Zanzibar (wyspa): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
historia rewolucji lat 60. ktora doprowadzila do sojuszu z taganika i utworzenia tanzanii |
|||
Linia 26: | Linia 26: | ||
W X wieku wyspa została skolonizowana przez [[Arabowie|Arabów]] i [[Persowie|Persów]] i odgrywała rolę arabskiej bazy handlowej w kontaktach z wybrzeżem afrykańskim. Władzę nad wyspą i innymi przybrzeżnymi terytoriami afrykańsko-azjatyckich wybrzeży Oceanu Indyjskiego sprawowało arabsko-persko-afrykańskie państwo Kilwa. Od przełomu wieków XIV i XV należała do [[Portugalia|Portugalii]]. Pod koniec XVII wieku wyspa stała się częścią sułtanatu [[Oman]]u. W latach 30. XIX wieku sułtan Omanu przeniósł z [[Maskat]]u na Zanzibar swoją główną siedzibę. W 1856 po śmierci sułtana [[Said ibn-Sultan]]a doszło do wojny o sukcesję pomiędzy jego synami, w wyniku której 6 kwietnia 1861 utworzono odrębny Sułtanat Zanzibaru. W 1886 [[Wielka Brytania]] przejęła kontrolę nad Zanzibarem, ale formalnie dalej panowali miejscowi [[sułtan]]owie, co stanowiło swoistą dwuwładzę. W celu zaspokojenia niemieckich roszczeń do wyspy ([[Cesarstwo Niemieckie]] opanowało w tym czasie [[Tanganika (kraj)|Tanganikę]]). Zjednoczone Królestwo oddało Niemcom w 1890 wyspę [[Helgoland]] na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] oraz region [[Caprivi]]. Od 1890 roku władztwo brytyjskie zostało usankcjonowane przez powołanie protektoratu, w którym sułtan zachował jedynie stanowisko ceremonialne. Zniesiono wówczas na wyspie niewolnictwo. |
W X wieku wyspa została skolonizowana przez [[Arabowie|Arabów]] i [[Persowie|Persów]] i odgrywała rolę arabskiej bazy handlowej w kontaktach z wybrzeżem afrykańskim. Władzę nad wyspą i innymi przybrzeżnymi terytoriami afrykańsko-azjatyckich wybrzeży Oceanu Indyjskiego sprawowało arabsko-persko-afrykańskie państwo Kilwa. Od przełomu wieków XIV i XV należała do [[Portugalia|Portugalii]]. Pod koniec XVII wieku wyspa stała się częścią sułtanatu [[Oman]]u. W latach 30. XIX wieku sułtan Omanu przeniósł z [[Maskat]]u na Zanzibar swoją główną siedzibę. W 1856 po śmierci sułtana [[Said ibn-Sultan]]a doszło do wojny o sukcesję pomiędzy jego synami, w wyniku której 6 kwietnia 1861 utworzono odrębny Sułtanat Zanzibaru. W 1886 [[Wielka Brytania]] przejęła kontrolę nad Zanzibarem, ale formalnie dalej panowali miejscowi [[sułtan]]owie, co stanowiło swoistą dwuwładzę. W celu zaspokojenia niemieckich roszczeń do wyspy ([[Cesarstwo Niemieckie]] opanowało w tym czasie [[Tanganika (kraj)|Tanganikę]]). Zjednoczone Królestwo oddało Niemcom w 1890 wyspę [[Helgoland]] na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] oraz region [[Caprivi]]. Od 1890 roku władztwo brytyjskie zostało usankcjonowane przez powołanie protektoratu, w którym sułtan zachował jedynie stanowisko ceremonialne. Zniesiono wówczas na wyspie niewolnictwo. |
||
10 grudnia 1963 Zanzibar wraz z inną wyspą [[Pemba (wyspa)|Pembą]] uzyskał niepodległość jako sułtanat w którym władzę sprawował [[Dżamszid ibn Abd Allah]]. Ówczesny Zanzibar liczył około 230 tysięcy Afrykanów których część deklarowała pochodzenie perskie i określała się jako Szirazowie. Na wyspie występowały też mniejszości - 50 tysięcy Arabów i 20 tysięcy osób pochodzenia południowoazjatyckiego, mniejszości te zdominowały gospodarkę i politykę państwa<ref>Speller 2007, s. 4</ref>. Najważniejsze partie polityczne zostały zorganizowane według kryteriów etnicznych. Arabowie zdominowali Zanzibarską Partię Nacjonalistyczną a |
10 grudnia 1963 Zanzibar wraz z inną wyspą [[Pemba (wyspa)|Pembą]] uzyskał niepodległość jako sułtanat w którym władzę sprawował [[Dżamszid ibn Abd Allah]]. Ówczesny Zanzibar liczył około 230 tysięcy Afrykanów których część deklarowała pochodzenie perskie i określała się jako Szirazowie. Na wyspie występowały też mniejszości - 50 tysięcy Arabów i 20 tysięcy osób pochodzenia południowoazjatyckiego, mniejszości te zdominowały gospodarkę i politykę państwa<ref>Speller 2007, s. 4</ref>. Najważniejsze partie polityczne zostały zorganizowane według kryteriów etnicznych. Arabowie zdominowali Zanzibarską Partię Nacjonalistyczną a Afrykanie lewicującą Partię Afro-Szirazyjską<ref>Shillington 2005, s. 1716</ref>. Ponadto działała Ludowa Partia Zanzibaru i Pemby<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Tanzania-Historia;4575516.html Tanzania. Historia.]</ref>. W wyborach do parlamentu w 1961 roku dwie największe partie poparcie uzyskały równe poparcie zyskując po 11 miejsc w parlamencie<ref>Shillington 2005, s. 1716</ref>, wybory zostały powtórzone w 1963 roku w związku z niepodległością wyspy. Choć partia murzyńska zyskała 54% głosów na skutek ordynacji wyborczej większość zachowali Arabowie którzy przystąpili do wzmocnienia swojej pozycji<ref>Parsons 2003, s. 106</ref>. Gdy niezadowoleni socjalistyczni działacze socjalistyczni wywodzący się z Partii Nacjonalistycznej, założyli w tym samym roku odrębną i lewicową partię Umma, rząd nacjonalistów arabskich obawiając się utraty władzy zdelegalizował partię i wyrzucił z pracy wszystkich policjantów pochodzenia afrykańskiego<ref>Sheriff & Ferguson 1991, s. 239</ref>. Policja została zastąpiona oddziałami paramilitarnymi<ref>Speller 2007, s. 5–6</ref>. Rząd poprosił też wojska brytyjskie o pozostanie na wyspie, Wielka Brytania odmówiła jednak tego obawiając się wzmożonej aktywności [[komunizm|komunistycznej]] na wyspie, mimo to część Brytyjczyków dalej działała w arabskiej administracji rządowej<ref>Speller 2007, s. 27–28</ref><ref>Speller 2007, s. 5</ref>. |
||
12 stycznia 1964 wybuchła rewolucja, w wyniku której obalono sułtana i proklamowano Republikę Zanzibaru i Pemby. Powstańcy wywodzili się głownie spośród |
12 stycznia 1964 wybuchła rewolucja, w wyniku której obalono sułtana i proklamowano Republikę Zanzibaru i Pemby. Powstańcy wywodzili się głownie spośród Afrykanów, w tym ze zwolnionych z pracy policjantów. Sułtan i jego rząd uciekli z wyspy<ref>Speller 2007, s. 7</ref>. Rewolucjoniści liczyli od 600 do 800 bojowników<ref>Speller 2007, s. 6</ref>. Rewolucyjny rząd tymczasowy utworzyła Partia Afro-Szirazyjska i arabska Umma. Kraj przemianowano na Ludową Republikę Zanzibaru i Pemby. Afrykanie rozpoczęli walki z Arabami w wyniku których zginąć mogło od dwóch do czterech tysięcy osób<ref>[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9C0CEED6123FEE32A2575AC1A9679C946591D6CF "Nationalism Is Viewed as Camouflage for Reds", ''New York Times'']</ref> a wielu Arabów wyjechało do [[Oman]]u<ref>Plekhanov 2004, s. 91</ref>. Zdelegalizowano PartiE Nacjonalistyczną i Partię Ludową a sułtana pozbawiono władzy. Sytuacja ustabilizowała się do 4 lutego a nowy rząd z Johnem Okello na czele uzyskał powszechną aprobatę ludności<ref>[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9402E0DA1530E033A25757C0A9649C946591D6CF "Zanzibar Quiet, With New Regime Firmly Seated", New York Times.]</ref>. Nowy rząd otrzymał został przyjęty z niechęcią przez Brytyjczyków i Zachód, z kolei kraje tj. [[Kuba]] czy [[Chiny]] udzieliły wsparcia nowym władzom i wysłały pomoc Zanzibarowi<ref>Speller 2007, s. 18</ref>. 11 marca w wyniku rozgrywek na szczytach władzy Okello został pozbawiony władzy i wyjechał z kraju<ref>Speller 2007, s. 17</ref>. W kwietniu rząd utworzył Armię Ludowo-Wyzwoleńczą i dokonał rozbrojenia milicji<ref>Speller 2007, s. 15</ref>. 26 kwietnia 1964 roku Zanzibar utworzył wraz z [[Tanganika (kraj)|Tanganiką]] nowe państwo - [[Tanzania|Zjednoczoną Republikę Tanzanii]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.zanzinet.org/zanzibar/history/historia.html|tytuł=Zanzibar history|data dostępu=2011-10-23}}</ref>. Zjednoczenie to miało na celu m.in. niedopuszczenie do możliwego komunistycznego przewrotu oraz osłabienia wpływów radykalnie lewicowej partii Umma której program nie odpowiadał umiarkowanym socjalistom z rządu<ref>Speller 2007, s. 19</ref>. Pomimo ograniczenia wpływów Umma część postulatów w zakresie zdrowia, edukacji i pomocy społecznej zostało przyjętych przez rząd wyspy<ref>Sheriff & Ferguson 1991, s. 241</ref>. |
||
== Gospodarka == |
== Gospodarka == |
Wersja z 14:23, 29 lip 2015
{{{opis zdjęcia}}} | |
Kontynent |
Afryka |
---|---|
Państwo | |
Akwen |
{{{akwen}}} |
Archipelag | |
Powierzchnia |
{{{powierzchnia}}} km² |
Długość linii brzegowej |
{{{długość brzegu}}} |
Najwyższy punkt |
{{{najwyższy punkt}}} m n.p.m. |
Populacja (2002) • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Tanzanii Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |
[[Plik:{{{mapa wyspy}}}|240x240px|alt=Mapa wyspy|]] {{{opis mapy wyspy}}} |
Zanzibar (zwana także jako Unguja) – wyspa na Oceanie Indyjskim. Jest największą wyspą Archipelagu Zanzibar. Należy w całości do Tanzanii i wchodzi w skład jej autonomicznej części, Zanzibaru. Powierzchnia wyspy wynosi 1 658 km², co czyni ją największą wyspą tanzańską. Największym miastem na wyspie jest Zanzibar.
Historia
W X wieku wyspa została skolonizowana przez Arabów i Persów i odgrywała rolę arabskiej bazy handlowej w kontaktach z wybrzeżem afrykańskim. Władzę nad wyspą i innymi przybrzeżnymi terytoriami afrykańsko-azjatyckich wybrzeży Oceanu Indyjskiego sprawowało arabsko-persko-afrykańskie państwo Kilwa. Od przełomu wieków XIV i XV należała do Portugalii. Pod koniec XVII wieku wyspa stała się częścią sułtanatu Omanu. W latach 30. XIX wieku sułtan Omanu przeniósł z Maskatu na Zanzibar swoją główną siedzibę. W 1856 po śmierci sułtana Said ibn-Sultana doszło do wojny o sukcesję pomiędzy jego synami, w wyniku której 6 kwietnia 1861 utworzono odrębny Sułtanat Zanzibaru. W 1886 Wielka Brytania przejęła kontrolę nad Zanzibarem, ale formalnie dalej panowali miejscowi sułtanowie, co stanowiło swoistą dwuwładzę. W celu zaspokojenia niemieckich roszczeń do wyspy (Cesarstwo Niemieckie opanowało w tym czasie Tanganikę). Zjednoczone Królestwo oddało Niemcom w 1890 wyspę Helgoland na Morzu Północnym oraz region Caprivi. Od 1890 roku władztwo brytyjskie zostało usankcjonowane przez powołanie protektoratu, w którym sułtan zachował jedynie stanowisko ceremonialne. Zniesiono wówczas na wyspie niewolnictwo.
10 grudnia 1963 Zanzibar wraz z inną wyspą Pembą uzyskał niepodległość jako sułtanat w którym władzę sprawował Dżamszid ibn Abd Allah. Ówczesny Zanzibar liczył około 230 tysięcy Afrykanów których część deklarowała pochodzenie perskie i określała się jako Szirazowie. Na wyspie występowały też mniejszości - 50 tysięcy Arabów i 20 tysięcy osób pochodzenia południowoazjatyckiego, mniejszości te zdominowały gospodarkę i politykę państwa[2]. Najważniejsze partie polityczne zostały zorganizowane według kryteriów etnicznych. Arabowie zdominowali Zanzibarską Partię Nacjonalistyczną a Afrykanie lewicującą Partię Afro-Szirazyjską[3]. Ponadto działała Ludowa Partia Zanzibaru i Pemby[4]. W wyborach do parlamentu w 1961 roku dwie największe partie poparcie uzyskały równe poparcie zyskując po 11 miejsc w parlamencie[5], wybory zostały powtórzone w 1963 roku w związku z niepodległością wyspy. Choć partia murzyńska zyskała 54% głosów na skutek ordynacji wyborczej większość zachowali Arabowie którzy przystąpili do wzmocnienia swojej pozycji[6]. Gdy niezadowoleni socjalistyczni działacze socjalistyczni wywodzący się z Partii Nacjonalistycznej, założyli w tym samym roku odrębną i lewicową partię Umma, rząd nacjonalistów arabskich obawiając się utraty władzy zdelegalizował partię i wyrzucił z pracy wszystkich policjantów pochodzenia afrykańskiego[7]. Policja została zastąpiona oddziałami paramilitarnymi[8]. Rząd poprosił też wojska brytyjskie o pozostanie na wyspie, Wielka Brytania odmówiła jednak tego obawiając się wzmożonej aktywności komunistycznej na wyspie, mimo to część Brytyjczyków dalej działała w arabskiej administracji rządowej[9][10].
12 stycznia 1964 wybuchła rewolucja, w wyniku której obalono sułtana i proklamowano Republikę Zanzibaru i Pemby. Powstańcy wywodzili się głownie spośród Afrykanów, w tym ze zwolnionych z pracy policjantów. Sułtan i jego rząd uciekli z wyspy[11]. Rewolucjoniści liczyli od 600 do 800 bojowników[12]. Rewolucyjny rząd tymczasowy utworzyła Partia Afro-Szirazyjska i arabska Umma. Kraj przemianowano na Ludową Republikę Zanzibaru i Pemby. Afrykanie rozpoczęli walki z Arabami w wyniku których zginąć mogło od dwóch do czterech tysięcy osób[13] a wielu Arabów wyjechało do Omanu[14]. Zdelegalizowano PartiE Nacjonalistyczną i Partię Ludową a sułtana pozbawiono władzy. Sytuacja ustabilizowała się do 4 lutego a nowy rząd z Johnem Okello na czele uzyskał powszechną aprobatę ludności[15]. Nowy rząd otrzymał został przyjęty z niechęcią przez Brytyjczyków i Zachód, z kolei kraje tj. Kuba czy Chiny udzieliły wsparcia nowym władzom i wysłały pomoc Zanzibarowi[16]. 11 marca w wyniku rozgrywek na szczytach władzy Okello został pozbawiony władzy i wyjechał z kraju[17]. W kwietniu rząd utworzył Armię Ludowo-Wyzwoleńczą i dokonał rozbrojenia milicji[18]. 26 kwietnia 1964 roku Zanzibar utworzył wraz z Tanganiką nowe państwo - Zjednoczoną Republikę Tanzanii[19]. Zjednoczenie to miało na celu m.in. niedopuszczenie do możliwego komunistycznego przewrotu oraz osłabienia wpływów radykalnie lewicowej partii Umma której program nie odpowiadał umiarkowanym socjalistom z rządu[20]. Pomimo ograniczenia wpływów Umma część postulatów w zakresie zdrowia, edukacji i pomocy społecznej zostało przyjętych przez rząd wyspy[21].
Gospodarka
Na wyspie istnieją liczne plantacje goździkowca i palmy kokosowej, które są głównymi towarami eksportowanymi z wyspy. Poza tym z Zanzibaru eksportuje się również przyprawy, wodorosty i rafię. Dobrze rozwinięte jest rybołówstwo. Ważną rolę w gospodarce Zanzibaru odgrywa turystyka.
Linki zewnętrzne
- ↑ National Bureau of Statistics: CPI-Summary (January-April 2011). [dostęp 2011-10-20]. (ang.).
- ↑ Speller 2007, s. 4
- ↑ Shillington 2005, s. 1716
- ↑ Tanzania. Historia.
- ↑ Shillington 2005, s. 1716
- ↑ Parsons 2003, s. 106
- ↑ Sheriff & Ferguson 1991, s. 239
- ↑ Speller 2007, s. 5–6
- ↑ Speller 2007, s. 27–28
- ↑ Speller 2007, s. 5
- ↑ Speller 2007, s. 7
- ↑ Speller 2007, s. 6
- ↑ "Nationalism Is Viewed as Camouflage for Reds", New York Times
- ↑ Plekhanov 2004, s. 91
- ↑ "Zanzibar Quiet, With New Regime Firmly Seated", New York Times.
- ↑ Speller 2007, s. 18
- ↑ Speller 2007, s. 17
- ↑ Speller 2007, s. 15
- ↑ Zanzibar history. [dostęp 2011-10-23].
- ↑ Speller 2007, s. 19
- ↑ Sheriff & Ferguson 1991, s. 241
Bibliografia
- Clayton, Anthony (1999), Frontiersmen:Warfare in Africa since 1950, Taylor & Francis, ISBN 1-85728-525-5.
- Daly, Samuel (2009), "Our Mother is Afro-Shirazi, Our Father is the Revolution" (PDF), Senior Thesis (New York: Columbia University).
- Hernon, Ian (2003), Britain's Forgotten Wars: Colonial Campaigns of the 19th century, Stroud, Gloucestershire: Sutton Publishing, ISBN 978-0-7509-3162-5.
- Ingrams, William H. (1967), Zanzibar: Its History and Its People, Abingdon: Routledge, ISBN 0-7146-1102-6, OCLC 186237036.
- Kalley, Jacqueline Audrey; Schoeman, Elna; Andor, Lydia Eve (1999), Southern African Political History, Greenwood Publishing Group, ISBN 0-313-30247-2.
- Kuper, Leo (1971), "Theories of Revolution and Race Relations", Comparative Studies in Society and History 13 (1): 87–107, doi:10.1017/S0010417500006125, JSTOR 178199.
- Lofchie, Michaael F. (1967), "Was Okello's Revolution a Conspiracy?", Transition (33): 36–42, JSTOR 2934114.
- Myers, Garth A. (1994), "Making the Socialist City of Zanzibar", Geographical Review 84 (4): 451–464, doi:10.2307/215759, JSTOR 215759.
- Parsons, Timothy (2003), The 1964 Army Mutinies and the Making of Modern East Africa, Greenwood Publishing Group, ISBN 0-325-07068-7.
- Mwakikagile, Godfrey, Why Tanganyika united with Zanzibar to form Tanzania, ISBN 9789987160457
- Plekhanov, Sergey (2004), A Reformer on the Throne: Sultan Qaboos Bin Said Al Said, Trident Press Ltd, ISBN 1-900724-70-7.
- Sheriff, Abdul; Ferguson, Ed (1991), Zanzibar Under Colonial Rule, James Currey Publishers, ISBN 0-85255-080-4.
- Shillington, Kevin (2005), Encyclopedia of African History, CRC Press, ISBN 1-57958-245-1.
- Speller, Ian (2007), "An African Cuba? Britain and the Zanzibar Revolution, 1964.", Journal of Imperial and Commonwealth History 35 (2): 1–35.
- Triplett, George W. (1971), "Zanzibar: The Politics of Revolutionary Inequality", The Journal of Modern African Studies 9 (4): 612–617, doi:10.1017/S0022278X0005285X, JSTOR 160218.