Press: Princeton 1973 ISBN 0-691-00015-8 |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Linia 107: | Linia 107: | ||
[[fr:Avalokiteśvara]] |
[[fr:Avalokiteśvara]] |
||
[[ko:관세음보살]] |
[[ko:관세음보살]] |
||
[[id:Awalokiteswara]] |
|||
[[it:Avalokitesvara]] |
[[it:Avalokitesvara]] |
||
[[mk:Авалокитешвара]] |
[[mk:Авалокитешвара]] |
Wersja z 15:53, 31 mar 2010
Awalokiteśwara (skt. अवलोकितेश्वर trl. Avalokiteśvara, ang. Avalokiteshvara, dosł. Pan patrzący w dół ([na świat], tzn. ze współczuciem). tyb. translit.: spyan ras gzigs, wymowa: Czenrezig lub Cienrezig , pol. Kochające Oczy[potrzebny przypis]) – jest jednym z najważniejszych bodhisattwów w buddyzmie mahajany i wadżrajany, uosabiającym współczucie.
Avalokiteśwara w buddyzmie tybetańskim
W wadżrajanie praktyka związana z tym aspektem buddy rozwija współczucie i prowadzi medytującego do stanu buddy. Jego bywa niekiedy tłumaczone jako "Słuchający płaczów świata", "Kochające Oczy" [potrzebny przypis]. Istnieje wiele form Avalokiteśvary, lecz podstawowa i najbardziej popularna to czteroramienny budda o kolorze kryształu siedzący w pozycji medytacyjnej, w lewej ręce trzymając kwiat lotosu a w prawej malę.
Adepci buddyzmu tybetańskiego uważają, że kolejnymi inkarnacjami Avalokiteśwary są Dalajlamowie (szkoła Gelugpa) i Karmapowie (szkoła Kagyupa).
Avalokiteśwara w buddyzmie dalekowschodnim
W Chinach od ok. IX wieku czczona jest żeńska forma bodhisattwy współczucia, tzw. bogini Guanyin (觀音, pinyin: Guānyīn) lub Guanshiyin 観世音. Formy te przyjęły się w buddyzmie koreańskim, północnowietnamskim i japońskim (jap. Kannon 観音, lub Kanzeon 観世音; kor. Kuanŭm 관음 lub Kuanseŭm bosal 관세음보살; wiet. Quan Âm lub Quan Thế Âm Bồ Tát). Guanyin jest skrótem od Guanshiyin i oznacza dosłownie "Postrzegająca Dźwięki Świata".
Historia
Kiedy rozpoczął się kult Awalokiteśwary w Indiach dokładnie niewiadomo. Prawdopodobnie po raz pierwszy imię tego bodhisattwy pojawia się w Suvarṇaprabhāsa sūtra, jednak trudno jest określić datę powstania tej sutry. Można być pewnym, że istniała już w I w. skoro jeden z pierwszych propagatorów buddyzmu w Chinach – Kāśyapa Mātaṇga – prowadził dyskusję na temat tej sutry jeszcze w Indiach, przed przybyciem do Chin[1].
W północnych Indiach kult tego bodhisattwy rozwinął się ok. III w i osiągnął apogeum w VII w. Notują to w swoich dziełach chińscy podróżnicy po Indiach – Faxian i Xuanzang. Obaj zresztą darzyli Awalokiteśwarę wielkim szacunkiem[2]. Jednak od VIII w. buddyzm zaczął tracić w Indiach popularność i po zniszczeniach ostoi buddyzmu – klasztorów – przez muzułmanów, praktycznie w XII w. zniknął.
Kult Awalokiteśwary został w połowie VII w. wprowadzony do Tybetu przez króla sRong.tsan sgam.po. Wkrótce stał się tam najpopularniejszym ze wszystkich buddów i bodhisattwów. Traktowano go i traktuje się go dalej jako przedstawiciela Buddy i strażnika wiary buddyjskiej. I jego kult będzie zapewne istniał do pojawienia się Maitreji na ziemi[3].
Zarówno w Indiach jak i w Tybecie Awalokiteśwara był zawsze identyfikowany pod postacią męską. Gdy bodhisattwa ten został wprowadzony do Chin, również obdarzony był męską postacią. Faxian i Xuanzang także nie znali go jeszcze w postaci żeńskiej. Jednak prawdopodobnie pierwsze wyobrażenia Awalokiteśwary w postaci żeńskiej pojawiły się w w Chinach w VII w. a w wieku XII były już powszechne – także w Korei i Japonii[4].
Ilość wyobrażeń poszczególnych buddów i bodhisattwów przedstawionych np. w grotach Longmen, informuje o ich popularności w różnych okresach czasu. Znajduje się tam najwięcej wyobrażeń Buddy Amitabhy – 222. Awalokiteśwara jest reprezentowany przez 197 wyobrażeń. Budda Siakjamuni występuje w 94 wyobrażeniach, a Maitreja – w 62.
Maitreja największą popularnością cieszył się na początku VI w. jednak bardzo szybko, bo jeszcze przed połową tego wieku, popularność Awalokiteśwary przewyższyła kult Maitreji. Wiek VII to już całkowity tryumf Amitabhy i Awalokiteśwary; ilość ich wyobrażeń przewyższa kilkakrotnie wyobrażenia Siakjamuniego i Maitreji[5].
Na powstanie żeńskiej formy tego bodhisattwy złożyły się dwie postacie; jedna z panteonu tybetańskiego, druga z legendy chińskiej. W buddyzmie tybetańskim boską emanacją bodhisattwy Awalokiteśwary jest Tara, która jest bóstwem żeńskim. Legenda chińska związana była z Miao Shan – mniszką-księżniczką.
Schemat powstania żeńskiej formy bodhisattwy BODHI ↓ BUDDA AMITABHA (pierwotne wcielenie zasady współczucia) ↓ BODHISATTWA AWALOKITEŚWARA (wtórne wcielenie zasady współczucia) ↓ TARA MIAO SHAN (boska emanacja bodhisattwy – żeńska) (i inne symbole współczucia – forma żeńska) ↓ ↓ -------------------------------------------- ↓ GUANYIN (żeńska)
Podstawowe formy Awalokiteśwary
Poniżej uwidoczniono główne formy bodhisattwy Awalokiteśwary[6]. Jednak nawet bodhisattwowie noszący to samo imię, np. Padmapāṇi – mogli się różnić w zależności od tego, czy np. reprezentowali formę tantryczną czy nietantryczną oraz czy są związani z sādhaną.
W krajach buddyzmu Azji południowo-wschodniej, Awalokiteśwara prawie zawsze nosił nazwę Lokeśwara.
- I. Jednogłowa
- 1. Ludzka forma
- A. Awalokiteśwara. Mudra: namahkāra (dewocjonalna). Symbole: różaniec i różowy lotos
- B. Padmapāṇi. Mudra: vara (miłosierdzie, dobroczynność). Symbole: waza i lotos. Szczególny znak: Amitabha w koronie
- C. Awalokita jako budda
- D. Simhanādāvalokiteśwara. Pozycja: siedzi na ryczącym lwie. Szczególny znak: półksiężyc we włosach.
- E. Nīlakaṇṭhāryāvalokiteśvara.
- F. Trailokyavaśamkara–lokeśvara.
- G. Hariharihariuvāhanodbhava.
- 2. Ludzka forma z emanacjami
- A. Awalokiteśwara: z emanacjami 12 ukoronowanych" buddów. Symbol: lotos
- B. Simhanāda-lokeśvara z emanacjami 5 buddów
- 3. Czwororamienna.
- A. Forma inkarnowana w dalajlamie. Mudra: namahkāra. Symbole: lotos, waza, różaniec lub mudry
- B. Górne ręce: mudra namahkāra. Dolne ręce: mudra dhyāna (medytacyjna), trzyma patrę (miskę żebraczą))
- C. Mudra: dharmacakra (obracająca Koło Dharmy)
- D. Rakta-lokeśvara
- 4. Od dziesięciu do osiemnastu ramion
- A. Dziesięcioramienna. Mudra: añjali- trzymająca Tārę
- B. Padmanarteśvara
- 5. Dogmatyczna forma Awalokiteśwary
- A. Dwunastoramienna (Nāmasangiti?)
- 6. Od sześciu do dwudziestu ramion
- A. Amoghapāśa. Mudra: namahkāra lub dharmacakra. Szczególny atrybut: pāśa (lasso). Symbole: różaniec, lotos, łuk itd.
- II. Trzygłowa
- 1. Trzecie oko, cztery ramiona. Mudra: vara. Symbole: różaniec, padma (lotos), łuk i strzała.
- 2. Hālāhala-lokeśvara
- III. Pięciogłowa
- 1. Māyājālakramāryāvalokiteśvara. Trzecie oko, dwanaście ramion.
- 2. Trzecie oko, dwadzieścia cztery ramiona. Mudra: aňjali (pozdrawiająca), namahkāara, dhyāna
- IV. Jedenastogłowa (skt. Ekadaśamukha lub Āryapāla)
- 1. Od sześciu do ośmiu ramion. Mudra: namahkāra. Jedna para ramion wzniesiona w mudrze aňjala, trzymająca wyobrażenie Amitabhy.
- V. Inne
- 1. Tysiącramienna. Jeśli ma oczy na dłoniach – tysiącooka. Mudra: dharmacakra lub namahkāra. Symbole: różaniec, lotus, kalaśa itd.
- 2. Tysiącramienna. Dwie górne ręce trzymają miecz i tarczę. Kroczy w prawo po wężu.
Bibliografia
- John Blofeld: Bodhisattva of Compassion. The Mystical Tradition of Kuan Yin. Shambala: Boston 1988 ISBN 0-87773-126-8
- Alice Getty: The Gods of Northern Buddhism. Their History and Iconography. Dover Publications, Inc.: Nowy Jork 1988 ISBN 0-486-25575-1
- Kenneth Ch'en: Buddhism in China. A Historical Survey. Princeton University Press: Princeton 1973 ISBN 0-691-00015-8