Zanik iloczasu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 81.219.144.195 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 83.20.73.160. |
drobne redakcyjne, WP:SK |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Zanik [[iloczas]]u''' |
'''Zanik [[iloczas]]u''' – [[proces fonetyczny]] prowadzący do zaniku długości [[samogłoska|samogłosek]] jako [[cecha fonologiczna relewantna|cechy fonologicznej relewantnej]]. Proces ten zaszedł między innymi w [[łacina|łacinie]] i w [[powstanie i rozwój języka polskiego|języku polskim]]. |
||
== Zanik iloczasu w językach rodziny indoeuropejskiej == |
== Zanik iloczasu w językach rodziny indoeuropejskiej == |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
„Antiqui Poloni longas vocales geminabant, breves autem simplicibus pingebant figuris” |
„Antiqui Poloni longas vocales geminabant, breves autem simplicibus pingebant figuris” |
||
Około roku 1515 iloczas już nie występował, o czym świadczy wyrażenie ''Antiqui Poloni'' - ''dawni Polacy'' |
Około roku 1515 iloczas już nie występował, o czym świadczy wyrażenie ''Antiqui Poloni'' - ''dawni Polacy''<ref>{{cytuj książkę | imię=Tomasz | nazwisko=Lisowski | rok=2004 | tytuł=Ideografizacja polskiego pisma a interpretacja historycznojęzykowa, czyli co wiemy o dawnym systemie graficznym | url=http://www.mimuw.edu.pl/polszczyzna/PTJ/b/b60_017-027.pdf | data dostępu=18 stycznia 2008}}</ref>. |
||
Proces zaniku iloczasu w języku polskim przypada na początek XVI w. |
Proces zaniku iloczasu w języku polskim przypada na początek XVI w. |
||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
{{main|powstanie i rozwój języka polskiego}} |
{{main|powstanie i rozwój języka polskiego}} |
||
{{Przypisy|stopień= ====}} |
|||
==== Przypisy ==== |
|||
<references /> |
|||
=== Łacina === |
|||
{{Sekcja stub}} |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
| Linia 46: | Linia 42: | ||
* [[fonem]] |
* [[fonem]] |
||
* [[głoski pochylone]] |
* [[głoski pochylone]] |
||
{{Językoznawstwo stub}} |
|||
[[Kategoria:Fonetyka i fonologia]] |
[[Kategoria:Fonetyka i fonologia]] |
||
Wersja z 00:22, 30 maj 2010
Zanik iloczasu – proces fonetyczny prowadzący do zaniku długości samogłosek jako cechy fonologicznej relewantnej. Proces ten zaszedł między innymi w łacinie i w języku polskim.
Zanik iloczasu w językach rodziny indoeuropejskiej
Język polski
Istnienie iloczasu w języku staropolskim poświadcza w swoim traktacie ortograficznym (1514–1515) Stanisław Zaborowski:
„Antiqui Poloni longas vocales geminabant, breves autem simplicibus pingebant figuris”
Około roku 1515 iloczas już nie występował, o czym świadczy wyrażenie Antiqui Poloni - dawni Polacy[1].
Proces zaniku iloczasu w języku polskim przypada na początek XVI w.
Długie samogłoski i:, y:, u: przeszły w krótkie i, y, u.
kurъ > ku:r > kur
Długie o przeszło początkowo w ó (o pochylone), następnie jego wymowa zlała się z wymową u.
bogъ > bo:g > bóg /bug/, ale boga > boga > boga
Rozróżnienie długości nosowych głosek ą i ę (4 nosówki, długość była fonologiczną cechą relewantną) stopniowo zanikało, ich wymowa upodobniła się do a nosowego (Ą). Ostatecznie krótkie Ą przeszło w języku polskim w ę, natomiast długie Ą: w a nosowe pochylone (Ą°, stąd dzisiejsza pisownia ą).
nesątъ > niosĄ: > niosą, ale nesą > niosĄ > niosę
Wymowa a pochylonego (å) i a jasnego (niepochylonego) zlała się w XVIII wieku.
pán > pan
Staropolskie e pochylone (é) wymawiano początkowo jak i lub y, ostatecznie jednak wymowa e pochylonego i jasnego zlała się.
Dawne samogłoski długie, które uległy pochyleniu, zaznaczano w piśmie zazwyczaj za pomocą kreseczki (wiém, daléj, ów).
- ↑ Tomasz Lisowski: Ideografizacja polskiego pisma a interpretacja historycznojęzykowa, czyli co wiemy o dawnym systemie graficznym. 2004. [dostęp 18 stycznia 2008].
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.